W rogalach świętomarcińskich podstawą nadzienia jest biały mak, słodszy od bardziej popularnego w Polsce niebieskiego. Jeśli chodzi o właściwości odżywcze i kulinarne to różnice są subtelne. Biały mak, nazywany indyjskim, jest składnikiem wielu potraw np. curry. Zmielony zagęszcza sos i nadaje mu lekko słodki smak. Bywa także składnikiem ciast i pieczywa. Mak niebieski, bez którego nie wyobrażamy sobie świątecznych wypieków, jest u nas o wiele bardziej popularny. Używany jako ostra przyprawa, zmienia smak bułek, rogali i chleba. Podsmażony na maśle podany z makaronem będzie pyszną alternatywą dla skompilowanych sosów. Sprawdzi się także jako dodatek do pieczonej marchewki, brukselki czy ryby. Poza tym nie ma chyba w Polsce regionu, w którym nie byłby potrawy z makiem na Boże Narodzenie. Nie chodzi tu tylko o makowiec, ale kluski z makiem, makiełki, kutie, łamańca czy zupę makową.
Pamiętamy o nim w czasie świąt, ale warto po niego sięgać częściej. Nasze babki używały go w czasie postu
Mak od wieków miał także zastosowanie w kuchni obrzędowej np. na Śląsku na ważne uroczystości rodzinne takie jak ślub, pieczono kołocz, czyli drożdżowe ciasto z nadzieniem z maku (jest także wersja z twarogiem). Kolejnym przykładem wykorzystania maku w kuchni jest olej z jego ziaren. Nasze babki używały go w kuchni obok lnianego czy konopnego. Był świetnym i zdrowym zamiennikiem tłuszczów zwierzęcych. Służył do smażenia, marynowania ryb, okraszania potraw i smarowania chleba – szczególnie w czasie postu, którego zasady zabraniały używania masła. Zresztą ze względu na swoje właściwości zdrowotne we Francji także dziś olej makowy jest traktowany jako zamiennik oliwy.
Biały mak i mak niebieski, który jest zdrowszy? Sprawdź różnicę
Biały mak różni się od niebieskiego przede wszystkim wyglądem. Oprócz koloru także kształtem — ziarenka białego są drobne, twarde i kształtem przypominają nerki, są też trochę mniejsze od ziaren maku niebieskiego. Biały mak zawiera także więcej tłuszczu, więc jest bardziej kaloryczny (100 g białego maku – około 533 kcal, 100 g niebieskiego maku około 525 kcal). Oba rodzaje maku są tak samo zdrowe. Ważne jednak, by sięgać po dobre, niezjełczałe ziarna. Te zepsute rozpoznasz po zapachu.
Mak jest cennym źródłem wapnia i błonnika
Mak jest cennym źródłem wapnia. 100 g maku zawiera aż 1266 mg wapnia, czyli znacznie więcej niż 100 g mleka lub żółtego sera. Ponadto mak jest bogaty w potas, wspomagający prawidłowe utrzymanie ciśnienia we krwi. Jest w nim też sporo błonnika. Poza tym zawiera żelazo, chrom, magnez, sód, witaminy z grupy B, witaminę C, D i E oraz kwas foliowy, a także wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Ze względu na swoje wartości odżywcze zapobiega zaparciom, pozytywnie wpływa na układ kostny, łagodzi stany zapalne, obniża cholesterol, ma dobroczynny wpływ na układ krążenia, a także poprawia funkcjonowanie układu nerwowego. Jednak nie każdy powinien włączać mak do swojej diety. Może on wchodzić w reakcje z niektórymi lekami, dlatego lepiej skonsultować jego spożywanie z lekarzem. To także produkt ciężkostrawny, więc unikać go powinny osoby z chorobami układu pokarmowego. Nie powinno się go także podawać dzieciom poniżej 2. roku życia, może być również szkodliwy dla kobiet w ciąży.