Poinformuj IPN o grobie powstańca śląskiego. Wciąż trwa akcja „Tobie Polsko”

Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach (OBUWiM) rozpoczęła się 5 lipca 2021 r. To był dzień setnej rocznicy zakończenia III Powstania Śląskiego. Tabliczka „Tobie Polsko” ma kształt proporczyka, wykonanego z porcelany nagrobnej, o rozmiarach ok. 20 x 8 cm. Na nim widnieje inwokacja „Tobie Polsko”. Pod nią znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. Przyczynkiem do znakowania, najczęściej zapomnianych grobów powstańców, były nie tylko okrągłe rocznice wybuchu powstań śląskich, w naszym województwie hucznie obchodzonych (łącznie z defiladą wojskową w Katowicach, w 2019 r.). Z badań Oddziałowego Biura Upamiętniania wynikało, że samorządy w regionie mają pod opieką 147 indywidualnymi i zbiorowymi miejscami pochówku powstańców w województwie. Tymczasem powstańcy byli chowani także poza Śląskiem, a w powstaniach uczestniczyło ok. 50 - 60 tys. Ślązaków i Polaków spoza Śląska.

Jak informuje katowicki oddział IPN W 2022 r. oznaczono groby 42 powstańców śląskich w tym dwa podwójne: 40 znajdujących się w województwie śląskim, jeden na terenie Wielkopolski i jeden na Opolszczyźnie. IPN informuje, że nadal można zgłaszać lokalizacje takich grobów. Dotąd skierowano ponad 270 takich zgłoszeń. W tym miejscu można zapoznać z instrukcją, w jaki sposób i do kogo skierować takie zgłoszenie.

Jednym z ostatnich grobów oznaczonych proporczykiem „Tobie Polsko” (i odnowionym) był ten, w którym spoczywa ppor. Leon Kalkowski (1886-1940). Walczył w trzech powstaniach śląskich. Należał do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Podczas pierwszego powstania dowodził 9 kompanią, która walczyła na odcinku Mysłowice - Szopienice. Od 1923 r. należał do Związku Powstańców Śląskich w którym pełnił funkcję prezesa powiatowego koła w Będzinie. Został odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Gwiazdą Górnośląską oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi. Aresztowany 1 maja 1940 r. w Sosnowcu. Został osadzony najpierw w KL Dachau, a następnie w KL Mauthausen-Gusen. Zginął 30 października 1940 r. Jego prochy zostały odesłane rodzinie, która pochowała je w grobie rodzinnym na cmentarzu na cmentarzu parafialnym w Sosnowcu przy ul. Smutnej.

Na tym cmentarzu znajduje się Mauzoleum Braci Ślązaków. Pomnik-grobowiec, po wojnie przebudowany na kaplicę, stanął na mogiłach 16 powstańców, którzy polegli w I Powstaniu Śląskim. Mauzoleum, zwane również Pomnikiem Powstańców Górnego Śląska, odsłonięto 9 grudnia 1920 r. Świadkiem tego wydarzenia było 100 tys. ludzi! Była to wielka manifestacja poparcia Zagłębia Dąbrowskiego i Polski na rzecz walki o przynależność Górnego Śląska do Polski. O jej znaczeniu świadczyło to, że uczestniczył w nich marszałek Sejmu Wojciech Trąpczyński i Wojciech Korfanty. Dlaczego pomnik stanął w Sosnowcu? Bo tu zmarli od ran powstańcy, których (nie wszystkie) nazwiska wymienione są na współczesnej pamiątkowej tablicy. Tu przy ul. Smutnej w 1919 r. mieścił się powstańczy sztab koordynujący działania po drugiej stronie Brynicy…