Co to jest ADHD

Zjawisko nie jest nowe - od dłuższego już czasu lekarze i pedagodzy mają do czynienia z osobami zdradzającymi objawy tej choroby.

Dawniej chorobę zwano psychozą impulsywną lub po prostu podsumowywano to zjawisko jednym określeniem: "dzieci trudne w wychowaniu". Świadczy to o tym, że to duch czasu decydował zawsze o nazwie i ocenie tej przypadłości.

Częste schorzenie

Około 4-6 procent dzieci i młodzieży między 6. a 18. rokiem życia jest dotknięte ADHD. Wg szacunkowych danych, w Polsce zespół nadpobudliwości psychoruchowej ma ok. 240 tys. dzieci, z czego ok. 16-20 tys. pacjentów nie może być leczona lekami psychostymulującymi z powodu tików, zespołu Tourette'a, zaburzeń lękowych lub nietolerancji bądź niepowodzenia terapii tymi lekami.

U chłopców choroba występuje częściej. Świadczy o tym wskaźnik zachorowalności, wynoszący dla nich około 9 procent, podczas gdy dla dziewcząt wynosi on około 3 procent. U maksymalnie 80 procent pacjentów schorzenie trwa dalej w wieku młodzieńczym - najczęściej ze zmienionymi objawami i zmienionym przebiegiem. Niemal 60 procent wszystkich dzieci i młodzieży z ADHD cierpi na schorzenie podstawowe również w wieku dorosłym.

Przyczyny ADHD

Podobnie jak w przypadku wielu innych schorzeń psychiatrycznych rozwój zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi jest procesem wieloczynnościowym. Przyjmuje się, że przyczyną neurobiologiczną choroby jest nieprawidłowe przetwarzanie impulsów pomiędzy strukturami korowymi a podkorowymi. Za odpowiednik patofizjologiczny uważa się zaburzenie przemiany materii neuroprzekaźników, a w szczególności dopaminy i noradrenaliny.

U podłoża zaburzenia neurobiologicznego leży wiele możliwych przyczyn. Oprócz predyspozycji genetycznej ważną rolę odgrywają czynniki, takie jak: komplikacje podczas ciąży i przy porodzie oraz czynniki psychospołeczne. Przyczyną organiczną mogą być na przykład przedwczesne bóle porodowe w połączeniu z tokolizą lub ze spożyciem nikotyny, alkoholu albo narkotyków przez matkę, a także przedwczesny poród, wczesnodziecięce zaburzenia regulacji (np. zaburzenia snu lub zaburzenia pokarmowe) czy też nieprawidłowości neurologiczne.

Stres i konflikty

Do czynników psychospołecznych zalicza się między innymi nadmierne obciążenie stresem matki w czasie ciąży, wczesne rozdzielenie matki i dziecka lub trwające przez dłuższy okres konflikty między rodzicami.

Największą rolę jednak odgrywa ryzyko genetyczne. Rodzeństwo i inni krewni pacjenta charakteryzują się pięciokrotnie zwiększonym ryzykiem zachorowania na ADHD.

Zjawiska związane z naszym obecnym stylem życia mają dodatkowy wpływ na symptomatykę, chociażby przez wzrost liczby bodźców z otoczenia, szybkie tempo życia dzisiejszego społeczeństwa czy niejasne struktury wychowawcze.

Przykładowe objawy Utrudniona koncentracja uwagi

ndziecko często popełnia błędy z nieuwagi, np. traci punkty na klasówce, bo nie przeczytało dokładnie polecenia;

nczęsto nie słyszy, co się do niego mówi, można u niego zaobserwować tzw. bujanie w obłokach;

ntrudno jest mu się zabrać za odrabianie lekcji, np. wymyśla inne ważne jego zdaniem rzeczy, aby to opóźnić: chce pić, jeść, wyprowadzić psa, zadzwonić do kolegi itd.;

nzdarza mu się gubić różne rzeczy, np. gumki, ołówki, czapki, rękawiczki itd.;

nłatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców, np. hałas za oknem powoduje nagłe odbiegnięcie od biurka z lekcjami, aby sprawdzić, co się stało.

Nadmierna ruchliwość

ndziecku trudno jest usiedzieć w jednym miejscu, kręci się, macha nogami, stuka trzymanym w ręku przedmiotem, zdarza się, że wstaje podczas lekcji z ławki i chodzi po klasie;

nczęsto biega jak nakręcone i jest go wszędzie pełno;

n lubi się bawić w sposób hałaśliwy.

Impulsywność

ndziecko wyrywa się z odpowiedzią, zanim rodzic czy nauczyciel skończy zadawać pytanie;

ntrudno mu doczekać się na swoją kolej, zawsze chce być pierwszy;

nprzerywa, wtrąca się, przeszkadza, np. w zabawie innych dzieci, rozmowie dorosłych itd.;

nczęsto jest nadmiernie gadatliwe, buzia mu się nie zamyka.