Ożarów Mazowiecki

Najstarsze wzmianki dotyczące Ożarowa pochodzą z początku XV wieku. Wieś nosiła wówczas nazwę Pożarowy i należała do księcia mazowieckiego. Po przyłączeniu Mazowsza do korony w 1529 r. stała się wsią królewską i wchodziła w skład uposażenia starostów warszawskich. W tym także czasie zaczęto używać już nazwy Ożarów. Wieś została całkowicie zniszczona podczas potopu szwedzkiego. Odrodziła się, ale była to już maleńka miejscowość - np. w 1821 r. liczyła 32 domy i 257 mieszkańców.

Miasto ogród

Ponowny rozwój miejscowości nastąpił w XX wieku. W sąsiednim Franciszkowie w 1901 r. powstała huta szkła, a w 1903 r. - stacja kolei warszawsko-kaliskiej. W 1929 r. w pobliżu stacji założono fabrykę kabli.

Ożarów stał się wówczas jednym z wielu w okolicach stolicy miast ogrodów. To koncepcja osiedla oddalonego od centrum miasta, charakteryzującego się niską, luźną zabudową, a przede wszystkim znacznym udziałem terenów zielonych (lasów, ogrodów, parków) w ogólnej powierzchni miasta. Idea ta pojawiła się w Anglii w odpowiedzi na problem przeludnienia miast. Miasteczko budowano zwykle na planie koła, podzielonego głównymi ulicami na sześć jednakowych części. Poszczególne strefy miały przypisane funkcje, np.: usługowe, mieszkaniowe, rekreacyjne. Całość była skupiona wokół centralnego parku, w którym znajdowały się budynki publiczne, i otoczona wieńcem terenów rolniczych. Na wąskim pasku terenu, który otaczał dzielnice mieszkaniowe, usytuowane miały być zakłady przemysłowe i magazyny.

Ożarów został przekształcony w miasto ogród przez warszawskiego prawnika i publicystę Wincentego Majewskiego. Na 33 hektarach ziemi nakazał on parcelację gruntu na 142 działki budowlane z szachownicowym układem ulic. Ulice te obsadzono drzewami owocowymi, a zbiory sprzedawano, by uzyskane fundusze przeznaczyć na meliorację okolicy i inwestycje komunalne. Zyski ze zbiorów musiały być niezłe, ale nic dziwnego, bo od zawsze w tej okolicy osiedlano się ze względu na wysokiej jakości gleby - czarne ziemie, które sprzyjały rozwijaniu się rolnictwa.

Siedziba powiatu

Ożarów zajmuje eksponowane miejsce w historii II wojny światowej. We wrześniu 1939 r. toczyły się tu zacięte walki wojsk polskich z niemieckimi. Poległo w nich ok. 1000 polskich żołnierzy. W Ożarowie także, włączonym przez hitlerowców do dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa, 2 października 1944 r. gen. Tadeusz Bór-Komorowski podpisał kapitulację Powstania Warszawskiego. Miało to miejsce w dworku przy ulicy Poniatowskiego, wybudowanym na początku XIX wieku. Obecnie jest on własnością prywatną.

Po II wojnie światowej Ożarów, który znalazł się w strefie aglomeracji warszawskiej, znacznie się rozwinął. W 1957 r. połączono go z Franciszkowem, tworząc osiedle Ożarów-Franciszków. W 1961 r. przyłączono także Ołtarzew-Kolonię (stąd pochodził m.in. słynny polski olimpijczyk Janusz Kusociński, tu znajduje się palotyńskie Wyższe Seminarium Duchowne). W 1967 r. Ożarów zyskał prawa miejskie i nową nazwę: Ożarów Mazowiecki. W 2003 r. po 306 dniach protestu pracowników zlikwidowano Fabrykę Kabli. Na jej terenie znajduje się obecnie specjalna strefa ekonomiczna. Dzisiaj Ożarów jest miejscowością gminną i powiatową - to tu znajduje się siedziba powiatu warszawskiego zachodniego.

To warto zobaczyć

W okolicy Ożarowa, w Gołaszewie, znajduje się zabytkowy spichlerz i park z 1859 roku. Warto zobaczyć także dwór z 1867 roku w pobliskich Duchnicach oraz otoczony historycznym parkiem dwór w Pilaszkowie wybudowany w 1820 roku, z największym na Mazowszu Muzeum Pojazdów Konnych i Muzeum Dworu Polskiego. Zgromadzono tu około 40?unikatowych bryczek, karet, koczy, paradnych sań i wozów strażackich.

Warto zajrzeć także do Umiastowa, by obejrzeć XIX-wieczny dworek szlachecki. Jest urządzony stylowo i wypełniony pamiątkami, z bogatą kolekcją herbów szlachty polskiej w różnych technikach (rzeźbione w drewnie, na proporcach, w porcelanie rodowej, w sztućcach, malowane farbą olejną na desce, biżuteria rodowa) wraz z biblioteczką herbarzy i literaturą genealogiczną.

Na terenie Ożarowa zachowały się do dzisiaj zabytkowe obiekty wybudowane w założeniu miasta ogrodu: murowany budynek z wieżycą z 1915 roku przy ulicy 11 Listopada, wille przy ulicy Mickiewicza 17, 21, 39, 51, kamienice czynszowe przy ulicach Przejazdowej 16, 3 Maja 10, 16, Kusocińskiego 5. Pod opieką konserwatora znajduje się budynek stacji PKP przy ulicy Kolejowej.

W Ożarowie odbywa się dużo imprez. W Pilaszkowie, w Muzeum Dworu Polskiego zawsze w drugiej połowie października odbywa się Festiwal Muzyki Kameralnej.

Trzeci weekend czerwca to atrakcje związane z Dniami Ożarowa. Co roku, także w czerwcu odbywa się Bieg Kusocińskiego. Dożynki Gminne zaś to atrakcja połowy września.

Dla wielbicieli przyrody

Południowo-zachodnią część gminy przecina dolina rzeki Utraty, porośnięta roślinnością, wśród której żyje wiele gatunków ptaków. W parku w Ołtarzewie zachowały się cenny starodrzew i pomniki przyrody: lipa drobnolistna, wiąz szypułkowy i jesion wyniosły. Jego krajobraz urozmaicają stawy otoczone wysokimi skarpami.

W Wolicy zobaczymy okazałą aleję lipową, która prowadzi na teren dawnego parku z ponad stuletnim drzewostanem liściastym.W Wolicy znajduje się również rezerwat leśny o powierzchni 50,39 ha z drzewostanem 50-70-letnim, pojedyncze drzewa mają nawet ponad 100 lat.