Matura 2024. Pewniaki na maturę 2024 z geografii. Mamy wielką ściągę dla maturzystów

Matura 2024: Jak będzie wyglądać matura z geografii 2024?

Matura z geografii potrwa 180 minut. W arkuszu egzaminacyjnym znajdzie się od 25 do 35 zadań, w tym wiązek. Za 8-14 zadań zamkniętych uzyskać będzie można 10-18 punktów. Zadań otwartych będzie 32-36, zdobyć będzie można 42-50 punktów. Łączna liczba punktów jest równa 60. Przybory pomocnicze, z których mogą korzystać uczniowie zdający maturę z geografii, to linijka, lupa i kalkulator prosty.

Jak przygotować się do matury z geografii?

• Dokładnie zapoznaj się z zakresem materiału, obowiązującym na maturze z geografii.
• Skup się na pojęciach kluczowych, mapach i diagramach.
• Przygotuj plan uwzględniający zakres materiału i czas, który pozostał do matury.
• Regularnie powtarzaj przerobiony materiał.
• Korzystaj z różnych źródeł, takich jak podręczniki, atlasy, mapy, strony internetowe i filmy edukacyjne.
• Naucz się lokalizować ważne obiekty geograficzne, takie jak góry, rzeki, jeziora, miasta i stolice. Umiejętność interpretacji map jest kluczowa na maturze.
• Rozwiązuj arkusze egzaminacyjne z poprzednich lat.
• Ćwicz rozwiązywanie różnych typów zadań, takich jak pytania testowe, zadania opisowe i mapy.
• Zwracaj uwagę na czas przeznaczony na rozwiązanie zadań.
• Skorzystaj z korepetycji, jeśli masz problemy z opanowaniem materiału.
• Zapytaj nauczyciela o dodatkowe materiały edukacyjne.
• Systematyczna nauka jest kluczem do sukcesu.
• Pewniaki na maturę z geografii
• Pewniaki to potoczne określenie tematów, które z dużym prawdopodobieństwem pojawią się na egzaminie maturalnym. Uczeń przygotowujący się do matury może skupić na nich szczególną uwagę, zakładając, że ich znajomość zwiększy szanse na lepszy wynik egzaminu.

Oto pewniaki na maturę z geografii 2024:

• Zmiany klimatyczne i ich wpływ na środowisko

- Globalne ocieplenie, jego przyczyny (antropogeniczne i naturalne) oraz skutki, takie jak topnienie lodowców, wzrost poziomu morza, ekstremalne zjawiska pogodowe.

- Działania na rzecz ograniczenia zmian klimatycznych, porozumienia międzynarodowe, zrównoważony rozwój.

• Zasoby naturalne i ich wykorzystanie

- Rodzaje zasobów naturalnych (odnawialne i nieodnawialne), ich rozmieszczenie i znaczenie gospodarcze.

- Problemy związane z eksploatacją zasobów, takie jak wyczerpywanie się zasobów, zanieczyszczenie środowiska, konflikty o zasoby.

• Demografia i problemy społeczno-gospodarcze

- Wzrost populacji światowej, migracje, urbanizacja i jej skutki.

- Starzenie się społeczeństw, zmiany struktury demograficznej, polityka demograficzna.

- Rozwarstwienie społeczne, bieda, bezrobocie.

• Globalizacja i jej wpływ na gospodarkę i społeczeństwo

- Mechanizmy globalizacji, korporacje transnarodowe, międzynarodowy handel.

- Skutki globalizacji dla różnych regionów i grup społecznych, zarówno pozytywne (np. wzrost dobrobytu, dostęp do informacji), jak i negatywne (np. utrata suwerenności, przepaść cyfrowa).

• Geopolityka i konflikty

- Aktualne konflikty i napięcia międzynarodowe, ich przyczyny i skutki.

- Wpływ polityki na środowisko, np. w kontekście wydobycia surowców naturalnych, ochrony środowiska.

- Rola organizacji międzynarodowych (ONZ, NATO, UE) w rozwiązywaniu konfliktów i zarządzaniu globalnymi problemami.

• Zagrożenia naturalne i antropogeniczne

- Typy zagrożeń, ich przyczyny, skutki i sposoby zapobiegania.

