Cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2, cukrzyca typu 3 - co to jest, co ją powoduje

Różne rodzaje cukrzycy

Cukrzyca typu 1
Występuje bezwzględny brak insuliny, istnieje insulinozależność (do utrzymania życia i sprawności bezwzględnie konieczne jest zastosowanie insuliny, w przeciwnym wypadku powstaje ketonowa śpiączka cukrzycowa grożąca śmiercią). Zachorowanie następuje w młodym wieku - w 10 proc. przypadków ustalenie rozpoznania cukrzycy następuje przed 14. rokiem życia, w dalszych 10 proc. - między 14. a 18. rokiem życia, a w 80 proc. - przed osiągnięciem 40. roku życia.

Cukrzyca typu 2
Występuje duża insulinooporność tkanek. Wydzielanie insuliny jest mniej upośledzone - niedobór insuliny ma często względny charakter, jest jej za mało w stosunku do zmienionych potrzeb organizmu. Istnieje pełna lub częściowa niezależność od leczenia insuliną: mimo że nie podaje się insuliny, nie występuje skłonność do powstawania ketonowej śpiączki cukrzycowej; nie jest to jednak niezależność pełna, bowiem przy zadziałaniu silnych dodatkowych stresów (np. ostra infekcja, uraz mechaniczny, operacja) u takiego chorego pozostawionego bez insuliny może dojść do ketozy. Pojawia się wtedy konieczność leczenia insuliną. Cukrzyca typu 2 ma wiele odmian, np. cukrzyca skojarzona z: otyłością (80 proc. przypadków), nadciśnieniem tętniczym (60 proc.) i zaburzeniami w składzie substancji tłuszczowych we krwi (25 proc.). Występuje w niej duża skłonność do miażdżycy.

Cukrzyca wtórna
Zwiększenie stężenia glukozy we krwi spowodowane znanymi innymi chorobami, np. niektórymi chorobami gruczołów wydzielania wewnętrznego, przebiegającymi z ich nadczynnością (nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu, kortyzolu, glukagonu). Cukrzyca wtórna powstaje też po usunięciu operacyjnym trzustki, w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki, przy stosowaniu niektórych leków, np. encortonu, hydantoiny itd. Często skuteczne usunięcie pierwotnej choroby likwiduje wtórną cukrzycę.

Cukrzyca ciężarnych
Jest to cukrzyca, która powstaje w okresie ciąży. Występuje u 1-3 na 1000 ciężarnych kobiet. Jej wczesne rozpoznanie i leczenie jest niesłychanie ważne i warunkuje urodzenie zdrowego dziecka.

Zespół metaboliczny
Łączne występowanie otyłości brzusznej (powiększenie obwodu w talii u kobiet powyżej 80 cm i u mężczyzn powyżej 94 cm), cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego i niedokrwiennej choroby serca nazywa się zespołem metabolicznym. Występuje on coraz częściej (ok. 30 proc. osób otyłych) i jest wskazaniem do szczególnie intensywnego leczenia, do gruntownych zmian w stylu życia.

Stany przedcukrzycowe
- Upośledzenie tolerancji glukozy. U około 10 proc. osób, zwłaszcza w starszym wieku, występują zaburzenia polegające na powstawaniu nieco większych niż u osób zdrowych, ale nie tak wysokich jak w cukrzycy stężeń glukozy we krwi po podaniu doustnie testowej dawki 75 g glukozy. Taki stan określa się mianem upośledzenia tolerancji glukozy. Nierzadko jest to wczesna forma rozwoju cukrzycy typu 2. Upośledzenie tolerancji glukozy sprzyja także powstawaniu chorób tętnic, wymaga więc obserwacji lekarskiej i leczenia podobnie jak cukrzyca.

- Zwiększenie stężenia glukozy we krwi na czczo. Za osobną nieprawidłowość uznano obecnie zwiększenie tylko glikemii na czczo - stężenie glukozy jest większe niż 5,6 mmol/ /l (100 mg/dl) i mniejsze niż 7 mmol/1 (125 mg/dl) przy stężeniu glukozy we krwi 2 godziny po doustnym podaniu testowej dawki 75 g glukozy mniejszym niż 7,8 mmol/ (140 mg/dl).

Kto jest zagrożony

Osoby o zwiększonym ryzyku zachorowania na cukrzycę:
- najbliżsi krewni chorych na cukrzycę,
- osoby, u których wykrywano w przeszłości upośledzenie tolerancji glukozy,
- kobiety, które przebyły cukrzycę ciężarnych,
- osoby, u których wykryto przeciwciała przeciwwyspowe.

Leczymy cukrzycę

Leczenie cukrzycy jest bardzo zróżnicowane.

Cukrzyca typu 1 bezwzględnie wymaga intensywnego leczenia dietą, insuliną oraz często lekami dodatkowymi.

W cukrzycy typu 2, która stanowi w Polsce 90 proc. przypadków cukrzycy, prym wiodą zalecenia żywieniowe i leki doustne. Według obecnie obowiązujących algorytmów lekiem pierwszego wyboru jest w tej formie cukrzycy metformina i inne farmaceutyki zwiększające wrażliwość tkanek na insulinę. Następnie przechodzi się do leczenia skojarzonego, dołączając pochodne sulfonylomocznika, inhibitory glukozydaz jelitowych, tiazolidinediony. Po wyczerpaniu tych możliwości sięgamy po insulinę, którą także można stosować w monoterapii lub w leczeniu skojarzonym. Chcielibyśmy, aby w Polsce zarejestrowane zostały nowe leki stosowane w cukrzycy typu 2, na przykład inkretyny.