ABC zdrowia - Kamienie nerkowe i żółciowe

Kamica nerkowa to częste schorzenie układu moczowego. Dotyka najczęściej osoby między 30. a 50. rokiem życia. Polega na tym, że w układzie moczowym tworzą się złogi zbudowane z substancji chemicznych, które zwykle znajdują się w moczu, kiedy ich stężenie przekracza tzw. próg rozpuszczalności. Zależnie od składu chemicznego powstałych złogów specjaliści mówią o kamieniach szczawianowych, fosforanowych, moczanowych lub cystynowych. Kamienie najczęściej występują w samych nerkach, ale mogą się przemieszczać do moczowodów bądź pęcherza moczowego.

Przyczyny

Kamieniom nerkowym sprzyjają wady w budowie układu moczowego oraz jego nawracające zakażenia. Inne przyczyny to:

- zaburzenia metaboliczne

- odwodnienie

- wysokie stężenie w moczu substancji kamicorodnych, tj. szczawianów, wapnia, fosforanów, kwasu moczowego, cystyny

- zastój moczu

- choroby nerek

- choroby przewodu pokarmowego

- długotrwałe unieruchomienie

- stosowanie niektórych leków, np. zawierających wapń, witaminy D i C.

Znaczenie ma także genetyka.

Objawy

Gdy kamień zablokuje prawidłowy przepływ moczu przez moczowód, wystąpi silny ból nazywany kolką nerkową. To bardzo ostry ból w lędźwiach i boku. Kiedy kamień nie znajduje się w nerce, ból może być odczuwany w pachwinie lub udzie. Mogą mu towarzyszyć nudności, wymioty, bladość skóry, uczucie niepokoju, częste parcie na mocz i oddawanie moczu w niewielkich ilościach. Zdarza się, że pojawia się krwiomocz, spadek ciśnienia tętniczego, omdlenia, czasami dreszcze i gorączka.

Leczenie

Przy napadzie kolki nerkowej należy sięgnąć po tabletki przeciwbólowe i rozkurczowe, które wspomogą wydalenie złogu, a do bolącej nerki przyłożyć poduszkę elektryczną lub termofor. Przy kamicy nerkowej bardzo ważna jest dieta, którą ustala się w zależności od typu schorzenia, oraz picie dużej ilości płynów. Odpowiednia dieta może znacznie ograniczać dolegliwości bólowe. Jednocześnie należy przystąpić do leczenia, które ma na celu zapobieganie powstawaniu nowych kamieni oraz powiększaniu się już istniejących. Terapia kamicy nerkowej obejmuje zastosowanie antybiotyków, leków moczopędnych lub wodorowęglanu sodu. Leczenie inwazyjne zaś stosowane jest w indywidualnych przypadkach, np. dużych kamieni nerkowych, których samoistne odejście nie jest możliwe. Polega ono na litotrysji pozaustrojowej - rozkruszania złogów nerkowych falami uderzeniowymi generowanymi pozaustrojowo, litotrypsji ureterorenoskopowej - usunięcia złogu za pomocą endoskopu wprowadzonego przez cewkę moczową i pęcherz do moczowodu, nefrolitotrypsji przezskórnej - usunięcia złogu przez endoskop wprowadzony bezpośrednio przez powłoki brzuszne. Przypadki, w których istnieje zakażenie lub zmiany zastoinowe w nerce, wymagają często leczenia operacyjnego.

Kamica jest najpopularniejszym schorzeniem pęcherzyka żółciowego. Na kamicę żółciową kobiety chorują dwa-trzy razy częściej niż mężczyźni, dopiero po 70. roku życia kamienie występują jednakowo często u obojga płci. Istotą kamicy żółciowej jest powstanie w układzie żółciowym kamieni przez wytrącanie się z żółci cholesterolu, barwników żółciowych, soli wapniowych i innych jej składników. Składniki te mogą występować w różnych proporcjach. Znaczną większość stanowią kamienie cholesterolowo-barwnikowe.

Przyczyny

Nie wiadomo, dlaczego w woreczku powstają kamienie, ale wiadomo, jaki jest mechanizm ich powstawania i jakie czynniki temu sprzyjają. Do najważniejszych należy nadmierne stężenie cholesterolu we krwi, dieta bogata w tłuszcze zwierzęce oraz choroby, np. cukrzyca. Inne czynniki powodujące tworzenie się kamieni żółciowych to:

- czynniki hormonalne, np. liczne ciąże

- płeć żeńska

- cukrzyca

- otyłość

- średni i starszy wiek

- hipertriglicerydemia

- duże stężenie triglicerydów we krwi

- mukowiscydoza

- gwałtowne chudnięcie przez restrykcyjne diety lub w wyniku operacji bariatrycznej

- przewlekłe choroby jelita cienkiego i grubego

- farmakoterapia np. leki antykoncepcyjne.

Objawy

Zwykle początkowe objawy obecności kamieni w woreczku żółciowym mylone są z niestrawnością. Dolegliwości najczęściej pojawiają się po zjedzeniu ciężko strawnej potrawy. Pęcherzyk żółciowy się kurczy, wydalając jak najwięcej żółci niezbędnej do trawienia tłuszczów.Chorzy skarżą się na ciężar w żołądku, uczucie sytości lub gniecenia w nadbrzuszu. Kiedy kamień czasowo zablokuje ujście do przewodu pęcherzykowego, zakłócając dopływ żółci, dochodzi do kolki żółciowej, zwanej też wątrobową, odczuwanej jako nagły, napadowy ostry ból zlokalizowany w nadbrzuszu, promieniujący do prawego barku lub okolicy międzyłopatkowej. Bólowi czasem towarzyszą nudności, uczucie goryczy w ustach, czasem wymioty, dreszcze i gorączka.

Leczenie

Przede wszystkim w kamicy żółciowej należy unikać tłustych potraw. Kiedy dokucza kolka żółciowa, natychmiastowo stosuje się leczenie przeciwbólowe oraz rozkurczające. Przez okres od dwóch do czterech tygodni po każdym posiłku warto brać preparaty wspomagające wydzielanie żółci. Lekarz po badaniu USG jamy brzusznej i rozpoznaniu podejmuje decyzję o dalszym postępowaniu. Wybór metody zależy od objawów, położenia złogów i powikłań. Ataki kolki żółciowej będą się powtarzały i zanim dojdzie do komplikacji, tj. zapalenia czy przemieszczenia się kamienia do przewodu żółciowego, zaleca się usunięcie pęcherzyka żółciowego. Można to wykonać metodą tradycyjną otwartą poprzez rozcięcie powłok brzusznych i usunięcie pęcherzyka ze złogami oraz metodą laparoskopową - bez rozcinania powłok, przy użyciu specjalnych przyrządów, które wprowadza się do wnętrza jamy brzusznej poprzez trzy małe nacięcia na powierzchni ściany brzucha.

Sprawdź: Chcesz zrezygnować z jedzenia węglowodanów? Sprawdź, co się stanie!