Jak badać płuca... Sprawdź ich pojemność

WAŻNA KONCENTRACJA

Spirometria to z pozoru proste badanie, ale nie jest zwyczajnym oddychaniem przez rurkę i wymaga od pacjenta pewnego zaangażowania oraz starannego wykonywania poleceń. Trzeba w odpowiednim momencie i w odpowiedni sposób nabierać i wydmuchiwać powietrze. Specjalista wykonujący badanie musi to od pacjenta wyegzekwować, w przeciwnym razie wyniki nie będą prawdziwe.

– Wskazane jest luźne ubranie, które umożliwi głębokie nabieranie powietrza (ubranie nie powinno krępować ruchów klatki piersiowej i brzucha).

– Minimum 4 godziny, a najlepiej dobę przed badaniem nie powinno się palić papierosów ani pić alkoholu.

– Dwie godziny przed spirometrią nie jemy obfitych posiłków ani produktów, które mogą powodować wzdęcia, np. kapusty czy grochu.

– Badania nie powinno się wykonywać bezpośrednio po wysiłku fizycznym (najlepiej przyjść nieco wcześniej, aby móc odpocząć).

JAK TO SIĘ ROBI

Trzeba podać wiek, płeć, wzrost, ewentualnie wagę. Dane te wprowadza się do komputera, do którego jest podłączony spirometr.

Podczas badania siedzimy lub stoimy swobodnie w pobliżu aparatu – spirometru. Przyjmujemy wyprostowaną postawę, nie garbimy się, aby płuca mogły się swobodnie rozszerzać. Do ust wkładamy jednorazowy plastikowy ustnik, który ściśle obejmujemy ustami. Na nosie mamy zaciśnięty klips uniemożliwiający oddychanie przez nos. Ustnik jest podłączony giętkim przewodem do spirometru.

Najczęściej wykonuje się spirometrię dynamiczną. W pierwszej fazie badania oddychamy spokojnie. Na dany przez technika znak powoli nabieramy jak najwięcej powietrza. Następnie wykonujemy jak najmocniejszy i jak najszybszy wydech. Powietrze należy wydychać jak najdłużej, jak się da, nawet gdy mamy wrażenie, że w płucach już go nie ma, aż osoba wykonująca badanie powie „stop”. Dla wielu pacjentów jest to spory problem, ale trzeba się przełamać, aby wynik badania był wiarygodny. Zazwyczaj próbę powtarza się trzykrotnie. Jeżeli osiągnięte wyniki są porównywalne, można uznać, że badanie przeprowadzono prawidłowo. Gdy powietrze jest nabierane powoli i równie wolno wydmuchiwane, wtedy jest to spirometria statyczna.

OCENA WYNIKÓW

Jakość badania ocenia lekarz. Wyniki są przedstawione w postaci wykresów i liczb. Badanie obrazuje krzywa przepływ – objętość. Jest to wykres, w którym na osi pionowej zaznaczony jest przepływ, a na poziomej – objętość wdychanego i wydychanego powietrza.

W badaniu spirometrycznym komputer wylicza tzw. wartości należne, jakie osoba o danej płci, wzroście i wieku powinna osiągnąć. Gdy wynik jest bliski tej średniej, to znaczy, że płuca pracują prawidłowo. Jeśli zmierzone wskaźniki są wyraźnie niższe od wartości należnych, świadczy to o tym, że praca płuc jest zaburzona.

JAK CZYTAĆ PARAMETRY

Na wydruku oprócz graficznego obrazu pracy płuc oznaczone są parametry: wynik pacjenta i procent wartości należnej.

FVC – pojemność życiowa, czyli całkowita objętość wydmuchanego powietrza. Wykazuje stopień ograniczenia sprężania i rozprężania płuc podczas oddychania na skutek choroby płuc czy deformacji klatki piersiowej.

FEV1 – ilość powietrza wydmuchiwanego w czasie pierwszej sekundy najmocniejszego wydechu. Obrazuje wielkość obturacji, czyli zwężenia światła oskrzeli. Obturacja może być spowodowana skurczem oskrzeli, obrzękiem błony śluzowej czy pokryciem jej śluzową wydzieliną. W zależności od obniżenia FEV1 są różne stopnie obturacji: łagodna (ponad 70 proc. wartości należnej), umiarkowana (60–69 proc.), umiarkowanie ciężka (50–59 proc.), ciężka (35–49 proc.) i bardzo ciężka (mniej niż 35 proc.).

FEV1/FVC (wskaźnik Tiffeneau) – jest najważniejszy. Wartość poniżej 0,7 świadczy o obturacji drzewa oskrzelowego, co oznacza, że pacjent ma trudności z szybkim wydmuchiwaniem powietrza.

PEF – szczytowy przepływ wydechowy mierzony za pomocą tzw. pikflometru. Podobnie jak wskaźnik FEV1 określa stopień obturacji drzewa oskrzelowego. PEF mierzy się podczas spirometrii, ale badanie można też zrobić samemu w domu (aparat kupisz w sklepie medycznym). Po wyzerowaniu urządzenia trzeba wypuścić powietrze, następnie wziąć jak najgłębszy wdech i bez zatrzymania oddechu jak najszybciej wydmuchać powietrze przez ustnik. Wskaźnik pokazuje wartość przepływu.

SPRAWDŹ SWOJĄ POJEMNOŚĆ

Spirometrię powinien robić raz na dwa lata każdy palacz papierosów powyżej 40. roku życia – niezależnie od tego, czy ma problemy z oddychaniem, czy ich nie ma. Badaniu powinny się poddać także osoby niepalące, które skarżą się na przewlekły kaszel, duszności, łatwo się męczą lub mają świszczący oddech.

Spirometrię można wykonać w wielu poradniach chorób płuc lub w szpitalu. Tu jednak potrzebne jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Wykonując badanie prywatnie, trzeba zapłacić 50–60 zł.

Profilaktycznie badanie przeprowadza się bez specjalnych przygotowań. Zdarza się jednak, że spirometrię łączy się z EKG wysiłkowym lub tzw. próbą farmakologiczną. Połączenie spirometrii z próbą wysiłkową służy do oceny wydolności oddechowej i krążeniowej. Badanie to wykonuje się zwykle u pacjentów ze schorzeniami układu oddechowego i układu krążenia.

Czasami takie badanie robi się również u osób zdrowych po to, aby ocenić ich predyspozycje do uprawiania niektórych zawodów (np. nurek) lub sportów.

Próby farmakologiczne przeprowadza się w przypadku, jeżeli w spirometrii stwierdzono skurcz oskrzeli – aby rozszerzyć ich światło i przywrócić drożność układu oddechowego.

Artykuł pochodzi z książki „Zdrowe zatoki, oskrzela i płuca”, którą kupisz w salonikach prasowych i na stronie www.sklep.grupazpr.pl

i