Prawdziwy grób Hansa Klossa. Pierwowzory w filmach i literaturze. Niezapomniani WIDEO

Artur Albert Ritter-Jastrzębski (1906-1981) - generał brygady, pierwowzór Hansa Kloss ze "Stawki większej niż życie". Podobnie jak Stanisław Mikulski (1929-2014) jeżdził po szkołach i opowiadał o losach J-23.

Edward Abramowski (1868-1918) - pierwowzór Szymona Gajowca w powieści "Przedwiośnie". Pochowany na Starych Powązkach.

Józef Zieliński (1861-1927) - jeden z pierwszych polskich lekarzy - higienistów, działacz robotniczy. Według Ludwika Krzywickiego (1959-1941) , socjologa był pierwowzorem doktora Judyma w "Ludziach bezdomnych" Stefana Żerowskiego. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.

Jan Wacław Machajski (1866-1926) - działacz anarchistyczny, pierwowzór Andrzeja Radka z "Syzyfowych prac" Żeromskiego

Piotr Ożański (1925-1988) - pierwowzór Mateusza Birkuta, bohatera filmu "Człowieka z marmuru" Andrzeja Wajdy. Pochowany na cmentarzu Grębałów.

Stanisław Kosicki (1926-1997) ps. Bohun i Czarny - harcerz Szarych Szeregów i żołnierz Kedywu AK. Uciekł z transportu do OŚwięcimia. Pierwowzór postaci Maćka Chełmickiego (Zbigniew Cybulski), głównego bohatera powieści Jerzego Andrzejewskiego pt. Popiół i diament. Pochowany na cmentarzu przy ul. Poprzecznej w Olsztynie.

Zemsta

Mikołaj Firlej (1605-1640) - pierwowzór Wacława Milczka, syna Rejenta. Razem z Zofią Skotnicką (1603-1684), pierwowzorem Klary miał synów Jana - kasztelana sanockiego i Henryka, księdza, kanonika łuckiego i krakowskiego. Zofia, która była krewną Barbary Radziwiłłowny, po śmierci Firleja wyszła za mąż za Mikołaja Ostroroga, starostę drohowskiego i Jakuba Kalińskiego, rotmistrza królewskiego i podczaszego sanockiego. Pochowana została w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie. Mikołaj Firlej spoczął natomiast w Farze w Krośnie. Ojcem Zofii był Jan Skotnicki (1569-1621), pierwowzór Rejenta Milczka. Pochowany w Bazylice św. Trójcy w Krośnie. W "Zemście" (2002) w reż. Andrzeja Wajdy Wacława grał Rafał Królikowski, Klarę Agata Buzek, a Rejenta Milczka Andrzej Seweryn.

Wesele

Gospodarz – Włodzimierz Tetmajer (1861-1923), malarz. W 1890 roku ożenił się z chłopką, Anną Mikołajczykówną (Gospodyni - grała ją Izabella Olszewska). Pochowany na Cmentarzu Bronowickim. W ekranizacji Andrzeja Wajdy Gospodarza grał Marek Walczewski.

Pan Młody – Lucjan Rydel (1870-1918), poeta. W 1900 roku ożenił się z Jadwigą Mikołajczykówną (1883–1936), siostrą Anny Tetmajerowej. Wesele odbyło się w dworku Tetmajerów, w podkrakowskich Bronowicach. Rydel zmarł na zapalenie płuc. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. W "Weselu" grał go Daniel Olbrychski. Ewa Ziętek wcielała się zaś w Pannę Młodą.

Kuba - Jakub Mikołajczyk (1889-1979), brat Jadwigi

Poeta – Kazimierz Przerwa - Tetmajer (1865-1940), przyrodni brat Włodzimierza. Pochowany na Starych Powązkach. W "Weselu" (1972) Andrzeja Wajdy grał go Andrzej Łapicki.