- Katastrofy naturalne (huragany, trzęsienia ziemi, powodzie) i antropogeniczne (wycieki ropy, awarie elektrowni jądrowych).

- Adaptacja i odporność społeczności na zagrożenia.

• Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój

- Strategie ochrony środowiska na poziomie lokalnym, narodowym i globalnym.

- Przykłady zrównoważonego rozwoju w różnych sektorach (energia odnawialna, zielona architektura, rolnictwo ekologiczne).

- Edukacja ekologiczna i świadomość ekologiczna społeczeństwa.

• Struktury geologiczne i rzeźba terenu

- Zrozumienie podstaw geologii, w tym rodzajów skał (osadowe, magmowe, metamorficzne) oraz procesów, które kształtują powierzchnię Ziemi, takich jak wietrzenie, erozja, akumulacja czy ruchy tektoniczne.

- Zapoznanie się z typami rzeźby terenu i ich charakterystyką, np. Góry, niziny, kotliny, płaskowyże.

• Hydrosfera

- Cykl wodny i jego znaczenie dla klimatu oraz życia na Ziemi.

- Charakterystyka głównych zbiorników wodnych: oceanów, mórz, jezior, rzek oraz zasoby wodne i ich dystrybucja.

- Problem zanieczyszczenia wód i jego wpływ na środowisko.

• Atmosfera i klimat

- Budowa atmosfery, skład i warstwy atmosferyczne.

- Procesy atmosferyczne, takie jak cyrkulacja atmosferyczna, efekt cieplarniany, zmiany klimatyczne.

- Typy klimatów według klasyfikacji Köppena, charakterystyczne cechy, rozmieszczenie na Ziemi.

• Biosfera

- Ekosystemy, ich rodzaje i rozmieszczenie.

- Bioróżnorodność i jej znaczenie.

- Problemy środowiskowe związane z działalnością człowieka, takie jak wylesianie, degradacja gleb, zagrożone gatunki.

Warto pamiętać, że egzamin maturalny z geografii jest zaprojektowany tak, żeby sprawdzić szeroki zakres wiedzy i umiejętności ucznia, dlatego poleganie wyłącznie na pewniakach może być ryzykowne. Dlatego warto powtórzyć całość materiału zgodnie z obowiązującą podstawą programową.

Matura z geografii 2024 - ogólne wymagania

Wiedza geograficzna

1. Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.
2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.
3. Identyfikowanie sieci powiązań przyrodniczych, społecznych, kulturowych, gospodarczych i politycznych w przestrzeni geograficznej.
4. Zaznajomienie z geoinformacyjnymi narzędziami analizy danych geograficznych.
5. Rozumienie możliwości wykorzystania technologii geoinformacyjnych w poznawaniu świata i identyfikowaniu złożonych problemów środowiska geograficznego.
6. Integrowanie wiedzy przyrodniczej, społecznej, ekonomicznej i humanistycznej.

Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce

1. Znajomość metod prowadzenia obserwacji i pomiarów w terenie, opracowanie i prezentacja wyników, analizowanie pozyskanych danych oraz formułowanie wniosków na ich podstawie.
2. Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno-gospodarczego i kulturowego świata.
3. Analizowanie, interpretacja i przetwarzanie informacji przedstawionych na mapach wykonanych z wykorzystaniem narzędzi GIS.
4. Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno-gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda – człowiek – gospodarka.
5. Stawianie pytań, formułowanie i weryfikacja hipotez oraz proponowanie rozwiązań problemów dotyczących środowiska geograficznego.
6. Kształtowanie umiejętności wieloaspektowego postrzegania przestrzeni i wyobraźni przestrzennej.
7. Waloryzowanie zjawisk i procesów przyrodniczych oraz wartościowanie zachowań i działalności człowieka w środowisku geograficznym.
8. Wykorzystywanie zdobytej wiedzy i umiejętności geograficznych w analizie i ocenie przemian przestrzeni geograficznej.
9. Prognozowanie przemian zachodzących w środowisku przyrodniczym i społeczno-gospodarczym.
10. Znajomość zastosowania narzędzi GIS w analizie i prezentacji danych przestrzennych.
11. Analizowanie zjawisk i współzależności zachodzących w środowisku geograficznym z wykorzystaniem różnych map ogólnogeograficznych i tematycznych.

