Ojciec legendy PRL, znani aktorzy. Groby znanych Polaków, którzy walczyli z Bolszewikami. 100-lecie Bitwy Warszawskiej (Nie)zapomniani WIDEO

Aktor Zbigniew Sawan, właśc. Zbigniew Nowakowski (1904-1984). Mając 16-lat jako szwoleżer wziął udział w obronie Warszawy. Jego siostra Jadwiga Nowakowska-Boryta (1908-1995) także była aktorką. W czasie wojny była w kontrwywiadzie AK i pracowała jako manikiurzystka obserwując węzeł kolejowy, przekazując meldunki o ruchu wojsk niemieckich na Ukrainie. Sawan w czasie wojny był kelnerem i aktorem w kabarecie Na Antresoli. Po zabójstwie Igo Syma (1896-1941) trafił na Pawiak, a następnie do Auschwitz. Zagrał w takich produkcjach jak: "Przedwiośnie", "Popioły", "Stawka większa niż życie", "Janosik", czy "Akcja pod Arsenałem". Pierwszą żoną Sawana była aktorka Maria Malicka (1898-1992), która spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Druga małżonka - aktorka Lidia Wysocka (1916-2006) pochowana jest natomiast na cmentarzu w Piasecznie.

Dobiesław Damięcki (1899-1951) pochowany jest w Alei Zasłużonych na Starych Powązkach. Aktor uczestniczył w walkach na froncie wojny polsko-bolszewickiej, prawdopodobnie w szeregach 5 Pułku Piechoty Legionów. W czasie II wojny światowej należał do ruchu oporu. Był podejrzewany o udział w zamachu na Igo Syma, przez co musiał ukrywać się razem z żoną Ireną z Górskich (1910-2008) w Ostrowcu Świętokrzyskim. Po wojnie pełnił funkcję prezesa ZASP i brał udział w procesie polskich aktorów biorących udział w hitlerowskim, antypolskim filmie "Heimkehr" ("Powrót do ojczyzny"). Jego pierwszą żoną był tancerka Jadwiga Hryniewiecka (1903-1988). Z drugą żoną miał dwóch synów Damiana i Macieja, którzy podobnie jak wnuki Dobiesława - Grzegorz, Mateusz i Matylda, zostali aktorami. Syn Maciej miał niechlubny epizod związany z Służbą Bezpieczeństwa. Wspólpracował z nimi jako TW o pseudonimie "Bliźniak".

Tadeusz Dołęga-Mostowicz (1898-1939) - autor "Znachora" i "Kariery Nikodema Dyzmy" brał udział w wojnie z bolszewikami. W czasie kampanii wrześniowej poległ w Kutach w czasie walk z sowietami. Do 1978 roku znajdował się tam jego grób. Szczątki pisarza przeniesiono na Stare Powązki w Warszawie i pochowano w katakumbach.

Edward Śmigły-Rydz (1886-1941) - marszałek Polski, dowódca Sił Zbrojnych po ataku Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku. W czasie Bitwy Warszawskiej dowodził Frontem Środkowym. Wcześniej z 3 Armią zdobył m.in. Kijów. Zmarł w Warszawie na zawał serca posługując się fałszywymi dokumentami na nazwisko Adam Zawisza. Dopiero od 1994 roku na grobie Rydza-Śmigłego na Starych Powązkach widnieje jego prawdziwe nazwisko.

