Zagłębiowskie Mauzoleum Braci Ślązaków – „Poległym Bohaterom Śląska”

Pomnik-grobowiec, po wojnie przebudowany na kaplicę, stanął na mogiłach 16 powstańców, którzy polegli w I Powstaniu Śląskim. Mauzoleum, zwane również Pomnikiem Powstańców Górnego Śląska, odsłonięto 9 grudnia 1920 r. Świadkiem tego wydarzenia było 100 tys. ludzi! Była to wielka manifestacja poparcia Zagłębia Dąbrowskiego i Polski na rzecz walki o przynależność Górnego Śląska do Polski. O jej znaczeniu świadczyło to, że uczestniczył w nich marszałek Sejmu Wojciech Trąpczyński i Wojciech Korfanty. Dlaczego pomnik stanął w Sosnowcu? Bo tu zmarli od ran powstańcy, których (nie wszystkie) nazwiska wymienione są na współczesnej pamiątkowej tablicy. Tu przy ul. Smutnej w 1919 r. mieścił się powstańczy sztab koordynujący działania po drugiej stronie Brynicy. To do Sosnowca przedarło się wielu walczących po upadku pierwszych dwóch powstań.

Mauzoleum, w kształcie przedstawionym na prezentowanych pocztówkach, zostało zburzone pod koniec września 1939 r. O dziwo, przetrwał napis „Poległym Bohaterom Śląska”. Po wojnie pomnik odbudowano i wkomponowano go w kościół pw. Św. Józefa Rzemieślnika. Dziś jest to kaplica cmentarna pw. Wszystkich Świętych, w której odprawione są ceremonie pogrzebowa. Wchodząc do niej, przechodzi się nad szczątkami  powstańców. Warto, aby o sosnowieckim Pomniku Powstańców Górnego Śląska pamiętali zwolennicy współczesnych animozji śląsko-zagłębiowskich.