Wojewoda usunie "szubienice" z Olsztyna? Nie ma zgody na "propagowanie komunizmu"

Trwa spór o "szubienice". Pomnik zniknie z Olsztyna?

Wojewoda warmińsko-mazurski Artur Chojecki przypomniał podczas sobotniej konferencji prasowej, że już na początku 2023 r. wydał decyzję zobowiązującą gminę Olsztyn do usunięcia pomnika i nadał jej rygor natychmiastowej wykonalności. Oparł się przy tym m.in. na opinii IPN, że pomnik wzniesiony został w celu upamiętnienia Armii Czerwonej i propaguje komunizm, więc podlega ustawie dekomunizacyjnej i powinien zniknąć z przestrzeni publicznej. Chojecki przypomniał również, że było to możliwe, dzięki temu, że minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński we wrześniu 2022 r. zdecydował o wykreśleniu wpisu tego pomnika z rejestru zabytków (pomnik wpisano na listę w 1993 r).

Wojewoda zdradził, że niemal w każdym tygodniu koresponduje w sprawie usunięcia pomnika z prezydentem Olsztyna, oczekując od niego "konkretnych działań". Zaznaczył, że przez pierwsze tygodnie prezydent podejmował jakieś działania. Jak sprecyzował wojewoda, "przynajmniej takie, które obligowały do tego, żeby dać szansę prezydentowi na to, aby z twarzą wyjść z tego".

Chojecki podkreślał, że nie będzie jego zgody na to, żeby dłużej "w przestrzeni publicznej propagować epokę komunizmu, propagować i chwalić czerwonoarmistów". Przypomniał, że pod koniec czerwca 2023 r. wysłał Grzymowiczowi upomnienie, wzywając po raz kolejny do wykonania decyzji.

- Zbliża się ten moment, jestem zdecydowany - zwłaszcza, biorąc pod uwagę ostatnie działanie pana prezydenta, który znów, tłumacząc się jakimiś niejasnymi okolicznościami, zawiesił postępowanie o wydanie pozwolenia na rozbiórkę tego pomnika - w przyszłym tygodniu, po ostatnich analizach prawnych, podejmę decyzję zastępczą o usunięciu pomnika - oświadczył wojewoda warmińsko-mazurski. I dodaje: - Wykonam za prezydenta Olsztyna to działanie. Po to, aby dłużej w przestrzeni publicznej nie było symbolu propagującego komunizm, żeby Olsztyn stał się wreszcie miastem wolnym od komunizmu - zapowiedział Chojecki.

Prezes IPN z apelem do mieszkańców Olsztyna

Prezes IPN dr Karol Nawrocki powiedział w sobotę w Olsztynie, że stojący w tym mieście dawny pomnik wdzięczności Armii Czerwonej jest symbolem pogardy dla ofiar i trybutu dla sprawców zbrodni. Podczas konferencji prasowej przed pomnikiem szef IPN przytaczał dramatyczne relacje świadków zdobywania Olsztyna i regionu przez Armię Czerwoną w 1945 r. Jak mówił, wyłania się z nich jeden obraz. - Obraz terenu, regionu, miasta nie wyzwolonego, ale zniewolonego przez obcą armię, przez Armię Czerwoną, przez obcy system totalitarny - powiedział Nawrocki.

Prezes IPN odniósł się do publicznych deklaracji prezydenta Olsztyna Piotra Grzymowicza, który zapowiedział, że nie wykona decyzji administracyjnej wojewody warmińsko-mazurskiego nakazującej usunięcie tego obiektu. Jego zdaniem, przez takie nieodpowiedzialne zachowanie prezydenta, Olsztyn staje się w całej Polsce "symbolem myślenia neokomunistycznego". Apelował do olsztynian, żeby wpłynęli na włodarza swojego miasta.

Prezydent Olsztyna Piotr Grzymowicz, po ataku Rosji na Ukrainę, deklarował wolę usunięcia pomnika, jednak potem się z tego wycofał. Kilka miesięcy temu na jego polecenie z pomnika usunięto symbole sierpa i młota, a w pobliżu została umieszczona tablica informacyjna. Miasto zapowiedziało, że - ze względu na walory artystyczne i twórcę dzieła - chce pozostawić pomnik, przekształcając w przyszłości to miejsce w "muzeum pod chmurką", przestrzegające przed totalitaryzmami.

Odsłonięty w 1954 r. pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej stoi w centrum Olsztyna. Autorem jego projektu był wybitny rzeźbiarz Xawery Dunikowski.

Pomnik "szubienic" w Olsztynie. Zobacz zdjęcia