Szczegółowe wymagania egzaminacyjne

1. Metody badań geograficznych i technologie geoinformacyjne: analiza źródeł kartograficznych, wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych i geoinformacyjnych do pozyskania, tworzenia zbiorów, analizy i prezentacji danych przestrzennych. Zdający:

- analizuje, interpretuje i przetwarza informacje przedstawione za pomocą kartograficznych metod prezentacji cech ilościowych i jakościowych, w tym informacje zawarte w źródłach kartograficznych wykonanych z użyciem narzędzi GIS,

- wykorzystuje technologie informacyjno-komunikacyjne i geoinformacyjne do pozyskiwania, przechowywania, przetwarzania i prezentacji informacji geograficznych,

- identyfikuje zależności przyczynowo-skutkowe, funkcjonalne i czasowe między elementami przestrzeni geograficznej, argumentuje, wnioskuje i formułuje twierdzenia o prawidłowościach.

1. Obserwacje astronomiczne i współczesne badania Wszechświata: wysokość górowania Słońca, wyznaczanie współrzędnych geograficznych, fazy Księżyca, zaćmienia Słońca i Księżyca, osiągnięcia badawcze w eksploracji Wszechświata. Zdający:

- oblicza wysokość górowania Słońca na dowolnej szerokości geograficznej w dniach równonocy i przesileń w celu wykazania zależności między nachyleniem osi Ziemi w ruchu obiegowym a dopływem energii słonecznej do jej powierzchni,

- wyznacza współrzędne geograficzne dowolnego punktu na powierzchni Ziemi na podstawie wysokości górowania Słońca w dniach równonocy i przesileń oraz obliczeń różnicy czasu słonecznego,

- wyjaśnia występowanie faz Księżyca oraz zaćmień Słońca i Księżyca,prezentuje teorię heliocentryczną Mikołaja Kopernika, znaczenie współczesnych metod badań kosmicznych oraz osiągnięcia naukowców, w tym Polaków, w poznawaniu Wszechświata.

1. Dynamika procesów atmosferycznych: pionowa budowa atmosfery, zjawiska i procesy w atmosferze, przestrzenne zróżnicowanie elementów klimatu, strefy klimatyczne i typy klimatów. Zdający:

- wykazuje związek między budową atmosfery a zjawiskami i procesami meteorologicznymi,

- przedstawia charakterystyczne zmiany pogody w czasie przemieszczania się frontów atmosferycznych, potrafi je interpretować oraz identyfikować zjawiska z nimi związane,

- wyjaśnia genezę pasatów, bryzy, monsunów i wiatrów fenowych oraz określa ich znaczenie dla przebiegu pogody,

- przedstawia uwarunkowania cech klimatów strefowych i astrefowych,

- rozpoznaje strefę klimatyczną i typ klimatu na podstawie rocznego przebiegu temperatury powietrza i sum opadów atmosferycznych,

- dostrzega prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk i procesów atmosferycznych.

1. Dynamika procesów hydrologicznych: wody podziemne, ustroje rzeczne, typy jezior. Zdający:

- przedstawia uwarunkowania występowania wód podziemnych oraz ich znaczenie gospodarcze,

- rozpoznaje i opisuje cechy ustrojów rzecznych na świecie,

- wyjaśnia powstawanie różnych typów jezior na Ziemi.

1. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna. Zdający:

- rozumie zasady ustalania wieku względnego i bezwzględnego skał oraz wydarzeń geologicznych,

- charakteryzuje najważniejsze wydarzenia geologiczne i przyrodnicze w dziejach Ziemi (fałdowania, zlodowacenia, rozwój świata organicznego i jego wymieranie) oraz odtwarza je na podstawie analizy profilu geologicznego,

- klasyfikuje skały, przedstawia genezę skał magmowych, osadowych i przeobrażonych,

- charakteryzuje zjawiska wietrzenia fizycznego i chemicznego, krasowienia oraz opisuje produkty i formy powstałe w wyniku tych procesów,

- wykazuje wpływ czynników przyrodniczych i działalności człowieka na grawitacyjne ruchy masowe i podaje sposoby zapobiegania im oraz minimalizowania ich następstw,

- przedstawia przykłady ograniczeń w zakresie zagospodarowania terenu wynikające z budowy geologicznej podłoża, rzeźby i grawitacyjnych ruchów masowych,

- dostrzega prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk i procesów geologicznych na Ziemi,

- wyjaśnia wpływ procesów geologicznych na powstanie głównych struktur tektonicznych i ukształtowanie powierzchni

1. Ziemi na wybranych przykładach,

- analizuje fotografię odkrywki geologicznej i wnioskuje na jej podstawie o przeszłości geologicznej obszaru.

