Te badania były niezwykłe! - To pierwsze takie wykopaliska na cmentarzu żydowskim w Polsce – mówi Michał Laszczkowski, prezes Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, która współorganizowała badania, finansowane przez Ministerstwo Kultury. Archeolodzy, studenci Uniwersytetu Warszawskiego, zdjęli na Cmentarzu Żydowskim przy Okopowej kilkudziesięciocentymetrową warstwę liści, które od 80 lat nie były tu grabione i przekształciły się w tzw. humus. Jak się okazało, zakryły część macew. - Wśród tych odkrytych są niezwykłe, ze smokiem i z wiewiórką. Myślę, że będzie to świetny materiał dla badaczy – mówi Michał Laszczkowski. Przypomniał, że gdy Fundacja zwróciła się z pomysłem badań archeologicznych, w środowisku żydowskim podniósł się krzyk. - W naszej kulturze kości zmarłych są święte. Nie wolno ich naruszyć. Szukaliśmy takiego sposobu na te badania, by były one w stu procentach zgodne z kulturą żydowską i w stu procentach odpowiadały standardom pracy archeologów. I udało się - mówi naczelny rabin Polski Michael Schudrich.
W trakcie prac odkryto przedwojenny układ cmentarza, z brukowanymi alejkami i uporządkowanymi kwaterami, sporo najstarszych macew oraz przedmioty nagrobne m.in. żelazna gwiazdę Dawida czy tablice z numerami kwater. - Gdybym miał powiedzieć co z tych odkryć jest najbardziej wartościowe, to właśnie te najstarsze macewy, schowane niemal całkowicie pod warstwą humusu. Dzięki tym pracom udało się stworzyć mapę topograficzno-archeologiczną tego kawałka cmentarza - wyjaśnia Szymon Lenarczyk, który kierował pracami archeologicznymi
Zabytki w większości zostaną poddane dokumentacji fotograficznej a wybrane trafią do konserwacji. Badania maja być kontynuowane w przyszłym roku. Cmentarz przy Okopowej należy do największych cmentarzy żydowskich w Europie. Pochowano na nim około 250 tys. osób!