Groby pisarzy i poetów. Rodzina i kochanka Adama Mickiewicza. Niezapomniani

Mikołaj Rej (1505-1569) z Nagłowic - poeta i prozaik renesansowy, tłumacz, a także polityk i teolog ewangelicki, wójt urzędowski, poseł na Sejm I Rzeczypospolite Pochowany prawdopodobnie w dawnym zborze kalwińskim w Oksie, ukończonym przez jego syna, Andrzeja Reja (1549-1601). Do dziś zachowało się marmurowe epitafium Reja ufundowane przez jego żonę Katarzynę. Dziś to Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja. Spokrewniony z nim jest znany kucharz Mikołaj Rej, uczestnik "MasterChefa".

Jan Kochanowski (1530-1584) zmarł prawdopodobnie na udar mózgu. Miejsce zgonu pozostaje w sferze domysłów. Jedni twierdzą, że nastąpił w kamienicy Macieja Krokiera, bogatego kupca lubelskiego, inni natomiast - w domu Mikołaja Firleja Moment śmierci Jana Kochanowskiego na drzeworycie Edwarda Nicza według rysunku Feliksa Sypniewskiego/ Najprawdopodobniej zwłoki poety zostały pochowane w Lublinie, a po roku żona przewiozła je do kościoła w Zwoleniu.

W kościele Podwyższenia Krzyża Świętego znajduje się wybudowana w 1610 r. kaplica Kochanowskich zwana też kaplicą św. Franciszka. Jej fundatorem był Adam Kochanowski, brat poety, który także tu spoczywa. Pochowani są tu także rodzice Jana Kochanowskiego - Piotr i Anna z Białaczowskich. 29 kwietnia 1791 roku Tadeusz Czacki wyjął domniemaną czaszkę Kochanowskiego z trumny, a następnie przechowywał ją przez kilka lat w swojej posiadłości w Porycku. 4 października 1796 roku przekazał ją ks. Izabeli Czartoryskiej, która dołączyła ją do zbioru powstającego wówczas muzeum w Puławach. Po upadku powstania listopadowego czaszkę przewieziono do Paryża, przechowywana była w hotelu Lambert. Obecnie znajduje się w Muzeum Czartoryskich w Krakowie, dokąd została zabrana po 1874 roku.

Przeprowadzone w 2010 roku analizy antropologiczne i komputerowa rekonstrukcja twarzy wykazały, że czaszka Kochanowskiego jest czaszką kobiety w wieku ok. 40 lat, co może oznaczać, iż należała ona do żony poety, Doroty Podlodowskiej (1555-1599). W 1830 proboszcz parafii w Zwoleniu usunął wszystkie trumny rodziny Kochanowskiego z kaplicy. Przeniósł je do zbiorowej mogiły rodzinnej położonej nieopodal budynku kościoła. W 1983 wróciły one do kaplicy, a ściślej do marmurowego sarkofagu w odrestaurowanej krypcie znajdującej się pod budynkiem. 21 czerwca 1984 zorganizowano symboliczny pogrzeb. Andrzej Frycz Modrzewski (1503-1572) zmarł na morowe powietrze jesienią 1572 roku w Wolborzu. Spoczął najprawdopodobniej w Małczu, w potajemnym pochówku, z uwagi na podejrzenia o herezję. Jest to współcześnie przeważająca opinia. Jego grób nie został odnaleziony.

Jan Andrzej Morsztyn herbu Leliwa (1621-1693 w Paryżu) – polityk, poeta, podskarbi wielki koronny w latach 1668–1683, świecki referendarz koronny w latach 1658–1668, stolnik sandomierski w latach 1647–1658, sekretarz królewski w 1656 roku, starosta tucholski w latach 1667–1669 i 1673–1681, warcki od 1661 roku, tymbarski w 1658 roku, kowalski w latach 1658–1672, zawichojski od 1656 roku, ambasador Rzeczypospolitej w Królestwie Francji w 1679 roku. Przywódca stronnictwa profrancuskiego, czołowy przedstawiciel polskiego baroku dworskiego, marinista, pradziad króla Polski Stanisława II Augusta oraz Michała Jerzego Poniatowskiego, ostatniego prymasa czasów Rzeczypospolitej. Jego córka Izabela Elżbieta Czartoryska (1671-1758) pochowana jest w Kościele Św. Krzyża w Warszawie. Była żoną Kazimierz ks. Czartoryskiego (1674–1741). Morsztyn był 7xpradziadkiem aktorki Anny Czartoryskiej-Niemczyckiej.

Jan Chryzostom Pasek (1636-1701) - autor słynnych Pamiętników, pochowany w Budziszewicach. Jego matka spoczęła natomiast w Klasztorze Sercanów w Stopnicy.