Melchior Wańkowicz (1892-1974) - pisarz i dziennikarz.  W czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył na Kresach Wschodnich za co otrzymał Krzyż Walecznych. Wojnę opisał w książce Szpital w Cichiniczach, oparty na pamiętniku jego kuzynki Zofii z Wańkowiczów Romerowej, żony dyplomaty Tadeusza Romera (1894-1978). Publikacje posłużyły do scenariusza filmu "Wrota Europy". Twórca sloganów reklamowych "Cukier krzepi" i "Lotem bliżej" i zbioru reportaży "Na tropach Smętka". W czasie wojny przebywał w Rumunii, na Cyprze i w Palestynie. Razem z nim była córka Marta Erdman (+61 l.). Żona Zofia została z drugą córką Krystyną (+24 l.) w okupowanej Warszawie. Krysia zginęła w Powstaniu Warszawskim. W 1943 roku dołączył do armii gen. Andersa, której był kronikarzem. Brał udział w bitwie o Monte Cassino. Po wojnie mieszkał we Włoszech, Anglii i Stanach Zjednoczonych, gdzie napisał "Ziele na kraterze", książkę poświęconą swoim córkom oraz wnuczce Annie Krystynie. Do Polski wrócił w 1958 roku. Był sygnatariuszem Listu 34 intelektualistów protestujących przeciwko cenzurze za co został aresztowany w 1964 roku na kilka tygodni. Uwolniony po rozmowie z Gomułką. Zmarł w wyniku choroby nowotworowej w 1974 roku. Nie pomogła nawet operacja w Manchesterze. Rodzina nie zgodziła się na pogrzeb na koszt państwa.

August Suzin (1899-1932) - śpiewak operowy. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, odznaczony Krzyżem Walecznych. Stryj Jana Suzina, legendarnego spikera TVP. Żonaty z Katarzyną Terké, z którą nie miał dzieci. Zmarł w wieku 32 lat na skutek powikłań po zabiegu stomatologicznym. Pochowany w rodzinnym grobowcu na Starych Powązkach.

Stanisław Cat-Mackiewicz (1896-1966) - prawnik, pisarz, konserwatywny publicysta i monarchista. W czasie wojny polsko-bolszewickiej jako ochotnik walczył w oddziale jazdy mjr. Władysława Dąbrowskiego. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Francji. Po wojnie przebywał w Londynie i przez krótki okres był premierem rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Do Polski wrócił w 1956 roku i związał się ze stowarzyszeniem PAX. Działał także w Związku Literatów Polskich oraz Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Był sygnatariuszem Listu 34 intelektualistów protestujących przeciwko cenzurze. Zmarł po długiej chorobie i został pochowany na Starych Powązkach. Z żoną Wandą Krahelską, żołnierzem AK, miał dwie córki - Barbarę (+73 l.) - matkę fotografa Ryszarda Rzepeckiego (+68 l.) i Aleksandrę (ur. 1920). Swój pseudonim Cat zaczerpnął z opowiadania Rudyarda Kiplinga O kocie, który chadzał własnymi drogami.

gen. Franciszek Kleeberg (1888-1941) i jego brat gen. Juliusz Kleeberg (1890-1970). Kleebergowie mięli szwedzkie korzenie. Wywodzili się od żołnierza, który walczył z Polakami podczas Potopu i po dostaniu sie do niewoli, spolszczył się i w końcu został założycielem rodu rycerskiego. Franciszek w czasie wojny polsko-bolszewickiej w randze pułkownika był szefem sztabu 1 Armii, a 15 sierpnia – szefem sztabu Grupy Operacyjnej gen. Kazimierza Raszewskiego. W czasie kampanii wrześniowej dowódca Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. Trafił do niewoli i dostał się do oflagu koło Drezna. Zmarł z powodów kłopotów z sercem i został pochowany w Neustadt. Jego symboliczny grób znajduje się na Starych Powązkach. Juliusz Kleeberg w czasie wojny polsko-bolszewickiej był szefem sztabu 1 Dywizji Piechoty Legionów. Podczas kampanii wrześniowej zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie. Po przegranej wojnie zgiegł do Francji. Po demobilizacji wyprowadził się do Australii, gdzie zginął w 1970 roku w wypadku samochodowym.

Karol Rómmel (1888-1967) i Juliusz Rómmel (1881-1967), generał i dowódca Armii "Łódź" i "Armii "Warszawa"

Karol był podpułkownikiem WP, brązowym medalistą olimpijskim z Amsterdamu 1928 - drużynowo WKKW. W czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził w stopniu majora 8 pułkiem ułanów. Jego brat Juliusz był dowódcą 1 Dywizji Piechoty Legionów oraz dowodził 1 Dywizją Jazdy. Rómmlowie pochodzili z rodziny szlacheckiej o niemieckich korzeniach. Po odzyskaniu prez Polskę niepodległości spolszczyli swoje nazwisko z "u" na "ó".

