ABC chorób - cukrzyca

Cukrzyca to jedna z najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych. Dotyka coraz większą grupę osób, w tym także dzieci. W Polsce na "słodką" chorobę cierpi co najmniej 3 mln osób, ale u 1 mln z nich nadal nie jest zdiagnozowana. Dlaczego? Często rozwija się zupełnie niezauważalnie. Może jednak znacznie utrudnić życie, a nawet spowodować groźne dla zdrowia i życia powikłania.

Jak ją rozpoznać?

Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna wywołana brakiem lub nieprawidłowym działaniem insuliny - hormonu wytwarzanego przez trzustkę, który dostarcza komórkom niezbędną do życia energię. Insulina bierze udział w regulacji wielu procesów przemiany materii zachodzących w organizmie człowieka. Podstawowym objawem cukrzycy jest podwyższony poziom cukru we krwi (hiperglikemia).

Pierwsze symptomy cukrzycy łatwo przeoczyć. Często przypisujemy je po prostu przemęczeniu, zmianie pogody, alergii. Najczęstsze objawy to:

> ogólne zmęczenie, osłabienie, senność,

> nawracające infekcje,

> wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu,

> spory apetyt i utrata wagi,

> wypadanie włosów,

> świąd skóry, zakażenia pochwy,

> źle gojące się rany,

> zamazane lub podwójne widzenie,

> przykry oddech,

> wahania nastroju.

Diagnoza

Jeżeli zauważymy u siebie tego typu objawy, powinniśmy jak najszybciej zgłosić się do lekarza i zmierzyć poziom cukru we krwi. Jeśli lekarz stwierdzi na podstawie wyników oznaczeń glukozy, że istnieje ryzyko rozwoju cukrzycy, może zlecić doustny test tolerancji glukozy (DTTG).

Najważniejsze badania

Cukrzyk powinien regularnie robić następujące badania:

> HbA1c, czyli test hemoglobiny glikowanej - dwa razy w roku, a jeżeli cukrzyca ma chwiejny przebieg - co trzy miesiące,

> kreatynina w surowicy krwi - raz w roku,

> cholesterol całkowity oraz jego frakcje HDL i LDL - raz w roku,

> trójglicerydy - raz w roku,

> pomiar ciśnienia tętniczego - przy każdej wizycie u lekarza,

> badanie oczu - raz w roku lub zgodnie z zaleceniami okulisty,

> EKG spoczynkowe - raz w roku u osób powyżej 35. roku życia,

> EKG wysiłkowe - raz na dwa lata u osób, które ukończyły 35 lat,

> badanie tętnic kończyn dolnych metodą dopplerowską - raz na dwa lata u osób powyżej 35. roku życia,

> badanie neurologiczne wraz z oceną czucia wibracji - raz lub dwa razy w roku,

> badanie moczu - raz lub dwa razy w roku,

> badanie stóp - podczas każdej wizyty u lekarza.

Dwa podstawowe typy cukrzycy

Cukrzyca typu 1 (insulinozależna)

Dotyczy ludzi młodych, a nawet dzieci, dlatego często nazywa się ją młodzieńczą. W tym przypadku trzustka wytwarza zbyt mało insuliny lub nie produkuje jej wcale. Ważną rolę w powstawaniu cukrzycy typu 1 odgrywają czynniki genetyczne. Ponadto jej powstanie może mieć związek z nieprawidłową pracą układu odpornościowego, który nagle atakuje komórki trzustki. Cukrzyca typu 1 w odróżnieniu od innych jej postaci atakuje nagle. Chorzy muszą przez całe życie stosować insulinę.

Cukrzyca typu 2(insulinoniezależna)

Dotyczy zwykle ludzi starszych. Trzustka chorego początkowo wytwarza prawidłową lub nawet zwiększoną ilość insuliny, ale jego organizm słabiej na nią reaguje. Z czasem traci możliwość produkcji insuliny na skutek wyczerpania trzustki. Rezultat jest podobny jak w przypadku cukrzycy typu 1 - do komórek dociera za mało glukozy, zaś we krwi jest jej zbyt dużo, czyli dochodzi do hiperglikemii. Ten rodzaj choroby jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ przez długie lata można nie odczuwać żadnych dolegliwości. Najczęściej cukrzycy typu 2 towarzyszy otyłość oraz bardzo często nadciśnienie tętnicze.

Leczenie

Cukrzycę można leczyć w różny sposób. W zależności od rodzaju (typu) i stopnia zaawansowania choroby wyróżnia się kilka metod.

> Cukrzyca typu 1 - jedynym możliwym leczeniem tej choroby jest podawanie insuliny oraz właściwe odżywianie i umiarkowany wysiłek fizyczny.

Niezbędna jest także kontrola poziom cukru we krwi i dokonywanie korekty dawek insuliny, jedzenia oraz ćwiczeń w celu utrzymania normalnego (zalecanego) poziomu cukru.

> Cukrzyca typu 2 - początkowo leczenie tej choroby opiera się na zmianie stylu życia, czyli stosowaniu odpowiedniej diety, dostosowanego do możliwości chorego wysiłku fizycznego oraz doustnych leków hipoglikemizujących (przeciwcukrzycowych). Jednak wszyscy chorzy na cukrzycę typu 2 wymagają po pewnym czasie leczenia insuliną.