”Sadyzm kobiecy, połączony z męskim masochizmem”. Nadchodzi rok demonologa

Senat ustanowił rok 2022 Rokiem Brunona Schulza

Twórczość autora „Sklepów cynamonowych” znana jest na całym świecie, jego opowiadania przetłumaczono na ponad czterdzieści języków. Nim Bruno Schulz zajął się literaturą, uprawiał z powodzeniem twórczość plastyczną, choć był samoukiem, a studiów politechnicznych, podjętych we Lwowie i w Wiedniu, nie ukończył. Jego prace plastyczne, jako pierwszy, wysoko ocenił Stanisław Ignacy Witkiewicz, zaliczając autora do grona demonologów (demonologia to dział religioznawstwa i teologii, którego przedmiotem są demony – byty lub moce i siły, które zajmują pośrednią pozycję między bogami a ludźmi).

Tak Stanisław Ignacy Witkiewicz pisał o sztuce Schulza: –„Do niedawna nie wiedziałem, że jeśli chodzi o rysunek – Schulz jest niemal samoukiem. To może tylko jeszcze spotęgować podziw dla tego zadziwiającego talentu i osobowości. Jako grafik i rysownik należy do linii demonologów. (…) To są tereny, na których ogólnie pracuje Schulz – specjalność jego jeszcze w tym zakresie to sadyzm kobiecy, połączony z męskim masochizmem”.

Schulz ilustrował, między innymi, swoje opowiadania, a także pierwsze wydanie powieści Witolda Gombrowicza „Ferdydurke”, której był jednym z najwcześniejszych admiratorów. Pozostało po Nim kilkaset prac rysunkowych o rozmaitym przeznaczeniu i charakterze; największy zbiór – liczący ponad trzysta obiektów – posiada warszawskie Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza.

W 2022 roku przypada 130. rocznica urodzin i 80. rocznica tragicznej śmierci Brunona Schulza, człowieka o niezwykłej wyobraźni, inteligencji i kreatywności, piszącego z podziwem o Józefie Piłsudskim, zaprzyjaźnionego z najwybitniejszymi polskimi pisarzami, artysty o żydowskich korzeniach, który – wraz z Julianem Tuwimem i Antonim Słonimskim – trwale zapisał się na kartach polskiej literatury i z pewnością zasługuje na miano ambasadora polskiej kultury na świecie.

źródło: senat.gov.pl 

W uchwale Senatu czytamy – Bruno Schulz (1892–1942) był wszechstronnym artystą – prozaikiem, grafikiem, malarzem, rysownikiem i krytykiem literackim. Studiował architekturę na Politechnice Lwowskiej, ale najpierw z powodu choroby, a potem – wybuchu I wojny światowej musiał przerwać studia. Na jego dorobek literacki składają się 2 tomy opowiadań – „Sklepy cynamonowe” i „Sanatorium pod Klepsydrą”, kilka utworów niewłączonych do pierwodruków tych zbiorów, a także listy, wydane w „Księdze listów”, oraz „Szkice krytyczne” – recenzje utworów literackich, publikowane w prasie. W dziedzinie twórczości plastycznej zasłynął jako autor serii rycin „Xięga Bałwochwalcza”, a także rysunkowych ilustracji do pierwszej edycji „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza i do swoich opowiadań z „Sanatorium pod Klepsydrą”. Prawie całe swoje życie od urodzenia spędził w Drohobyczu, niewielkim miasteczku koło Lwowa, z wyjątkiem krótkiego pobytu w Wiedniu. Był pilnym obserwatorem swojego miasta, jego twórczość zarówno literacka, jak i plastyczna jest przesycona drohobyckimi realiami. W Drohobyczu też tragicznie zginął, zastrzelony na ulicy przez gestapowca.

Senatorowie podkreślili, że kilka polskich organizacji stale realizuje międzynarodowe projekty naukowe lub artystyczne poświęcone autorowi ”Sanatorium pod Klepsydrą”.