Dziennikarz – Rudolf Starzewski (1870-1920), redaktor krakowskiego „Czasu”. Cmentarz Rakowicki. Grał go Wojciech Pszoniak

Radczyni – Antonina Domańska (1853-1917) , autorka "Historii żółtej ciżemki", ciotka Lucjana Rydla. Grała ją Małgorzata Lorentowicz. Została pochowana na Cmentarzu Rakowickim.

Rachela – Pepa Singer (Józefa Singer 1881-1955), córka bronowickiego karczmarza Hirsza Singera. Spoczęła na Cmentarzu Rakowickim. Grała ją Maja Komorowska.

Czepiec – Błażej Czepiec, wuj panny młodej. Grał go Franciszek Pieczka.

Marysia – Marysia Mikołajczykówna, siostra panny młodej, jej narzeczonym był malarz Ludwik de Levaux (1868-1994) zmarły w Paryżu na gruźlicę (pochowany na paryskim cmentarzu Pantin). Marysia wyszła potem za Wojtusia (Mieczysław Stoor), który również zmarł. Wcielała się w nią Emila Krakowska.

Upiór - Jakub Szela (1787-1960). Grał go Wirgiliusz Gryń

Haneczka – Anna Rydlówna (1984-1969), siostra Lucjana Rydla. Grała ją Maria Konwicka. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Isia – Jadwiga Tetmajer-Naimska (1891-1975), najstarsza córka Anny i Włodzimierza Tetmajerów, później malarka. Grała ją Anna Góralska. Pochowana została na Cmentarz South Ealing.

Maryna i Zosia – Maryna (1984-1941) i Zofia (1886-1956) Pareńskie, córki Elizy Pareńskiej, krakowskiej znajomej Wyspiańskiego. Zosia została później żoną Tadeusza Boya-Żeleńskiego (1874-1941). Maryna (Barbara Wrzesińska) zginęła razem z trzecim mężem Janem Grekiem (1875-1941) i szwagrem, rozstrzelana z grupą lwowskich profesorów. Zofia (Gabriela Kownacka) została pochowana na Starych Powązkach w Warszawie.

Kolumb z "Kolumbów" Romana Bratnego - Stanisław Skiernik - grany w serialu "Kolumbowie" (1970) Janusza Morgensterna przez Jerzego Matałowskiego (1948-2013). Pierwowzorem jego postaci byli Stanisław Likiernik (1923-2018) - podpułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego - zgrupowanie Radosław. Zmarł w Wersalu we Francji, pochowany na Powązkach Wojskowych obok Romana Bratnego (1921-2017). Drugin z pierwowzorów "Kolumba" był Stanisław Janusz Sosabowski (1917-2000), syna gen. Stanisława Sosabowskiego (1892-1967). Stanisław w młodości stracił lewe oko. W czasie Powstania Warszawskiego walczył w Zgrupowaniu Radosław . wielokrotnie ranny, stracił drugie oko. Podobnie jak bohater serialu Kolumbowie został przetransportowany kanałami do Śródmieścia. Jako pierwszy w historii Brytyjskiej Izby Lekarskiej nostryfikował dyplom lekarski i stał się członkiem General Medical Council. Praktykował w specjalizacji - rehabilitacja. Jego brat Jacek zginął w wieku 16 lat podczas zabawy z bronią. Rodzina Sosabowskich pochowana jest na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Roman Bratny wykorzystał także część życiorysu Krzysztofa Sobieszczańskiego (1916-1950) ps. Kolumb, więżnia Auschwitz, żołnierza Marynarki Wojennej, powstańca warszawskiego - Zgrupowanie Radosław, batalion Zośka. Zginął 26 sierpnia 1950 r. w niewyjaśnionych okolicznościach między Genuą a Cannes, wypadając za burtę jachtu.

Karol Wilhelm Scheibler (1820-1881) - przemysłowiec z Łodzi, pierwowzór Hermana Bucholtza w "Ziemi obiecanej" (Andrzeja Szalawski). Pochowany w kaplicy na Starym Cmentarzu w Łodzi w części ewangelickiej.