Jan Potocki (1761–1815) - dramatopisarz (tworzący w języku francuskim), podróżnik, polityk, historyk, publicysta, etnograf, jeden z pierwszych polskich archeologów, badacz starożytności słowiańskich, inżynier, pierwszy polski aeronauta, kawaler maltański zaszczycony Krzyżem Devotionis. Płynnie mówił ośmioma językami. Najważniejsze z jego dzieł to "Rękopis znaleziony w Saragossie". Na motywach powieści powstał film Wojciecha Hasa pod tym samym tytułem. W roku 1815 popełnił samobójstwo trawiony melancholią. Został pochowany w sieni kościoła w rodzinnym Pikowie na Podolu.

Franciszek Karpiński (1741-1825) herbu Korab, autor „Zabawek wierszem i prozą", poeta epoki oświecenia, pamiętnikarz, dramatopisarz, tłumacz, publicysta. Autor kolędy "Bóg się rodzi" i sielanki "Laura i Filon". Grobowiec Franciszka Karpińskiego znajduje się w Łyskowie na Białorusi.

Ignacy Krasicki (1735-1801) - biskup warmiński od 1767, arcybiskup gnieźnieński od 1795, książę sambijski, hrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, prezydent Trybunału Głównego Koronnego w Lublinie w 1765, proboszcz przemyski, kustosz kapituły katedralnej lwowskiej w 1765 roku, poeta, prozaik, publicysta i encyklopedysta Jeden z głównych przedstawicieli polskiego oświecenia. Nazywany „księciem poetów polskich”. Posługiwał się w swej twórczości licznymi pseudonimami. Pochowany został w katedrze pw. Świętej Jadwigi Śląskiej w Berlinie, którą w 1774 roku konsekrował, w roku 1829 został przeniesiony do katedry gnieźnieńskiej dzięki staraniom Juliana Ursyna Niemcewicza.

Juliana Ursyn Niemcewicz (1758-1841) - dramaturg, powieściopisarz, poeta, historyk, pamiętnikarz, publicysta, tłumacz, wolnomularz, zastępca wielkiego mówcy Wielkiej Loży Narodowej Wielkiego Wschodu Polskiego w 1781 roku Został pochowany na Cmentarzu w Montmorency pod Paryżem.

Adam Mickiewicz (1798-1855) został pochowany początkowo w Les Champeaux w Montmorency pod Paryżem, przeniesiony na Wawel, grób rodzinny pozostał we Francji. Po śmierci żony i zostawieniu nieletnich dzieci – wyjechał do Konstantynopola, aby tworzyć oddziały polskie (Legion Polski), a także złożony z Żydów, pod nazwą Legion Żydowski, do walki z carską Rosją. Tam zmarł prawdopodobnie na cholerę. Inne informacje mówiły o udarze mózgu lub zatruciu arszenikiem. Książę Czartoryski przesądził jednak o pochówku we Francji. Zabalsamowane zwłoki umieszczono w trzech trumnach: cynkowej i dwóch drewnianych. Zanim jednak wyprawiono je w drogę do Francji, minął ponad miesiąc. 30 grudnia 1855 ciało Mickiewicza wyruszyło z Konstantynopola na pokładzie francuskiego parowca Eufrat. Do Marsylii przybyło 7 stycznia 1856. Następnie zostało przewiezione do Paryża. 4 lipca 1890 przeniesione na Wawel, co dało sposobność do manifestacji patriotycznej

Żona Adama Mickiewicza

Celina Mickiewicz z domu Szymanowska (1812-1855), początkowo pochowana na cmentarzu Père-Lachaise. Po ekshumowaniu jej zwłok przeniesiono na cmentarz Les Champeaux w Montmorency. Pochodziła z rodziny szlacheckiej. Jej matka Maria Szymanowska z domu Wołowska (1789-1831) pieczętowała się herbem Bawół. Była pianistką i kompozytorką. Zmarła w Petersburgu podczas epidemii cholery, dlatego też została pochowana na specjalnym cmentarzu, nazwanym później Mitrofanijewskim (św. Mitrofana). Cecylia miała brata i siostrę, bliźnięta Romualda (1811–1839, inżyniera) i Helenę (1811–1861), zamężną z Franciszkiem Malewskim (1800-1870), prawnikiem, członkiem Towarzystwa Filomatów, przyjacielem Adama Mickiewicza. Ich dziećmi byli:  Józef Malewski (1837-1897) - Stare Powązki i Maria (1834-1926), żona Władysława Mickiewicza (1838-1926), syna Adama. Tym samym Władysław ożenił się ze swoją siostrą cioteczną.

