Gdy kości znikają

Tej choroby nie wolno lekceważyć. Osteoporoza to trzecia, po chorobach układu krążenia i nowotworach, przyczyna zgonów wśród osób dorosłych. Eksperci szacują, że w Polsce chorują na nią prawie 3 miliony osób. Znacznie częściej dotyka ona kobiety niż mężczyzn. Czasami osteoporoza występuje również u osób młodych, jeszcze w pełni aktywnych.

Ryzyko rośnie po menopauzie

Osteoporoza objawia się niską masą kostną i upośledzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej. Proces utraty masy kostnej jest zjawiskiem fizjologicznym i rozpoczyna się między 30. a 40. rokiem życia. Jednak najwyraźniej zaznacza się w pierwszej dekadzie po menopauzie. Wówczas bardzo często zdarzają się u kobiet złamania prawie bez wyraźnego powodu. Z pozoru niegroźne potknięcie może zakończyć się złamaniem nadgarstka czy szyjki kości udowej. Mogą być one przyczyną ciężkiego kalectwa, a nawet zgonu. - Po roku od złamania szyjki kości udowej, najpoważniejszego złamania w osteoporozie, umiera ok. 20 proc. kobiet i aż 30 proc. mężczyzn, bo u nich powikłania są jeszcze groźniejsze. Mówi się, że złamanie tego typu jest ostatnim złamaniem w życiu - mówi dr n.med. Maria Rell-Bakalarska ze Specjalistycznego Centrum Reumatologii i Osteoporozy w Warszawie.

U chorego ogólna masa kostna może się zmniejszać nawet o 3-5 proc. rocznie. Kości stają się dziurawe, przypominają rzeszoto, gdyż ucieka z nich wapń i inne minerały. Zdrowy człowiek natomiast traci zaledwie 0,5-1,0 proc.

Nie tylko starsze kobiety

Czynnikami sprzyjającymi chorobie, poza spadkiem stężenia estrogenów, są palenie papierosów, dieta uboga w wapń, szczupła sylwetka, dziedziczność, zaburzenia hormonalne, przewlekłe przyjmowanie niektórych leków. Coraz częściej na osteoporozę polekową, którą powodują glikokortykosteroidy, zapadają młodsi, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. U osób stosujących przewlekle steroidy możliwość złamania szyjki kości udowej i przedramienia wzrasta dwukrotnie, a złamania kręgosłupa zdarzają się jeszcze częściej. I zaledwie 1/3 chorych leczonych steroidami zostaje poinformowana przez lekarza o konieczności profilaktyki osteoporozy przy rozpoczęciu terapii.

Boli w krzyżu

Jednym z pierwszych objawów rzeszotowienia kości jest ból w okolicach krzyża, który nasila się wraz ze spłaszczaniem się kręgów. Spowodowany jest on bardzo małymi złamaniami w kręgosłupie, tzw. kompresyjnymi, występującymi u ok. 1/3 kobiet powyżej 50. roku życia. Złamania takie prowadzą do zmniejszenia wzrostu i deformacji, popularnie zwanej wdowim garbem.

Leczenie skutecznie wpływa na spowolnienie utraty masy kostnej, a niekiedy może nawet spowodować jej przyrost. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym bardziej jest prawdopodobne zwiększenie gęstości kości.

Skuteczna terapia

Sukces terapeutyczny zależy przede wszystkim od odpowiedniego doboru terapii oraz wytrwałości w konsekwentnym przyjmowaniu leków (tzw. compliance). - Ważna jest ocena ryzyka osteoporozy, żeby móc wkroczyć z terapią, zanim dojdzie do złamań. To ryzyko ocenia się na podstawie standardu wyznaczonego przez Światową Organizację Zdrowia WHO. I jeśli jest ono duże, stosuje się odpowiednie leki. Ważna jest także odpowiednia suplementacja witaminą D3 - tłumaczy

dr n. med. Maria Rell-Bakalarska.

Leczenie farmakologiczne powinno być wsparte odpowiednią dietą bogatą w wapń (produkty mleczne, sardynki z puszki, niektóre liściaste zielone warzywa. Ale - uwaga - botwina, szpinak i szczaw nie są wskazane, gdyż szczawiany w nich zawarte utrudniają wchłanianie wapnia).

Aby zapobiegać osteoporozie, należy ograniczyć spożycie kawy do 1 filiżanki dziennie, więcej spacerować, a przy przyjmowaniu leków przeciw nadkwasocie unikać tych, które obniżają wchłanianie wapnia.