Za osłabienie pamięci odpowiedzialny jest pogarszający się stan komórek nerwowych w hipokampie (część mózgu odpowiedzialna za zapamiętywanie i uczenie się nowych rzeczy) i jego okolicach. Właśnie zdolność zapamiętywania na dłużej coraz to nowych informacji jest tą funkcją mózgu, która najbardziej słabnie z wiekiem. We wszystkich starzejących się mózgach aktywność hipokampu maleje. W neuronach całego mózgu w miarę upływu czasu syntetyzowanych jest coraz mniej białek, a niedobór białek w komórkach hipokampu oznacza gorsze zapamiętywanie. Komórki nerwowe stale giną, a nie mają zdolności rozmnażania. Mamy ich więc coraz mniej. Do pewnego momentu nasz mózg radzi sobie z taką sytuacją w ten sposób, że funkcje obumarłych komórek są natychmiast przejmowane przez komórki sprawne. Ale przychodzi taki moment, kiedy ich liczba zmniejsza się na tyle, że o szybkie zastępstwa coraz trudniej.
Metody poprawiania pamięci
Wszystkie poniższe metody skutkują, ale nie u wszystkich jednakowo. Dlatego trzeba znaleźć tę najwłaściwszą dla siebie. Pierwsza polega na stosowaniu leków. Jest wiele typów leków nazywanych prokognitywnymi, czyli ułatwiających funkcje intelektualne. Drugim, bardzo skutecznym, a na pewno tańszym sposobem usprawniania pamięci jest jej trenowanie. Nie chodzi przy tym o uczenie się na pamięć wierszy czy rozkładów jazdy, ale o prowadzenie aktywnego życia towarzyskiego. Rozmowy z ludźmi zmuszają umysł do wysiłku, a o to właśnie chodzi, kiedy chcemy utrzymać komórki i połączenia nerwowe w dobrej formie. Trzecia metoda polega na stosowaniu diety bogatej w surowe i gotowane warzywa i owoce. Zawierają one dużo tzw. przeciwutleniaczy: witamin, które przeciwdziałają starzeniu się komórek (także nerwowych). Jest jeszcze czwarta metoda, kontrowersyjna i niewarta polecenia, choć badania wykazały, że ma solidne podstawy naukowe. Polega na stosowaniu diety bardzo niskokalorycznej. Podczas postu mózg zaczyna bowiem wytwarzać tzw. białka stresowe, które „odmładzają” komórki nerwowe i chronią je przed chorobami. Nie wiadomo jednak, na jak długo. Najprostszym sposobem na długie zachowanie pamięciowej formy jest częste przebywanie na świeżym powietrzu (komórki mózgowe trzeba regularnie dotleniać), dieta bogata w witaminy i dobra zabawa. Co ciekawe, pamięć 40 procent ludzi po 60-tym roku życia nie ulega osłabieniu, a u 30 procent ludzi w tym wieku kłopoty z pamięcią są niewielkie i narastają powoli. Jednak blisko trzecia część seniorów ma poważne ubytki pamięci, co wiąże się zwykle ze skłonnościami genetycznymi.