1. Gleby: profil glebowy, przydatność rolnicza. Zdający:

- rozpoznaje typ gleby i wnioskuje o przydatności rolniczej na podstawie profilu glebowego.

1. Współpraca i konflikty: sieć powiązań postkolonialnych, organizacje współpracy politycznej, społecznej i gospodarczej, przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych. Zdający:

- wykazuje wpływ dawnych systemów kolonialnych na współczesną sieć powiązań politycznych, gospodarczych i kulturowych państw,

- wyjaśnia rolę ważniejszych międzynarodowych organizacji w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym Europy, w tym znaczenie Unii Europejskiej w przemianach społeczno-gospodarczych państw zintegrowanych,

- wyjaśnia przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych w Europie, Zakaukaziu i na Bliskim Wschodzie oraz ich wpływ na zmiany granic państw, migracje ludności, struktury społeczne, gospodarkę i środowisko przyrodnicze.

1. Zróżnicowanie struktur społecznych i procesów urbanizacyjnych: struktura wykształcenia, zwartość socjoetniczna, fazy urbanizacji, procesy metropolizacji, typy fizjonomiczne i funkcje miast, formy zespołów miejskich. Zdający:

- analizuje zróżnicowanie struktury wykształcenia ludności na świecie i wykazuje jej związek z poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego,

- dyskutuje na temat problemów państw o różnej strukturze etnicznej (zwartości socjoetnicznej),

- wyróżnia fazy urbanizacji oraz charakteryzuje procesy metropolizacji,

- identyfikuje funkcje, typy fizjonomiczne miast i formy zespołów miejskich na świecie.

1. Struktura gospodarki i tendencje rozwoju gospodarczego: klasyfikacja gospodarki, związki usług i działalności przemysłowej, zmiany w strukturze i sektorach gospodarki. Zdający:

- stosuje w analizach gospodarczych Polską Klasyfikację Działalności (PKD),

- dostrzega zacieranie się granic między sektorem przemysłowym i usługowym na przykładzie budownictwa oraz działalności firm informatycznych,

- wykazuje wpływ procesu globalizacji i rozwoju nowych technologii na zmiany w zatrudnieniu według sektorów gospodarki oraz przemiany wewnątrzsektorowe na wybranych przykładach.

1. Zróżnicowanie gospodarki rolnej: typy rolnictwa i główne regiony rolnicze na świecie, rolnictwo uprzemysłowione a rolnictwo ekologiczne. Zdający:

- charakteryzuje różne typy rolnictwa, przedstawia ich uwarunkowania oraz wyróżnia główne cechy regionów rolniczych na świecie,

- przedstawia zasady rolnictwa ekologicznego, wykazuje różnice między rolnictwem uprzemysłowionym i rolnictwem ekologicznym oraz przedstawia ich wady i zalety.

1. Przemiany sektora przemysłowego i budownictwa: czynniki lokalizacji przemysłu tradycyjnego i zaawansowanych technologii, obszary koncentracji przemysłu, rozwój i rola budownictwa w gospodarce. Zdający:

- na wybranych przykładach wykazuje różnice między czynnikami lokalizacji przemysłu tradycyjnego i zaawansowanych technologii oraz wyjaśnia zmiany znaczenia tych czynników w procesie rozwoju cywilizacyjnego,

- wskazuje obszary koncentracji przemysłu (ważniejsze ośrodki przemysłowe, technopolie, okręgi) na świecie i w Polsce oraz wyjaśnia istotę i rolę klastrów w budowie gospodarki opartej na wiedzy,

- wyjaśnia zmiany struktury przestrzennej przemysłu tradycyjnego i zaawansowanych technologii na świecie oraz określa udział Polski w tych zmianach,

- przedstawia czynniki rozwoju budownictwa oraz jego rolę w gospodarce na przykładzie Polski,podaje argumenty przemawiające za potrzebą zharmonizowania stylu budownictwa z istniejącym krajobrazem przyrodniczym i kulturowym.

