Super Fokus. Bociania noga

Staw piętowy ptaków wyposażony jest w zatrzask przytrzymujący ścięgna i unieruchamiający mięśnie. Zgięcie nogi bociana w kolanie i uniesienie jej wysoko z jednoczesnym silnym zgięciem w stawie piętowym sprawia, że ścięgna przytrzymują nogę w takiej pozycji bez konieczności ciągnięcia jej ku górze za pomocą mięśni.

Zobacz: Super Fokus. Genialny głuchy złośliwiec

Mechanizm zatrzaskowy bociana przypomina składanie scyzoryka. Jeśli zaczniemy chować ostrze, naciskając na jego tępą krawędź, w pewnym momencie samo wskoczy na miejsce. Na złożony scyzoryk, podobnie jak na podkurczoną nogę bociana, nie działają żadne siły, dzięki którym ostrze tkwi w obudowie. Wysiłek trzeba natomiast włożyć w ponowne wyjęcie ostrza, dlatego bocian traci nieco energii podczas opuszczania nogi. Wykonuje wtedy ruch kolanem do przodu, a napięcie mięśni powoduje przy tym zwolnienie zatrzasku w pięcie. Dzięki opisanej właściwości odpoczywa nie tylko podkurczona noga bociana, ale także ta stojąca. W niej mechanizm stabilizujący zaczyna działać w momencie lekkiego wychylania ciała bociana w przód, w kierunku środka ciężkości. Cały ciężar ptaka spoczywa od tego momentu na ścięgnach i kościach, a więc tkankach, które w przeciwieństwie do tkanki mięśniowej wcale się nie męczą. Nie zużywając energii, działają zupełnie jak drewniane szczudła.

Baletowa sjesta boćka

Podkurczając nogę, bocian oszczędza siły. Śpi na jednej nodze i podnosi ją, ilekroć czuje się bezpiecznie i może pozwolić sobie na stanie w miejscu. Nie podniesie nogi bocian polujący, bo taki musi chodzić, ani wystraszony, ponieważ spłoszony nie zaczyna biec, tylko podrywa się do lotu, a start z jednej nogi jest niemożliwy.

Poza korzyścią z odpoczywania mięśni podkurczanie nogi powoduje ogrzanie nogi schowanej w piórach. Bardzo wiele ptaków korzysta z takiej możliwości. Nawet krótkonogie kaczki stoją na lodzie na jednej nodze, drugą ogrzewając.

Niektóre gatunki ptaków w ogóle nie stają na jednej nodze. Są to np. kolibry i jerzyki, które nie tylko nie potrafią podnieść jednej nogi, ale nawet stać na dwóch. Bocian, któremu coś dolega, nie podnosi nogi nawet w trakcie odpoczynku. Jeśli straci jedną z nóg, bez pomocy człowieka nie przetrwa.

Zobacz: Super Fokus. Uroczy dziwoląg pangolin