Jej przyrodnią siostrą była Zofia Szymanowska-Lenartowicz (1825-1870) - pochowana w Miłosławiu, malarka i żona poety, Teofila Lenartowicza (1822-1893) - Florencja. Mieli syna Jana (1863-1864). Kuzynką od strony matki była natomiast Aleksandra Faucher (1812-1905), pianistka i działaczka społeczna, pochowana na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu, razem z mężem, Léonem Faucherem(1803-1856), ministrem spraw wewnętrznych Francji.

Dzieci Adama Mickiewicza

Synowie Władysław (1838-1926), Aleksander (1842-1864) i Jan Gwalbert Donat (1845-1885) oraz córki Maria (1868-1952) i Helena (1864-1896) spoczywają w grobie matki, córka Maria Mickiewicz-Gorecka (1935-1922) także pochowana jest na tym cmentarzu, ale w innym grobie. Była tłumaczką i autorką wspomnień, działaczką filantropijną, żoną malarza Tadeusza Goreckiego (1825-1968). Mieli czworo dzieci: Adama (1864-1890), Ludwika (1863-1936) lekarza, Celinę (1861-1865) i Helenę (1861-1884), która wyszła za Józefa Modlińskiego z Krzywosądzu na Kujawach. Inne dzieci Mickiewicza: Helena Hryniewiecka (1840-1905), Józef (1850-1938), pianista, pedagog, publicysta we Francji - Cmentarz Salwatorski w Krakowie. Jego córka Hermina (1909-1972) wyszła za mąż za Kazimierza Krzyżaka (1897-1985), ps. „Bronisław”, „Kalwin”, podpułkownika artylerii Wojska Polskiego, inżyniera, który podczas Powstania Warszawskiego dowodził Obwodem Warszawa–Powiat - Cm. Salwatorski.

Kochanka Adama Mickiewicza

Ksawera Deybel właśc. Anna Józefa Maria Mainard (1818-1900) była kochanką Mickiewicza, którą pisarz miał przynajmniej jedno dziecko, córkę Adę Marię Klarę Rymwid-Deybel (ur. 1850). Kochanka pisarza była ona śpiewaczką, członkinią Koła Sprawy Bożej, uczennicą Fryderyka Chopina i koleżanką córki Mickiewiczów - Marii. Ksawera Deybel miała jeszcze córkę Klarę (ur. 1847). Na kilka miesięcy przed śmiercią Mickiewicza w Stambule, poślubiła Jeana-Isidore'a Edmonda Mainarda, komisarza policji i towiańczyka. Państwo Mainard mieli troje dzieci - Emmanuela, Joachima i Charlesa. Po śmierci ojca, Władysław Mickiewicz wraz z siostrą Marią postanowili zniszczyć wszystkie dokumenty i listy dotyczące Ksawery, aby jej romans z poetą odszedł w niepamięć. Dopiero Boy-Żeleński odkrył tę tajemnicę na nowo w wydanych w 1929 roku "Brązownikach".

Bracia Mickiewicza

Franciszek Bronisław Mickiewicz (1796-1862) - powstaniec listopadowy, pochowany w kościele w Rożnowie (woj. wielkopolskie).

Aleksandra Mickiewicza (1801-1871) oraz jego żona Teresa Terajewicz i syn Franciszek (1841-1873) pochowani są na cmentarzu w Kobryniu (Białoruś). Bratanek pisarza był  mężem Antoniny z Kościuszków Trauguttowej Mickiewiczowej (1830-1906) - jej grób znajduje się w kwatery Kościuszków. Jej pierwszym mężem był Romuald Traugutt (1826-1864), dowódca powstania styczniowego - stracony na warszawskiej Cytadeli, gdzie został pochowany przy Bramie Straceń. W Kobryniu jest także grób Mirosława Kościuszki, według legendy ostatni ze sławnego rodu kresowego (zm. 1914). Godny uwagi jest także nagrobek rodziny Dziekońskich – najstarszy zachowany na cmentarzu, pochodzący z 1832 roku.

Franciszek i Antonina mieli razem syna Adama Michała i córkę Marię. Jego wnuk Adam "Konrad" Rymwid-Mickiewicz (1905-1986) h. Poraj był powstańcem warszawskim - Stare Powązki.

Rodzina Romualda Traugutta

Pierwsza zona Anna Emilia Pikiel (1831-1860), najmłodsza córka (zm. październik 1859) oraz najmłodszy syn (zm. maj 1860) pochowani są w Petersburgu. W Kobryniu pochowany jest natomiast dwuletni syn Traugutta, Roman (1861-1863) z małżeństwa z Antoniną Kościuszko. Na Starych Powązkach w Warszawie pochowane są natomiast córki: Aloiza (1857-1907) i Anna Innocenta Traugutt-Korwin-Juszkiewicz (1853-1938). W ich grobie znajduje się także symboliczny grób ojca.

Listen on Spreaker.