Kult Matki Bożej Loretańskiej, której liturgiczne wspomnienie przypada 10 grudnia. Początki litanii loretańskiej sięgają XII w. i wbrew nazwie, wiążą się z nie z Loreto, ale z Francją. Wzorem dla jej twórców była pewnie poezja rycerską i nazywanie Maryi „Panią”. Samo słowo „litania” oznacza w języku greckim prośbę. W języku polskim nie mamy takiego wyrażenia, ale do Matki Bożej jako do „naszej Pani” zwracamy się chociażby w języku angielskim – Our Lady, francuskim – Notre Dame czy włoskim – Madonnna = Mia Donna (tu nawet bardziej osobiście: „moja Pani”). W różnych wersjach ten sposób pisania wezwań do Matki Bożej rozprzestrzenił się po całej Europie. Wersję, która była śpiewana w sanktuarium w Loreto, zatwierdził ostatecznie papież Sykstus V w 1585 r.
Nowe wezwania Litanii loretańskiej
W sierpniu 2020 r. Konferencja Episkopatu Polski opublikowała teksty ujednolicone popularnych modlitw w języku polskim, wśród nich Litanii loretańskiej do Najświętszej Maryi Panny. Tekst ujednolicony publikujemy w dniu 4 września 2020 r.
Nowe wezwania Litanii loretańskiej, wprowadzone w języku łacińskim przez Stolicę Apostolską 20 czerwca 2020 r., będą odtąd brzmiały w języku polskim „Matko miłosierdzia” (po „Matko Kościoła”), „Matko nadziei” (po „Matko łaski Bożej”), „Pociecho migrantów” (po „Ucieczko grzesznych”). Odnośnie do wezwania „Matko miłosierdzia”, które w polskiej wersji Litanii już było w użyciu po wezwaniu „Matko łaski Bożej”, odtąd będzie znajdować się w nowym miejscu.
Ks. Dominik Ostrowski, konsultor Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów przypomniał, że „nie można dokładać dodatkowych wezwań (np. „Królowo świata”) tylko dla dokończenia symetrycznej frazy melodycznej”. „W litaniach priorytetem jest tekst modlitwy, a nie melodia, dlatego należy promować lub komponować takie melodie litanii, które nie zakładają parzystej liczby wezwań” – podkreślił.
Nowe brzmienie Litanii loretańskiej obowiązuje z dniem podjęcia uchwały, tzn. od 28 sierpnia 2020 r. W obecnym kształcie Litania loretańska ma 55 wezwań do Matki Bożej.
W litanii loretańskiej mamy aż cztery grupy wezwań, które mają nam pomóc zrozumieć Matkę Bożą.
Tekst litanii, może stać się dla nas jak rekolekcje, jak zapis kolejnych punktów do rozmyślania.
Wpierw nazywamy Ją Matką.
Macierzyństwo to dzielenie się życiem. I sławiąc Ją jako matkę, rozważamy to, w jaki sposób swoim życiem się dzieliła i życie swego Syna i Jego uczniów wspierała. Śpiewając „Matko Kościoła” patrzymy na to, w jaki sposób dzieli się życiem niebiańskim z nami dzisiaj.
To Jej bycie Matką nas wszystkich, nie tylko Matką Bożą, jest naprawdę przedziwne, nieskalane, najczystsze – bo po prostu bezinteresowne…
Później wołamy do niej „Panno”
Dziś w języku polskim zatarło się już dawne znaczenie tego słowa, które ongiś było synonimem dziewicy. Święty Bazyli Wielki powiedział kiedyś, że Syn Boży narodził się z dziewicy, aby nikt nie gardził dziewictwem, a wzrastał w normalnej rodzinie, żeby nikomu nie przyszło do głowy lekceważyć małżeństwa.
Dziewictwo (nasi dziadkowie powiedzieliby pewnie „panieństwo”) Maryi jest dla nas wyzwaniem pewnie większym niż Jej macierzyństwo… A może dziś ma dla nas jeszcze większą wartość niż kiedyś, choć nie do końca zdajemy sobie z tego sprawę?
Nawiązania biblijne
Jako trzecia grupa wezwań jest ta, która zawiera w większej części aluzje do ksiąg biblijnych.
Nazywanie Maryi „Przybytkiem” – to przypomnienie świątyni jerozolimskiej, w której, jak to czytamy u Księgach Kronik, Izajasza czy Ezechiela przebywał w tajemniczy sposób Bóg – podobnie jak w Maryi mieszkał Boży Syn a Ona sama była pełna Ducha Świętego.
Matka Boża zdaje się „wyrastać” z Biblii. To niesamowite wręcz jak bardzo Jej życie związane jest ze Starym Testamentem. Tym samym to, stawia nam pytanie o nasz związek z Biblią: na ile nasze życie jest w niej zakorzenione? Na ile jej lektura staje się dla nas chlebem powszednim?
Wreszcie nazywamy Ją Królową
To niejako zwieńczenie kolejnych wezwań. Bycie królem, królową, oznacza rzecz jasna panowanie. Ale kto jest tak naprawdę władcą, kto może panować i w pełni rozkazywać jeśli nie ten tylko, kto jest szczerze kochany?
Królowanie Maryi zatem oznacza to, że i kocha, i jest kochana.
Maryja zaradzi naszym potrzebom
Litania loretańska nawet jeśli stanie się naszymi rekolekcjami, nie ma być rejestrem naszych niedostatków.
Śpiewając kolejne wezwania dodajemy jedynie „Módl się za nami”. Nie precyzujemy naszych próśb pewni, że roztropniej niż my sami Maryja dostrzeże nasze braki i zaradzi naszym potrzebom.
