Kim jest Zakajew - co zrobił, co osiągnął, za co Rosja go ściga

Ahmed Chalidowicz Zakajew ma 51 lat. Urodził się 26 kwietnia 1959 roku w miejscowości Kirowskij na terenie Kazachstanu, należącego wówczas do ZSRR. Z wykształcenia jest artystą-choreografem. Był także aktorem teatralnym, występował na deskach Teatru Dramatycznego w Groznym, stolicy Czeczenii. Stamtąd pochodził - do Kazachstanu jego rodzina trafiła w czasie przesiedleń pod koniec II wojny światowej.

W listopadzie 1991 roku Czeczenia ogłosiła niepodległość. Przywódcą bojkotowanej przez Rosję republiki był Dżochar Dudajew. Jako państwo Czeczenia została oficjalnie uznana jedynie przez Gruzję.

Patrz też: Zakajew zatrzymany: Rosjanie chwalą i żądają wydania poszukiwanego, Tusk studzi nastroje

W grudniu 1994 roku po wkroczeniu rosyjskich wojsk do Czeczenii wybuchła I wojna czeczeńska, trwająca aż do sierpnia 1996 roku. Wówczas Dudajew powołał Ahmeda Zakajewa na ministra kultury. Został również dowódcą wojskowym, jako członek czeczeńskiego sztabu podczas wojny z Rosją. W 1995 roku otrzymał stopień generała brygady, tym samym został dowódcą frontu urus-martańskiego (właśnie z czeczeńskiej miejscowości Urus-Martan pochodzi jego rodzina). Był również negocjatorem strony czeczeńskiej podczas rozmów pokojowych z Rosjanami.

Po I wojnie czeczeńskiej, w 1997 roku bez powodzenia kandydował w wyborach na prezydenta Czeczeńskiej Republiki Iczkerii. Rok później został wicepremierem czeczeńskiego rządu, urząd ten sprawował przez 8 lat.

Gdy w 2000 roku wybuchła II wojna czeczeńska z Rosją (przez przeciwników Moskwy określana jako "wojna putinowska"), Zakajew został szefem ochrony i jednym z najbliższych współpracowników Asłana Maschadowa, ówczesnego prezydenta Czeczenii. W 2000 roku Zakajew został ranny w wypadku samochodowym i opuścił ojczyste strony. Od tej pory mieszka poza Czeczenią.

Do życia na emigracji Zakajew został ostatecznie zmuszony pod koniec 2002 roku (wcześniej reprezentował Czeczenię między innymi w Turcji). W październiku tego roku udał się na Światowy Kongres Narodu Czeczeńskiego do stolicy Danii, Kopenhagi (taki sam zjazd Czeczenów trwa obecnie w Pułtusku niedaleko Warszawy). To wtedy Rosjanie wystawili za Zakajewem międzynarodowy list gończy i zażądali od Duńczyków wydania polityka, który w ich przekonaniu prowadził wymierzoną w Rosję działalność terrorystyczną.

Zakajew został przez Rosjan oskarżony między innymi o terroryzm, zabójstwa, a także przygotowywanie ataku na teatr na Dubrowce (doszło do niego 23 października 2002 roku). Zgodnie z wymogami prawa międzynarodowego, Zakajew został zatrzymany przez policję i wszczęto przeciwko niemu procedurę ekstradycyjną (identyczną do tego, która została przeciw niemu zastosowana w Polsce).

Okazało się jednak, że we wniosku ekstradycyjnym Rosjanie popełnili dużo błędów. Tym samym Dania odmówiła wydania Zakajewa Moskwie ze względu na nieprawidłowo napisany wniosek, który miał błędy i braki.

Do ponownego aresztowania Ahmeda Zakajewa doszło 5 grudnia 2002 roku, tuż po przybyciu do Wielkiej Brytanii. Tym razem został zwolniony za kaucją, którą opłacił między innymi były rosyjski polityk a obecnie wróg Moskwy na emigracji (podobnie jak Zakajew - w Londynie), Borys Bieriezowski. Podczas procesu ekstradycyjnego Zakajewa ponownie ujawniono słabość w przygotowanym przez Rosjan wniosku.

W lipcu 2003 roku Zakajewa obciążył jego były ochroniarz, Duk-Basza Dubajew. Ostatecznie odwołał zeznania oświadczając, że do ich złożenia został przez Rosjan zmuszony torturami. W października 2003 wniosek ekstradycyjny został przez brytyjski sąd oddalony. Wówczas Zakajew otrzymał azyl polityczny w Wielkiej Brytanii. Od tego czasu Zakajew na stałe mieszka w Londynie.

Zdaniem Olega Gordijewskiego, byłego agenta KGB i uciekiniera do Wielkiej Brytanii, Ahmed Zakajew zajmuje 2. miejsce na stworzonej przez Moskwę liście osób, które powinny zostać zatrzymane lub zabite bez aresztowania. Pierwszy ma być Borys Bierezowski, a trzeci nieżyjący Aleksander Litwinienko - były oficer FSB, otruty w 2006 radioaktywnym polonem - prawdopodobnie właśnie przez Rosjan.

Przeczytaj koniecznie: Zakajew zatrzymany: Co dalej z premierem Czeczenii - czy można było uniknąć skandalu