1. Rola tradycyjnych i nowoczesnych usług w rozwoju społeczno-gospodarczym: transport, łączność, usługi edukacyjne, badawczo-rozwojowe, finansowe i turystyczne. Zdający:

- wykazuje na podstawie danych statystycznych i map tematycznych zróżnicowanie udziału poszczególnych rodzajów transportu w przewozach na świecie i w Polsce,

- identyfikuje prawidłowości dotyczące przestrzennego zróżnicowania dostępności do usług edukacyjnych oraz nakładów na prace badawczo-rozwojowe na świecie,

- wskazuje główne centra finansowe na świecie,

- wyróżnia rodzaje usług turystycznych oraz wyjaśnia przyczyny i skutki społeczno-kulturowe i gospodarcze szybkiego ich rozwoju na świecie,

- analizuje mapę miejsc pielgrzymkowych na świecie i w Polsce oraz dostrzega wartości przestrzeni „miejsc świętych”.

1. Związki między elementami środowiska przyrodniczego na wybranych obszarach Polski: gór, wyżyn, nizin, pojezierzy i pobrzeży. Zdający:

- przedstawia cechy rzeźby i wyjaśnia wpływ procesów wewnętrznych i zewnętrznych na ukształtowanie powierzchni głównych jednostek fizycznogeograficznych Polski,

- porównuje środowisko przyrodnicze Tatr Zachodnich i Wysokich oraz wykazuje związki między jego elementami,

- przedstawia specyficzne cechy środowiska przyrodniczego Sudetów, Gór Świętokrzyskich i Bieszczad oraz identyfikuje przyczyny istniejących różnic,

- przedstawia wpływ skał węglanowych i lessowych wyżyn Polski na elementy środowiska przyrodniczego,

- wyjaśnia wpływ lądolodu na środowisko przyrodnicze pojezierzy i nizin oraz porównuje rzeźbę młodoglacjalną i staroglacjalną,

- wykazuje związki między elementami środowiska przyrodniczego Żuław Wiślanych,

- charakteryzuje zróżnicowanie rzeźby pobrzeża Bałtyku oraz porównuje cechy i wyjaśnia genezę wybrzeża niskiego i wysokiego.

1. Zróżnicowanie krajobrazowe Polski: krajobraz wód powierzchniowych, bagienno-łąkowy, leśny, górski ponad granicą lasu, rolniczy – wiejski, podmiejski i rezydencjalny, małomiasteczkowy, wielkich miast, przemysłowy, górniczy, komunikacyjny. Zdający:

- rozpoznaje na podstawie materiałów źródłowych (map, fotografii naziemnych i lotniczych, obrazów satelitarnych) rodzaj pokrycia terenu i wyróżnia główne cechy wybranych krajobrazów w Polsce: krajobraz wód powierzchniowych (np. Wielkie Jeziora Mazurskie), leśny (np. Puszcza Białowieska), bagienno-łąkowy (np. Biebrzański Park Narodowy), górski ponad granicą lasu (np. Karkonosze), rolniczy – wiejski (np. Roztocze), podmiejski i rezydencjalny (np. miejscowości podwarszawskie), małomiasteczkowy (np. Tykocin), wielkich miast (np. Poznań), przemysłowy (np. Dąbrowa Górnicza – obszar kombinatu metalurgicznego), górniczy (np. obszar kopalni Bełchatów), komunikacyjny (np. węzeł transportowy komunikacyjny Kraków – Balice),

- dokonuje oceny wartości przyrodniczych i kulturowych oraz stanu zachowania krajobrazu (harmonijny, przekształcony, zdegradowany),

- podaje przykłady działań służących zachowaniu walorów krajobrazów przyrodniczych i kulturowych, zapobieganiu ich degradacji oraz promowaniu ich w kraju i za granicą.