Jakub Natan (1770-1843) - będziński rabin, pierwowzór jankiela z "Pana Tadeusza"

Franciszek Fiszer (1860-1937) - filozof, autor wielu anegdot i żartów, uważany za pierwowzór Pana Ambrożego Kleksa (Piotr Fronczewski) z książkek Jana Brzechwy (1898-1966). Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Stanisław Tarkowski (1905–1970) - w 1908 roku Henryk Sienkiewicz przebywając wraz z żoną w rudawskim domu z wieżyczką, codziennie rano dostawał świeże mleko przynoszone przez miejscowego chłopca Stasia Tarkowskiego. Jego imię i nazwisko otrzymał później główny bohater powieści "W pustyni i w puszczy" (1911). Na miejscowym cmentarzu w Rudawie na grobie Stanisława Tarkowskiego znajduje się owa informacja.

Piotruś Mela (1990-1997) - młodszy brat Jana Meli (ur. 1988), niepełnosprawnego podróżnika, który zdobył dwa bieguny w jednym roku stając się najmłodszym zdobywcą w historii (miał 15 lat). Piotr utonął w jeziorze podczas wakacji. - Utopił się w okolicznościach właściwie absurdalnych. Byliśmy wszyscy razem nad jeziorem, z całą czwórką dzieci, które były cały czas blisko nas. Na plaży było mnóstwo ludzi. (...) Piotruś pływał na materacyku, był dwa metry od Jaśka, nigdzie się nie oddalał. Wycieraliśmy dziewczynki, po jakimś czasie Jasiek przybiegł i powiedział, że Piotrusia nie ma - wyznała Urszula Mela w książce "Bóg dał mi kopa w górę".- Powiedziałam wtedy do Jaśka jedne z najgorszych słów w moim życiu: „Trzeba było krzyczeć!". Zafundowałam mu takie poczucie winy, że długo nie mógł się z niego wygrzebać. Nie wiem, czy do dziś się całkiem wygrzebał - dodała.

Wątek tragicznej śmierci Piotrusia znalazł się w filmie "Mój biegun" (2013), w którym w roli Janka Meli wystąpił Maciej Musiał. W roli jego brata wystąpił Wojciech Stryczek. Był to film z serii Prawdziwe historie. Wcześniej nakręcono m.in. filmy "Krzysztof" (Mateusz Janicki), o morderstwie Krzysztofa Olewnika, "Nad życie", historię siatkarki Agaty Mróz-Olszewskiej (Olga Bołądź), "Ciszę" o tragedii licealistów z Tychów przysypanych lawiną pod Rysami, "Laurę", historię górnika Zbigniewa Nowaka (Krzysztof Respondek) przysypanego w kopalnii Halemba oraz film "Bokser" o Przemysławie Salecie. Miał powstać jeszcze film "Hala" o tragedii budowlanej na Międzynarodowych Targach Katowickich podczas wystawy gołębi. Piotr Mela został pochowany na cmentarzu w Malborku. Wcześniej rodzinie Melów spłonął dom.

Nikifor Krynicki, właściwie Epifaniusz Drowniak (1895-1968) - malarz samouk, przedstawiciel prymitywizmu. Żył w nędzy i był uważany za niepełnosprawnego intelektualnie. Nie było znane jego imię i nazwisko. W 1962 roku, gdy był już znany wystawiono mu dokumenty i wymyślono presonalia Nikifor Krynicki. Dopiero w 2003 roku Sąd Rejonowy w Muszynie ustalił, że miał łemkowskie korzenie i nazywał się Epifaniusz Drowniak, unieważniając poprzedni akt urodzenia. Nikifor na swoich pracach, których miał blisko 40 tys. często podpisywał się jako... Matejko. W 2004 roku powstał o nim film "Mój Nikifor", w którego wcieliła się Krystyna Feldman (1916-2007). Nikofor został pochowany na staryym cmentarzu w Krynicy-Zdroju.

