Katastrofa ekologiczna w Bydgoszczy?! Są wstępne wyniki badań z "ZACHEMU"

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy zakończyła badania wstępne środowiska gruntowo-wodnego na obszarze o powierzchni ok. 1,5 ha, na którym do 2013 r. funkcjonowała instalacja do produkcji i magazynowania dinitrotoluenu (DNT) byłych Zakładów Chemicznych „ZACHEM”. Obszar badań znajduje się w odległości ok. 1,3 km na południowy zachód od obszaru objętego projektem pn.: „Remediacja terenów zanieczyszczonych w rejonie dawnych Zakładów Chemicznych „ZACHEM” w Bydgoszczy w celu likwidacji zagrożeń zdrowotnych i środowiskowych, w tym dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły oraz Morza Bałtyckiego”, dofinansowanego ze środków POIiŚ na lata 2014-2020 oś priorytetowa II – Ochrona Środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu działanie 2.5 Poprawa jakości środowiska miejskiego.

Badania w warstwie przypowierzchniowej gruntu (tj. 0-0,25 m p.p.t.) wykazały przekroczenia standardów jakości dla gruntów grupy IV, w zakresie izomerów dinitrotoluenu (2,4-DNT i 2,6-DNT). W warstwie głębszej (3-6 m p.p.t.) stwierdzono obecność zanieczyszczeń nitrotoluenem oraz dinitrotoluenami. Wody podziemne przepływające przez badany obszar wykazały słaby stan chemiczny ze względu na znaczną zawartość substancji organicznych, charakterystycznych dla produkcji ZCh. „Zachem” takich jak nitrozwiązki, WWA, metale i półmetale oraz inne substancje nieorganiczne.

Zadanie zostało zrealizowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.

Przeprowadzone badania wstępne wymagają dalszej weryfikacji poprzez wykonanie badań szczegółowych, które pozwolą ustalić zarówno dokładny kierunek przepływu, jak i zasięg występowania zanieczyszczeń niesionych wodami podziemnymi w kierunku osiedli mieszkaniowych Łęgnowo, Łęgnowo-Wieś i Plątnowo.

Przetarg na wykonanie badań szczegółowych zostanie ogłoszony przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Bydgoszczy w 2020 r.

Historia zakładów

Kalendarium:

1939-1944
Budowa fabryki w Łęgnowie koło Bydgoszczy przez niemiecki koncern Dynamit-Aktien Gesellschaft vormals Alfred Nobel &Co; produkcja nitrocelulozy, prochu, nitrogliceryny.

1948-1952
Wznowienie produkcji głównie materiałów wybuchowych takich jak trotyl, pentryt i tetryl dla wojska i celów cywilnych.

1953-1960
Rozwój produkcji wyrobów „cywilnych” (przetwórstwo pcw, półprodukty barwnikarskie, barwniki, pigmenty, rozjaśniacze optyczne, fenol).

1961-1970
Prace badawczo-rozwojowe nad opracowaniem technologii produkcji izocyjanianów, dianu (Bisfenol A) i poliwęglanów. Rozwój produkcji w obszarze przetwórstwa pcw oraz barwników.

1963
Pogorszenie jakości wody w studniach gospodarczych wsi Plątnowo – Łęgnowo.

1969
Nakaz Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej dla Zakładów Chemicznych w Bydgoszczy do dostarczania wody pitnej z własnego ujęcia dla mieszkańców Plątnowa i Łęgnowa.

1971-1980
Uruchomienie produkcji elastycznych pianek poliuretanowych oraz kształtek z pianek pur; uruchomiono instalacje elektrolizy solanki, fosgenu, dinitrotoluenu (DNT), toluenodiaminy (TDA) i toluenodiizocyjanianu (TDI). Wybudowanie instalacji do produkcji epichlorohydryny (EPI).

1981-1990
Zamknięcie instalacji szczególnie uciążliwych dla środowiska (fenol, anilina, nitrobenzen oraz szereg półproduktów organicznych i barwników). Utworzenie 16 samodzielnych podmiotów gospodarczych, w których udziałowcem był w głównej mierze Zachem

1990
Wpisanie Zachemu na „Listę 80-ciu” najbardziej uciążliwych zakładów w kraju i objęcie kontrolą Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.

1991
Budowa tzw. ujęcia barierowego przy ul. Plątnowskiej. Podział przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakłady Chemiczne Organika-Zachem w Bydgoszczy na Zakłady Chemiczne Organika-Zachem i Zakłady Chemiczne Nitro-Chem.

2001
Warunkowe skreślenie z „Listy 80-ciu” zakładów najbardziej uciążliwych dla środowiska.

2002
Przekształcenie w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa. Gruntowna modernizacja instalacji TDI (podwojenie zdolności produkcyjnych). Oddanie do użytku biologicznej oczyszczalni ścieków

2003
Budowa przy kompleksie składowisk przy ul. Zielonej przesłony przeciwfiltracyjnej.

2006
Sprzedaż przez Skarb Państwa 80% akcji Zachem S.A. do Ciech S.A. (uznanie wykonania zobowiązań pozacenowych, w tym w zakresie ochrony środowiska wynikających z umowy, proces monitorowania zobowiązań zamknięty w 2013 r.). Otrzymanie pozwolenia zintegrowanego.

2012
Zaprzestanie produkcji w zakresie chemii ciężkiej Z.Ch. Zachem S.A.

2013
Zmiana nazwy Z.Ch. Zachem S.A. na Infrastruktura Kapuściska S.A.

2014
Ogłoszenie upadłości Infrastruktury Kapuściska Spółki Akcyjnej w Bydgoszczy. Zgłoszenie szkody w środowisku przez Prezydenta Miasta Bydgoszczy do RDOŚ w Bydgoszczy (10 obszarów zanieczyszczonych) i MWiK w Bydgoszczy (17 obszarów). Zaprzestanie dostarczania wody pitnej mieszkańcom Łęgnowa przez Syndyka, podłączenie nieruchomości do miejskiej sieci wodociągowej. Sprzedaż przez Syndyka składowiska odpadów przy ul. Zielonej wraz z ujęciem barierowym. Wyłączenie przez Syndyka ujęcia barierowego.