Żołnierz Tadeusz Lutak ze Strzyżowa obchodził 105 urodziny [GALERIA]

Por. Tadeusz  Lutak urodził się 29 sierpnia 1917 r. w Żarnowej, ukończył szkołę powszechną, ochotniczo zgłosił się do służby wojskowej. 25 listopada 1937 r. przydzielony do szkoły podoficerskiej jako elew 2. Baonu Pancernego w Żurawicy. Od 1 lutego do 30 września 1938 r. w Szkole Podoficerskiej, po jej ukończeniu przydzielony do kompanii czołgów Vickers jako goniec motocyklowy.

1 sierpnia 1938 r. otrzymał odznakę „strzelca dobrego”. We wrześniu 1938 r. mianowany starszym strzelcem. Uczestniczył w zajęciu Zaolzia, Spiszu i Orawy. Od 1 września 1939 r. brał udział w walkach 121. kompanii czołgów lekkich w ramach 10. Brygady Kawalerii. Wzięty do niewoli w okolicach Starego Dzikowa, uciekł z transportu i powrócił do domu. Od 1940 r. w konspiracji – Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej, ps. „Pancerz”. Żołnierz w grupie dywersyjnej dowodzonej przez Stanisława Mikulskiego „Żmiję”. Walczył w organizacji wywiadowczo-dywersyjnej krypt. „Ruch”, podległej inspektorowi rzeszowskiemu AK kpt. Łukaszowi Cieplińskiemu.

Zobacz też: Pogrzeb Tadeusza Ferenca. W Rzeszowie będą utrudnienia w ruchu [2.09.2022]

Dowódca tego ośrodka por. Józef Lutak „Orzeł” podał go jako kandydata do konspiracyjnej małej matury. Zdobywał cenne dla Armii Krajowej informacje wywiadowcze. Uczestniczył w wielu akcjach sabotażowych i dywersyjnych. Brał udział w akcji likwidacyjnej na Edwardzie Kochu w Niebylcu, który otrzymał wyrok śmierci za współpracę z Niemcami. Walczył w plutonie dyspozycyjnym Inspektoratu AK Rzeszów. W 1944 r. w stopniu kaprala (konspiracyjny) został dowódcą drużyny dywersyjnej w plutonie dywersyjnym Placówki AK Strzyżów. Po wejściu Sowietów zmuszony wyjechać na tzw. Ziemie Odzyskane.

Zobacz również: Rzeszów. Ławka w kształcie mapy Polski ma regulamin z 15 podpunktami. Zaskakująca odpowiedź prezydenta

Powrócił do Żarnowej w 1946 r., gdzie pracował jako masarz i rolnik. Podporucznik od 2 stycznia 2001 r. Po odzyskaniu niepodległości aktywnie włączył się w życie kombatanckie. Działa w Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz w Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych. Jego aktywna działalność została uhonorowana odznaką za zasługi dla tej organizacji (2000 r.). W latach 1991-1992 jego wspomnienia wojenne były publikowane w regionalnym miesięczniku „Waga i Miecz”. Całość wspomnień została natomiast opublikowana w książce pt. „Wojenne losy Strzyżowiaków” wydanej w 2001 r. Wielokrotnie udzielał wywiadów związanych z budową tunelu schronowego w Strzyżowie, w którym w 1941 r. doszło do spotkania Hitlera z Mussolinim. Niemcy wykorzystywali tutaj niewolniczą pracę m.in. miejscowej ludności. Wśród pracujących był także Tadeusz. Trudne warunki pracy nie przeszkodziły mu w prowadzeniu działalności konspiracyjnej. Udawało mu się nawet zdobywać materiały wybuchowe, których Niemcy używali do drążenia tunelu. Okazał dużą pomoc i zaangażowanie w powstanie książek autorstwa Piotra Szopy pt. „Armia Krajowa w Strzyżowskiem” (2009), „W imieniu Rzeczypospolitej… Wymiar sprawiedliwości Polskiego Państwa Podziemnego na terenie Podokręgu AK Rzeszów” (2014) oraz Ryszarda Ziobronia „Historia żołnierza tułacza. Działalność emigracyjna generała Władysława Bortnowskiego” (2009). Tadeusz Lutak pomagał w różnych działaniach prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie.

Wśród nich należy wymienić organizację rajdu szlakiem Armii Krajowej na pogórzu strzyżowskim. Corocznie bierze aktywny udział w Narodowym Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych, gdzie propaguje sylwetkę swojego dowódcy ppor. cz. w. Stanisława Mikulskiego ps. „Żmija”, który ukrywał się przed UB do 1955 r. kiedy to został brutalnie zamordowany. W 2015 r. aktywnie wspomógł akcję nadania rondu w Strzyżowie imienia Żołnierza Wyklętego Rafała Paszka ps. „Królik”. W 2016 r. udostępnił żołnierzom jednostki wojskowej w Żurawicy unikatowe materiały fotograficzne dotyczące działania tej jednostki przed wojną. Corocznie inicjuje działania o charakterze patriotycznym i aktywnie uczestniczy w licznych świętach państwowych, gdzie reprezentuje środowisko żołnierzy Armii Krajowej. W 2017 r. odwiedził swoją jednostkę w Żurawicy – spotkał się z gorącym przyjęciem

Za swoje zasługi został odznaczony: czterokrotnie Medalem Wojska (1948); Medalem Zwycięstwa i Wolności (1968); Krzyżem Partyzanckim (1973); Krzyżem Armii Krajowej (1981); Medalem „Za Udział w Wojnie Obronnej 1939” (1982); KK OOP (1987); Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (1993); Krzyżem Armii Krajowej (1998); Nagrodą Honorową IPN Świadek Historii (2019).