Jerzy Iwanow-Szajnowicz (1911-1943) – polski harcerz, sportowiec, w czasie II wojny światowej agent brytyjskich, polskich służb specjalnych i bohater greckiego ruchu oporu. Urodził się w Warszawie, był synem rosyjskiego pułkownika, Władimira Iwanowa i Polki Leonardy Szajnowicz. Jako 14 latek przeprowadził się z matką i jej nowym mężem, Grekiem Jannisem Lambrianidisem do Salonik. W Grecji zaczął zgrać w piłkę nożną i wodną. Trenował także pływanie i żeglarstwo, razem ze swoim bratem Antonisem. Od 1935 roku posiadał polskie obywatelstwo i był reprezentantem Polski w piłce wodnej. Maturę zdał we francuskim liceum, potem ukończył studia rolnicze na Uniwersytecie Katolickim w Louvain w Belgii. Był poliglotą - znał polski, rosyjski, francuski, grecki, angielski i niemiecki. W czasie wojny został agentem brytyjskiego wywiadu. Przekazywał dowództwu angielskiemu informacje o niemieckich instalacjach wojskowych w Grecji, ruchach wojsk niemieckich i włoskich, konwojach płynących do Afryki Północnej. Grupa Iwanowa zniszczyła lub uszkodziła około 400 samolotów niemieckich i włoskich, sabotując dodatkiem opiłków żelaznych ich silniki, remontowane w zakładach Bracia Maltsinioti w Atenach. Wykorzystując umiejętności pływackie, dzięki pomocy greckich konspiratorów, Iwanow miał osobiście minować i niszczyć niemieckie okręty podwodne i transportowe w porcie i na redzie. Był trzykrotnie aresztowany przez Gestapo. Dwukrotnie udało mu się uciec. Według źródeł greckich tuż rozstrzelaniem wołał jeszcze „Niech żyje Grecja, niech żyje Polska”. Spoczął na trzecim cmentarzu dzielnicy Nikea w Atenach. W 1971 roku nagręcono o nim film "Agent nr 1". Wcielał się w niego Karol Strasburger.

Swoją biografię ma także Michalina Wisłocka (1921-2005), znana seksuolog, autorka siężki "Sztuka kochania", która pochowana jest na centarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie. W filmie "Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej wcielała się w nią Magdalena Boczarska. 

Film opowiadający historię Polaka ma także Oscara. To "Pianista" Romana Polańskiego o Władysławie Szpilmanie (1911-2000), żydowskim kompozytorze, któremu w czasie Ii wojny światowej udało się unikając wywózki do Treblinki, dzięki pomocy żydowskiego policjanta. Potem dzieki pomocy podziemia uciekł z warszawskiego getta i przeżył po aryjskiej stronie miasta. Zagrał pierwszy utwór, który został puszczony przez Polskie Radio po wojnie. Był to ten sam utwór Chopina, który grał we wrześniu 1939 roku, kiedy to po zbombardowaniu przez Niemców elektrowni, radiostacja zamilkła. Szpilman stracił całą swoją rodzinę, która zginęła w obozie koncentracyjnym w Treblince. Jako kompozytor był autorem muzyki do takich piosenek jak : Autobus czerwony, Tych lat nie odda nikt, Trzej przyjaciele z boiska, W małym kinie, Przyjdzie na to czas, . To dzięki jego pomysłowi zorganizowano festiwal w Sopocie.Został pochowany na Powązkach Wojskowych. Razem z żoną Haliną z Grzecznarowskich (1928-2020) miał synów Andrzeja (ur. 1956), kompozytora i stomatologa i Krzysztofa. W "Pianiście" we Władysława Szpilmana wcielał się Adrien Brody. W przyjacił Szpilmana, aktorów Andrzeja (1904-1978) i Janinę (1908-1992) Boguckich wcielali się Ronan Vibert i Ruth Platt. Boguccy pochowani są na Starych Powązkach.

