Osteoporoza - co to jest, jak jej zapobiegać

Na osteoporozę najbardziej narażone są kobiety w okresie menopauzy i pomenopauzalnym, kiedy to wyraźnie spada poziom estrogenów w ich organizmie. Bo stężenie tych najważniejszych żeńskich hormonów ma istotne znaczenie w rzeszotowieniu kości (osteoporozie). Utrata masy kostnej najwyraźniej zaznacza się w pierwszej dekadzie po menopauzie. Wtedy to bardzo często zdarzają się u kobiet złamania prawie bez wyraźnego powodu, np. podczas zeskoczenia z wyższego stopnia. Ogólna masa kostna może się zmniejszać nawet o 1,5 - 3 proc. rocznie. Kości stają się dziurawe, przypominają rzeszoto, gdyż ucieka z nich wapń i inne minerały.

Czynnikami sprzyjającymi chorobie, poza spadkiem stężenia estrogenów, jest palenie papierosów, dieta uboga w wapń, drobnokoścista budowa ciała, dziedziczność, zaburzenia hormonalne, przewlekłe przyjmowanie niektórych leków. Ostatnio naukowcy zwracają uwagę na nadmiar albo niedomiar aktywności fizycznej, które też mogą usposabiać do osteoporozy.

Młodsi po sterydach

Na utratę masy kostnej może mieć wpływ zażywanie leków sterydowych, tak często dziś stosowanych w różnych schorzeniach (alergie, astma, schorzenia reumatyczne, niewydolność nerek). W grupie wysokiego ryzyka znajdują się chorzy stosujący steroidy tzw. systemowe 4 razy w roku lub codziennie doustnie, w sposób przewlekły. Dlatego tak ważne jest dobranie odpowiedniej dawki leków lub gdy nie można zrezygnować z dawki sterydów, stosowanie leków uzupełniających masę kostną.

Czy to osteoporoza...

Jednym z pierwszych objawów rzeszotowienia kości jest ból w okolicach krzyża, który nasila się wraz ze spłaszczaniem się kręgów. Spowodowany jest on bardzo małymi złamaniami w kręgosłupie, tzw. kompresyjnymi, występującymi u ok. 1/3 kobiet powyżej 50. roku życia.

Leczenie skutecznie wpływa na spowolnienie utraty masy kostnej, a niekiedy może nawet spowodować jej przyrost. Im wcześniej rozpocznie się terapię, tym bardziej jest prawdopodobne zwiększenie gęstości kości.

Czy zwyrodnienia stawów

Bóle krzyża, kręgosłupa mogą być także objawem chorych stawów. Tym towarzyszą obrzęki i zniekształcenia okolic stawowych. Bezpośrednią przyczyną choroby zwyrodnieniowej stawów jest uszkodzenie chrząstki stawowej, a następnie leżącej pod tą chrząstką samej kości. To zaś wywołuje stan zapalny okolicznych tkanek. Choroba zwyrodnieniowa powstaje na skutek zużycia stawów. Urazy mechaniczne, stałe obciążenie stawów w ciągu życia, doprowadzają do ścierania się chrząstki. Do zużycia stawów w znacznym stopniu przyczynia się ponadto nadwaga, wrodzone i nieleczone wady kośćca, sporty wyczynowe. Nie bez znaczenia są czynniki genetyczne. Chrząstka może także ulec uszkodzeniu w reumatoidalnym zapaleniu stawów, w dnie moczanowej. W niektórych zawodach ryzyko powstania zwyrodnień jest wyraźnie większe, np. u kamieniarzy, dekarzy, górników, pracowników biurowych, budowlanych.

Dieta dla kości

Tak w przypadku osteoporozy, jak i schorzeń stawów leczenie farmakologiczne powinno być wsparte odpowiednią dietą, bogatą w wapń (produkty mleczne, sardynki z puszki, niektóre liściaste zielone warzywa. Ale, uwaga, botwina, szpinak i szczaw nie są wskazane, gdyż szczawiany w nich zawarte utrudniają wchłanianie wapnia). Patologicznym zmianom w kościach zapobiega spożywanie produktów bogatych w karotenoidy (pomarańczowe i ciemnozielone warzywa) oraz warzywa i owoce bogate w witaminę C, która zmniejsza ryzyko zmian chorobowych.

Należy ograniczyć spożycie kawy do 1 filiżanki dziennie, więcej spacerować, a przy przyjmowaniu leków przeciw nadkwasocie unikać tych, które obniżają wchłanianie wapnia.