Tekst litanii Loretańskiej do Najświętszej Maryi Panny
Kyrie, elejson. Chryste, elejson. Kyrie, elejson.Chryste, usłysz nas. Chryste, wysłuchaj nas. Ojcze z nieba, Boże, zmiłuj się nad nami.Synu, Odkupicielu świata, Boże, zmiłuj się nad nami.Duchu Święty, Boże, zmiłuj się nad nami.Święta Trójco, Jedyny Boże, zmiłuj się nad nami. Święta Maryjo, módl się za nami.Święta Boża Rodzicielko, módl się za nami.Święta Panno nad pannami, módl się za nami.Matko Chrystusowa, módl się za nami.Matko Kościoła, módl się za nami.Matko miłosierdzia, módl się za nami.Matko łaski Bożej, módl się za nami.Matko nadziei, módl się za nami.Matko nieskalana, módl się za nami.Matko najczystsza, módl się za nami.Matko dziewicza, módl się za nami.Matko nienaruszona, módl się za nami.Matko najmilsza, módl się za nami.Matko przedziwna, módl się za nami.Matko dobrej rady, módl się za nami.Matko Stworzyciela, módl się za nami.Matko Zbawiciela, módl się za nami.Panno roztropna, módl się za nami.Panno czcigodna, módl się za nami.Panno wsławiona, módl się za nami.Panno można, módl się za nami.Panno łaskawa, módl się za nami.Panno wierna, módl się za nami.Zwierciadło sprawiedliwości, módl się za nami.Stolico mądrości, módl się za nami.Przyczyno naszej radości, módl się za nami.Przybytku Ducha Świętego, módl się za nami.Przybytku chwalebny, módl się za nami.Przybytku sławny pobożności, módl się za nami.Różo duchowna, módl się za nami.Wieżo Dawidowa, módl się za nami.Wieżo z kości słoniowej, módl się za nami.Domie złoty, módl się za nami.Arko przymierza, módl się za nami.Bramo niebieska, módl się za nami.Gwiazdo zaranna, módl się za nami.Uzdrowienie chorych, módl się za nami.Ucieczko grzesznych, módl się za nami.Pociecho migrantów, módl się za nami.Pocieszycielko strapionych, módl się za nami.Wspomożenie wiernych, módl się za nami.Królowo Aniołów, módl się za nami.Królowo Patriarchów, módl się za nami.Królowo Proroków, módl się za nami.Królowo Apostołów, módl się za nami.Królowo Męczenników, módl się za nami.Królowo Wyznawców, módl się za nami.Królowo Dziewic, módl się za nami.Królowo wszystkich Świętych, módl się za nami.Królowo bez zmazy pierworodnej poczęta, módl się za nami.Królowo wniebowzięta, módl się za nami.Królowo różańca świętego, módl się za nami.Królowo rodzin, módl się za nami.Królowo pokoju, módl się za nami.Królowo Polski, módl się za nami. Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
K. Módl się za nami, Święta Boża Rodzicielko.W. Abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych.
Módlmy się. Panie, nasz Boże, daj nam, sługom swoim, cieszyć się trwałym zdrowiem duszy i ciała, † i za wstawiennictwem Najświętszej Maryi, zawsze Dziewicy, * uwolnij nas od doczesnych utrapień i obdarz wieczną radością. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Werset i orację można według uznania dostosować do okresu liturgicznego.
W okresie Adwentu:
K. Anioł Pański zwiastował Pannie Maryi.W. I poczęła z Ducha Świętego.
Módlmy się. Boże, z Twojej woli za zwiastowaniem anielskim odwieczne Słowo przyjęło ludzkie ciało w łonie Najświętszej Maryi Panny, † spraw, aby wspomagało nas wstawiennictwo Dziewicy, * w której Boże macierzyństwo głęboko wierzymy. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
W okresie Narodzenia Pańskiego:
K. Po porodzeniu, Panno, nienaruszoną zostałaś.W. Bogurodzico, przyczyń się za nami.
Módlmy się. Boże, Ty przez dziewicze macierzyństwo Najświętszej Maryi Panny obdarzyłeś ludzi łaską wiecznego zbawienia, † spraw, abyśmy doznawali orędownictwa Tej, * przez którą otrzymaliśmy Twojego Syna, Dawcę życia wiecznego. Który z Tobą żyje na wszystkie wieki wieków. Amen.
W okresie Wielkanocy:
K. Raduj się i wesel, Panno Maryjo, alleluja.W. Bo zmartwychwstał Pan prawdziwie, alleluja.
Módlmy się. Boże, Ty przez zmartwychwstanie Twojego Syna, naszego Pana, Jezusa Chrystusa, przywróciłeś radość światu, † spraw, abyśmy przez Jego Matkę, Dziewicę Maryję, * osiągnęli szczęście życia wiecznego. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Antyfona
Pod Twoją obronę uciekamy się, Święta Boża Rodzicielko, naszymi prośbami racz nie gardzić w potrzebach naszych, ale od wszelakich złych przygód racz nas zawsze wybawiać, Panno chwalebna i błogosławiona. O Pani nasza, Orędowniczko nasza, Pośredniczko nasza, Pocieszycielko nasza. Z Synem swoim nas pojednaj, Synowi swojemu nas polecaj, swojemu Synowi nas oddawaj.
Modlitwa św. Bernarda
Pomnij, o Najświętsza Panno Maryjo, że nigdy nie słyszano, abyś opuściła tego, kto się do Ciebie ucieka, Twej pomocy wzywa, Ciebie o przyczynę prosi. Tą ufnością ożywiony, do Ciebie, o Panno nad pannami i Matko, biegnę, do Ciebie przychodzę, przed Tobą jako grzesznik płaczący staję. O Matko Słowa, racz nie gardzić słowami moimi, ale usłysz je łaskawie i wysłuchaj. W. Amen.