Michał Rola-Żymierski (1890-1989), właśc. Michał Łyżwiński - marszałek Polski, dowódca Armii Ludowej i minister obrony narodowej w początkowych latach PRL. Był także posłem na Sejm, członkiem Rady Państwa i wiceprezesem Narodowego Banku Polskiego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w stopniu pułkownika objął odcinek frontu nad Berezyną pod Borysowem. Aresztowany po przewrocie majowym. W 1927 roku skazany na 5 lat za przestępstwa finansowe w wojsku o wysokości 150 tys. dolarów. Po wyjściu z wiązienia związał się z polskimi komunistami i został zwerbowany przez NKWD. Po powrocie do Polski w 1938 roku bezskutecznie ubiegał się o powrót do wojska. Nie brał udziału w kampanii wrześniowej. W 1949 roku usunięty z funkcji ministra i aresztowany w związku ze stalinowskimi czystkami. Zrehabilitowany w 1956 roku. Aż do śmierci był członkiem PZPR. Pochowany w Alei Zasłużonych na Powązkach Wojskowych.

gen. Jerzy Kirchmayer (1895-1959) - współautor akcji "Burza", pisarz i historyk wojskowości. W czasie wojny polsko-bolszewickiej służył w 7. pułku artylerii polowej. W czasie kampanii wrześniowej zastępca szefa sztabu Armii "Pomorze". Ciężko ranny w Puszczy Kampinowskiej. Od lipca 1944 roku służył w Ludowym Wojsku Polskim. Usunięty z wojska w 1948 roku i aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Skazany na dożywocie i objęty cenzurą. Zrehabilitowany w 1956 roku. Zmarł podczas rekonwalescencji w szpitalu w Otwocku.

Karol Świnarski (1890-1935) - ojciec reżysera Konrada Swinarskiego (1929-1975). Służył w 3 pułku Strzelców Wielkopolskich. Dowodził 4 kompanią strzelców, a później II batalionem. W sierpniu 1920 roku mianowany na kapitana. Zmarł nagle w wieku 45 lat i został pochowany na cmentarzu w rodzinnym Krotoszynie. Jego żona Irmgarda z Liczbińskich, w czasie II wojny światowej wybrała narodowość niemiecką. Ich syn Konrad pozbył się litery "ś" w nazwisku. Po wojnie został znanym reżyserem teatralnym. Zginął w katastrofie samolotu Ił-62 w Damaszku. Do tragedi doszło z winy pilota przy lądowaniu. Spoczął na Powązkach Wojskowych.

mjr Władysław Dobrowolski (1896-1969). Brązowy medalista olimpijski w szermierce (szabla drużynowo) z 1932 roku w Los Angeles, 8 lat wcześniej wystąpił na Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu w konkurencjach lekkoatletycznych. Był ojcem aktora Jerzego Dobrowolskiego. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w kampanii wrześniowej gdzie bronił Warszawy, dowodził 21. pułkiem piechoty "Dzieci Warszawy". Trafił do niewoli i resztę wojny przesiedział w oflagu. Po wojnie trener szermierki w RKS Marymon, gdzie wychował Ryszarda Parulskiego wielokrotnego medalistę olimpijskiego, mistrzostw świata, Europy oraz Witolda Woydę (1939-2008) - dwukrotnego złotego medalisty we florecie z Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku. Dobrowolski pochowany jest na Powązkach Wojskowych.

W wojnie polsko-bolszewickiej walczyli także:

Karol Wojtyła (1879-1941), ojciec Jana Pawła II

Józef Jaworski (1903-1939) - sportowiec, zginął w obronie Oksywia

mjr Henryk Sucharski (1898-1946) - dowódca obrony Westerplatte

Jakub Wajda (1900-1940) - ojciec Andrzeja Wajdy, zamordowany w Charkowie