1. Zróżnicowanie społeczno-kulturowe Polski: poziom życia, zachowania prokreacyjne Polaków, zalety i wady życia na wsi i w mieście, cechy miast, ubóstwo, wykluczenie i solidarność społeczna. Zdający:

- porównuje poziom życia ludności (w zakresie stanu środowiska, warunków mieszkaniowych, infrastruktury komunalnej,

- dostępu do kultury, oświaty i ochrony zdrowia) w wybranych regionach Polski,- analizuje zróżnicowanie przestrzenne zachowań prokreacyjnych Polaków i wykazuje ich związek z uwarunkowaniami społeczno-kulturowymi i polityką prorodzinną państwa,

- dyskutuje na temat zalet i wad życia na wsi i w miastach różnej wielkości,

- dostrzega problem gettoizacji przestrzeni miasta, jego przyczyny i konsekwencje,

- identyfikuje cechy indywidualne wybranych miast w Polsce oraz określa, na czym polega ich genius loci,

- analizuje dane dotyczące regionalnego zróżnicowania ubóstwa, formułuje i weryfikuje hipotezy dotyczące jego przyczyn, proponuje działania na rzecz ograniczania biedy i wykluczenia społecznego w Polsce oraz wykazuje znaczenie solidarności społecznej w rozwiązywaniu tego problemu.

1. Elementy przestrzeni geograficznej i relacje między nimi – analiza wybranych przykładów w skali regionalnej i lokalnej na podstawie materiałów źródłowych. Zdający:

- analizuje wpływ przedsiębiorstwa przemysłowego lub usługowego na środowisko przyrodnicze, rynek pracy, jakość życia ludności i rozwój gospodarczy najbliższego otoczenia,

- analizuje i wyjaśnia strukturę użytkowania gruntów rolnych na terenach wiejskich,

- na podstawie współczesnych i archiwalnych map oraz fotografii prezentuje i wyjaśnia zmiany układu przestrzennego i wyglądu zabudowy wybranego terenu.

1. Strefowość środowiska przyrodniczego na Ziemi: strefowość zjawisk przyrodniczych, specyfika środowiska przyrodniczego w strefach równikowej, zwrotnikowych, podzwrotnikowych, umiarkowanych i polarnych, współzależność elementów środowiska przyrodniczego, astrefowe czynniki przyrodnicze modyfikujące zjawiska strefowe. Zdający:

- identyfikuje prawidłowości dotyczące zróżnicowania środowiska przyrodniczego na Ziemi,

- wyjaśnia strefowe występowanie zjawisk przyrodniczych,

- przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego stref od równikowej do polarnych,

- identyfikuje na przykładach współzależności elementów środowiska przyrodniczego w strefach od równikowej do polarnych,

- wyjaśnia wpływ astrefowych czynników przyrodniczych na modyfikowanie zjawisk strefowych na Ziemi

1. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności. Zdający:

- wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu),

- wyjaśnia powstawanie sztormów, powodzi i tsunami,

- przedstawia genezę i skutki geologicznych zagrożeń (wulkanizm, trzęsienia ziemi, powstawanie lejów krasowych),

- wskazuje na mapie regiony występowania geozagrożeń i podaje przykłady działań ograniczających ich skutki,

- podaje przyrodnicze i antropogeniczne przyczyny intensywnej erozji gleb oraz prezentuje sposoby jej zapobiegania na wybranych przykładach,

- wykorzystuje zdjęcia satelitarne i lotnicze oraz technologie geoinformacyjne do lokalizowania i określania zasięgu katastrof przyrodniczych,

- dyskutuje na temat wpływu deforestacji i innych czynników na zmiany klimatu na Ziemi oraz proponuje działania służące ograniczaniu tych zmian,

- wskazuje na mapach obszary współcześnie zlodzone i ocenia wpływ zmian klimatycznych na zasięg pokrywy lodowej,

- identyfikuje przyczyny przyrodnicze i antropogeniczne ograniczonych zasobów wodnych w wybranych regionach świata i proponuje działania wspomagające racjonalne gospodarowanie wodą,

- uzasadnia znaczenie georóżnorodności oraz bioróżnorodności.