Tadeusz "Teddy" Pietrzykowski (1917-1991) - polski bokser, więzień KL Auschwitz. Wicemistrz Polski w wadze koguciej. Żołnież WP, obrońca Warszawy, aresztowany przy próbie przekroczenia granicy węgiersko-jugosłowiańskiej. Będąc w obocie stoczył ok. 50 walk bokserskich, głównie z Niemcami. Pokonał m.in. kapo Walterem Dunningiem, który był wicemistrzem III Rzeszy w wadze średniej. Przegrał tylko jedną walkę, z Holendrem Leenem Sandersem. Był bliskim przyjacielem rotmistrza Witolda Pileckiego i ojem Maksymiliana Kolbe. W 1943 roku przeniesiony do obozu koncentracyjnego w Neuengamme, gdzie także walczył w boksie. Po wyzwoleniu przez aliantów, wspąpił do 1 Dywizji Pancernej i gen. Stanisława Maczka. Po wojnie wrócił do Polski i został nauczycielem wychowania fizycznego. Zmarł w Bielsku-Białej. W sierpniu 2021 roku do kin wchodzi film "Mistrz" (Piotr Głowacki).

Ryszard Kukliński (1930-2004) - pułkownik LWP, pośmiertnie awansowany na generała brygady. Agent CIA, który na krótko przed wprowadzenie stanu wojennego został ewakuowany do Berlina Zachodniego. Będąc już kapitanem w 1960 roku zdał maturę w I LO w Kołobrzegu. Od 1962 roku współpracował z kontrwywiadem, w 1967 awansowany na majora. W lata 1967-1968 służył w Wietnamie, gdzie pracował w Międzynarodowej Komisji Kontroli Nadzoru Układów Genewskich. Póżniej pracował w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego w randze pułkownika. Z CIA współpracował od 1972 roku. Do 1981 roku przekazał na Zachód ok. 40 tys. tajnych stron zawierających dokumenty Układu Warszawskiego. W 1984 roku zdegradowany do stopnia szeregowego, sąd wydał także na nim zaoczny wyrok śmierci. W 1995 roku Sąd Najwyższy uchylił wyrok. Jego pełnomocnikiem był Józef Szaniawski (1944-2012), znany sowietolog i działacz podziemia antykomunistycznego, który doprowadził do rehabilitacji Kuklińskiego. Szaniawski zginął w Tatrach. Był związany z Haliną Frąckowiak, z ktorą miał syna Filipa, polityka PiS.

Ryszard Kukliński zmarł na udar mózgu w szpitalu w Tampie w USA. Został pochowany na Powązkach Wojskowych razem z synem Waldemarem, który zginął w sierpniu 1994 roku w niejasnych okolicznościach. Został kilkukrotnie przejechany przez terenowy samochód na terenie kampusu uniwersyteckiego w Phoenix na oczach świadków. Sprawców nie ujęto – w odnalezionym samochodzie nie odkryto żadnych odcisków palców. Drugi syn, Bogdan Kukliński, według oficjalnej wersji zaginął bez śladu podczas morskiego rejsu w 1993 roku. W 2009 roku „Wprost” wysunęło hipotezę, że zaginięcie zostało sfingowane przez CIA w ramach programu ochrony świadków. Ryszard Kukliński był mężem Joanny z domu Christ (1932–2013). W 2014 roku powstał film o Kuklińskim pr. Jacka Strong. W rolę słynnego agenta wcielił się Marcin Dorociński, który jest wyższy od Ryszarda Kuklińskiego aż o 16 cm.

Marek Kotański (1942-2002) - twórca Markotu i Monaru pojawia się w filmie "Najlepszy" o Jerzym Górskim (Jakub Gierszał), byłym narkomanie, który zostaje mistrzem świata w podwójnym ironamanie w triathlonie. W Kotańskiego wcielił się Janusz Gajos. Marek Koterski zmarł w wyniku obrażeń spowodowanych w wypadku samochodowym w Nowym Dworze Mazowieckim. Jego ojciec Wiesław (1915-2005) był profesorem japonistyki na UW. Spoczywa na Powązkach Wojskowych. Jego grób zdobi figura Jezusa, podobnego do tego z Rio de Janeiro.