Jak wspomagać dzieci w rozwoju twórczości?

Obserwacja i potwierdzanie

Wczesne dzieciństwo jest nazywane niekiedy wiekiem autonomii i inicjatywy. Dziecko czerpie radość i satysfakcję z robienia różnych rzeczy samodzielnie i podejmowania wyzwań. Rodzic może wspomagać lub hamować działania malca. Postawa opiekuna, który jest obecny, towarzyszy, obserwuje, nazywa i pochwala działania i samodzielność dziecka sprzyja poczuciu sprawstwa i chęci wyrażania siebie. Kiedy pozwalamy dziecku na próbowanie różnych możliwości wzmacniamy w nim otwartość i uczymy wyboru. Kiedy przeciwnie - nie interesujemy się malcem, wyrażamy dezaprobatę czy obawy co do jego pomysłów powodujemy narastanie w dziecku wstydu i poczucia winy, które stopniowo będą wycofywały go z podejmowania działań.

Kiedy więc Twoje dziecko zaczyna jakąś czynność lub próbuje nowej dla siebie aktywności wzmacniaj go pozytywnym komentarzem. Możesz nazywać to co robi, mówiąc: „o widzę, że budujesz wieżę” i wzmacniać działanie poprzez komentowanie „ciekaw jestem jaka ona będzie?”. Czasami wystarcza samo uważne obserwowanie zabawy dziecka. Po skończonej aktywności można zapytać malca o jego odczucia np: ”jak czułeś się, budując coraz wyższą budowlę? Czy to było łatwe czy trudne, byłeś zadowolony, czy obawiałeś się, że wieża się zawali?” i przekaż własne: „miło mi było patrzeć, jak się starasz wykonać jak najwyższą budowlę. Czułam dumę, kiedy widziałam jak wysoko udaje Ci się ją wznosić”.

Być prawdziwym i ciekawym

Twórczość dziecka nie jest skoncentrowana na efekcie pracy, jej istotą są działania malucha – czyli sam akt twórczy. To on uczy inicjatywy, rozwija wyobraźnię, wyzwala emocje, więc pełni również funkcje terapeutyczne (poprzez wyładowanie napięcia i przywrócenie wewnętrznej równowagi). Dlatego bardzo ważne jest, by dorośli mieli świadomość, czym jest swobodna ekspresja dzieci i jakie pełni funkcje. Może ona znacznie wspomagać codzienne wychowawcze oddziaływania rodzicielskie. Warto więc uznać jej wartość, zgłębiać język twórczości dziecka, uczyć się go, ciekawić nim, a nie oceniać czy bagatelizować.

Uczenie się twórczości dziecka oznacza niekiedy przełamywanie pewnych konwenansów w języku i działaniu u nas – dorosłych. Komentując działania dziecka, zamiast mówić „ładne”, „brzydkie” można spróbować odnaleźć to, co najbardziej porusza w jego twórczości i wyrazić to np: „Jestem ciekawy, czym są te kolorowe punkciki i kreska nad nimi. Opowiesz mi coś o nich?” lub zwróć uwagę na sam sposób tworzenia i docenić go np: „Poruszałeś się tak szybko, że moje oczy nie nadążały na twoimi ruchami. Pokażesz mi je jeszcze raz? Może mnie ich nauczysz?”.

Bądź twórczy

Twórczy człowiek stymuluje twórczość u innych. Czasami nie jest to łatwe, gdy nie jest to cecha nam przypisana. Warto wtedy pamiętać, że nie oznacza to bycia artystą lub osobą obdarowaną talentem plastycznym. Bardziej chodzi o ciekawość, otwartość na nowość, tolerancję na odmienność, zaangażowanie w działanie bez zakładania z góry efektu. Są to postawy, które możemy kształtować także u samych siebie podczas codziennych zajęć i aktywności. Pamiętaj o tym, kiedy wybierasz drogę, którą idziecie w stałe miejsce albo gdy gotujesz i zabraknie Ci jakiegoś składniku lub gdy sam stajesz przed zupełnie nowym problemem. Nawet podczas takich zwykłych czynności możesz zarażać twórczą postawą pełną możliwości zamiast skupiać się na rutynie i ograniczeniach.

Zabawa sprzyja twórczości. Kiedy spędzasz czas z dzieckiem, nie musisz wykorzystywać gotowych zabawek. Przypomnij sobie rozrywki z czasu własnego dzieciństwa i zainspiruj nimi swojego malucha. Rysowanie na ziemi, puszczanie łódek w kałuży, lepienie zwierząt z kąpielowej piany, czy bawienie się cieniami palców na ścianie mogą dostarczyć równie dobrych emocji, co gotowe zestawy, a dodatkowo wzmocnić twórcze podejście oraz więź między rodzicem a dzieckiem.

Autor: Martyna Pałaszewska – psycholog dziecięcy – Fundacja Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM www.razem-fundacja.org

Zobacz: 5 rzeczy, których musisz się nauczyć, zanim zdecydujesz się na dziecko!

Przeczytaj też: Co robić, żeby dziecko radziło sobie w przedszkolu i szkole?