1. Uwarunkowania przyrodnicze gospodarczej działalności człowieka na przykładzie wybranych obszarów: związki rolnictwa z klimatem, ukształtowaniem powierzchni, żyznością gleb i zasobami wodnymi, związek przemysłu i struktury towarowej handlu zagranicznego z zasobami surowców mineralnych, sposoby pokonywania przez człowieka przyrodniczych ograniczeń działalności gospodarczej. Zdający:

- wykazuje związki kierunków produkcji rolnej, w tym struktury upraw i chowu zwierząt, z klimatem, ukształtowaniem powierzchni, żyznością gleb i zasobami wodnymi,

- wyjaśnia związki między występowaniem surowców mineralnych a kierunkami rozwoju przemysłu i strukturą towarową handlu zagranicznego,

- prezentuje przykłady sposobów pokonywania przyrodniczych ograniczeń działalności gospodarczej człowieka i ocenia ich zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju.

1. Problemy polityczne współczesnego świata: współczesne zmiany na mapie politycznej świata, funkcjonowanie Unii Europejskiej. Zdający:

- przedstawia najnowsze zmiany na mapie politycznej świata,

- dyskutuje na temat głównych problemów funkcjonowania Unii Europejskiej.

1. Wybrane problemy społeczne współczesnego świata: problemy demograficzne, skutki migracji, problemy uchodźstwa, bezrobocie, nietolerancja. Zdający:

- charakteryzuje problemy demograficzne w skali globalnej i krajowej (starzenie demograficzne, eksplozja ludnościowa, migracje, uchodźstwo), podając ich przyczyny oraz skutki,

- formułuje hipotezy dotyczące wpływu procesów starzenia się ludności na życie społeczne i gospodarkę, ze szczególnym uwzględnieniem Europy,

- wyróżnia problemy związane z migracjami (dobrowolnymi i przymusowymi) i uchodźstwem ludności w skali globalnej i krajowej,

- klasyfikuje migracje oraz charakteryzuje przebieg ważniejszych fal migracyjnych historycznych i współczesnych na świecie,

- analizuje przyczyny i skutki bezrobocia w regionach wysoko i słabo rozwiniętych ze szczególnym uwzględnieniem problemu bezrobocia wśród ludzi młodych,

- uzasadnia potrzebę przeciwdziałania dyskryminacji rasowej, ksenofobii i innym formom nietolerancji na świecie oraz przedstawia przykłady wpływu wykluczania grup ludności na życie społeczne i gospodarcze państw.

1. Zróżnicowanie jakości życia człowieka w wybranych regionach i krajach świata: potrzeby żywieniowe, zagrożenie życia, rozmieszczenie chorób, poczucie bezpieczeństwa, potrzeby edukacyjne. Zdający:

- rozumie pojęcie jakości życia człowieka oraz formułuje hipotezy dotyczące przyczyn jego zróżnicowania na świecie,

- analizuje i wyjaśnia zróżnicowanie poziomu zaspokojenia potrzeb żywieniowych, poczucia bezpieczeństwa i potrzeb edukacyjnych oraz przyczyn zagrożenia życia, w tym związanych z rozprzestrzenianiem się chorób, niskim poziomem ochrony zdrowia i degradacją środowiska na świecie,

- przedstawia konsekwencje zróżnicowania jakości życia człowieka w różnych regionach i krajach świata.

1. Problemy gospodarcze współczesnego świata: dysproporcje w rozwoju krajów i ich skutki, wpływ korporacji transnarodowych na społeczeństwo i gospodarkę w skali lokalnej i regionalnej, problem zadłużenia krajów świata. Zdający:

- wskazuje na mapie świata najbiedniejsze i najbogatsze państwa oraz charakteryzuje ich główne problemy społeczno-gospodarcze, w tym problem zadłużenia,

- identyfikuje przyczyny przyrodnicze, historyczne, społeczne, gospodarcze i polityczne dysproporcji rozwoju regionów świata i państw oraz przedstawia skutki tych nierówności,

- podaje przykłady działań dążących do zmniejszania dysproporcji w rozwoju gospodarczym państw i regionów świata oraz dokonuje ich krytycznej oceny,

- ocenia wpływ korporacji transnarodowych na społeczeństwa, gospodarki i środowisko przyrodnicze państw i regionów świata.