Andrzejki to jedna z najstarszych polskich tradycji ludowych

Andrzejki to czas zabawy, wróżb, lania wosku, przepowiedni... Od stuleci noc św. Andrzeja uznawana była za cudowną. Dawniej w ten wieczór panny wróżyły kiedy i za kogo wyjdą za mąż. Dziś andrzejki bardziej są okazją do spotkań z przyjaciółmi, a wróżby świetną zabawą dla gości.

Kiedy obchodzimy Andrzejki?

Andrzejki to nieoficjalne święto. Wypadają przed początkiem adwentu, w wigilię nocy św. Andrzeja z 29 na 30 listopada. Dzień św. Andrzeja przypada na 30 listopada. Warto dodać, że św. Andrzej jest patronem narodów słowiańskich, Szkocji czy choćby Luksemburga.  Co ciekawe, w Szkocji dzień świętego Andrzeja, obchodzony 30 listopada, jest świętem narodowym. Św. Andrzej to także patron zakochanych panien.

Skąd się wzięło to święto?

Andrzejki wypadają przed Adwentem, dlatego jest to doskonała okazja do ostatnich hucznych zabaw."Mój drogi Andrzeju, sieję, sieję owies, by ukazał się mój ukochany" - wigilia św. Andrzeja była czasem zarezerwowanym wyłącznie dla dziewcząt. Tego wieczoru panny próbowały przewidzieć, czy wkrótce wyjdą za mąż. Niegdyś panowie mieli osobne święto, tzw. katarzynki. Najstarsza wzmianka o listopadowych wróżbach na św. Andrzeja pochodzi ze sztuki teatralnej Marcina Bielskiego pt. "Komedyja Justyna i Konstancyjej" z 1557 roku.

Starożytne zwyczaje

W obrzędowości ludowej dni przypadające na czas przełomu to czas wróżb,aby dowiedzieć się, co przyniesie nadchodzący rok. W wigilię św. Andrzeja, w polskiej tradycji najpopularniejsze były panieńskie wróżby matrymonialne. Wzięło się to prawdopodobnie z starożytnych zwyczajów greckich albo germańskich, które obchodzono 30 listopada. Kościół Katolicki zaadoptował te zwyczaje ludowe, aby zachować zwyczaje obecne w polskiej kulturze, ale bez wróżb.

Zamiast wróżb modlitwa

W wigilię św. Andrzeja w całej Polsce dziewczęta w domu lub podczas nabożeństwa w kościele lub w cerkwi, gdyż zwyczaj był dobrze znany wyznawcom zarówno katolicyzmu, jak i prawosławia modliły się o dobrego męża. Św. Andrzejowi polecały troski dotyczące sfery uczuć. A dopiero po powrocie do domu, organizowały spotkania towarzyskie w gronie rówieśniczek, które były główną atrakcją wieczoru.

Andrzejkowe zabawy

W tradycji ludowej wróżby, takie jak lanie wosku, pisanie karteczek z imieniem przyszłego męża, przetrwały niby już tylko dla zabawy, ale andrzejkowe wróżby traktowano bardzo poważnie. W obrzędzie uczestniczyły tylko panny. Mężatki pomagały w przygotowaniu wieczoru i przepowiadaniu znaków.

Zobacz także: Jak interpretować figury z lanego wosku? Wyjaśniamy znaczenie ponad 20 symboli

Całkowity zakaz w spotkaniu mieli mężczyźni. W Polsce południowo-wschodniej mężczyźni w obejściach rozpalali ogniska zwane ogniami św. Andrzeja, które miały strzec domu przed złymi duchami. Do ognia wrzucano poświęcone zioła i bukiety, inaczej zwane suszki. Panny wdychając dym z ogniska, miały zapaść w głęboki sen, i wtedy miał przyśnić się im przyszły mąż.