Katastrofa pod Mirosławcem, Gwiazda Polski i rekordziści. Groby tragicznie zmarłych pilotów. Niezapomniani

ppłk pil. Roman Operacz (1933-1990) - pierwszy polski pilot, który przekroczył barierę dźwięku. Uczynił to w samolocie MiG-19 22 lipca 1959 roku podczas pokazu defilady w Warszawie. W czasie wykonywania ewolucji na wysokości 3 100 m i przy prędkości około 1 000 km/h, urwała się taśma amunicyjna z pociskami i przesunęła na koniec skrzydła. Taśma przecięła przekaźnik ciśnienia i przekaźnik zmieniający sterowanie samolotu w zależności od prędkości, powodując niesterowność maszyny. Samolot leciał niemal pionowo albo nurkował. Roman Operacz co chwilę tracił przytomność. Przeciążenia były tak wielkie, że zerwały się pasy bezpieczeństwa i uderzył głową o osłonę kabiny. Po odzyskaniu przytomności zauważył, że leci poniżej wierzchołków drzew i zmniejszył prędkość, dzięki czemu udało mu się bezpiecznie wylądować.Badania wykazały, że samolot był poddany przeciążeniom od +10g do -5g. Samolot miał zdeformowane skrzydła i kadłub. Pochowany na Powązkach Wojskowych.

płk. pilot WP Jerzy Piłat (1962-2008) - zginął 23 stycznia 2008 roku w katastrofie lotniczej samolotu CASA C-295M pod Mirosławcem. Był dowódcą 12 Bazy Lotniczej w Mirosławcu. Razem z nim zginęło 19 innych oficerów Sił Powietrznych uczestniczących w 50. Konferencji Bezpieczeństwa Lotów Lotnictwa Sił Zbrojnych RP. Podczas podchodzenia do lądowania doszło do nieświadomego doprowadzenia przez załogę do nadmiernego przechylenia samolotu, powodującego postępujący spadek siły nośnej, co doprowadziło w końcowej fazie lotu do gwałtownego zniżania z utratą kierunku i zderzenia samolotu z ziemią. W wyniku uderzenia samolotu w ziemię śmierć na miejscu poniosły wszystkie osoby znajdujące się na pokładzie. Jerzy Piłat został pochowany jest na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie.

Zginęli wówczas także:gen. bryg. pil. Andrzej Andrzejewski (1961-2008), dowódca 1. Brygady Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie - pochowany na cmentarzu Miłostowo w Poznaniupłk. pilot Dariusz Maciąg (1965-2008), dowódca 21. Bazy Lotniczej w Świdwinie, pośmiertnie awansowany na gen. bryg. - pochowany na cmentarzu w Kołobrzegu płk pil. Wojciech Maniewski (1964-2008), dowódca 40. Eskadry Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie - pochowany na cmentarzu w Kołobrzeguchorąży Janusz Adamczyk (1970-2008), technik pokładowy, 13. Eskadra Lotnictwa Transportowego - cmentarz Rakowickippłk Jarosław Haładus (1965-2008), szef sekcji techniki lotniczej, 13. Eskadra Lotnictwa Transportowego - cmentarz Rakowickikpt. Michał Smyczyński (1976-2008), starszy pilot, 13. Eskadra Lotnictwa Transportowego - cmentarz Rakowickipłk pil. Zdzisław Cieślik (1967-2008), szef szkolenia, 1. Brygada Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie - cmentarz parafialny w Olkuszu ppłk Piotr Firlinger (1971-2008), szef sekcji techniki lotniczej, 21. Bazy Lotniczej w Świdwinie - cmentarz w Świdwinie płk Zbigniew Książek, zastępca dowódcy 22. Bazy Lotniczej w Malborku - cmentarz w Świdwinie mjr Grzegorz Stepaniuk, szef sekcji techniki lotniczej, 40. Eskadra Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie - cmentarz w Świdwinie.ppłk Krzysztof Smołucha (1954-2008), specjalista, Oddział Operacyjny A3 Dowództwa Sił Powietrznych - cmentarz w Koszaliniemjr Karol Szmigiel, dowódca klucza technicznego, 8. Eskadra Lotnictwa Taktycznego - cmentarz w Potęgowiekpt. pil. Robert Kuźma, starszy instruktor, 13. Eskadra Lotnictwa Transportowego - cmentarz w Lipsku k. Zamościappłk pil. Grzegorz Jułga (1970-2008), zastępca dowódcy eskadry, 8. Eskadra Lotnictwa Taktycznego - cmentarz w Pileppłk pil. Paweł Zdunek (1969-2008), dowódca klucza Lotniczego, 8. Eskadra Lotnictwa Taktycznego - cmentarz w Pileppłk pil. Robert Maj (1964-2008), szef sekcji, 1. Brygada Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie - cmentarz w Józefowiepłk Dariusz Pawlak (1968-2008), szef sekcji techniki lotniczej, 12. Bazy Lotniczej w Mirosławcu - cmentarz w Mirosławcuppłk Mirosław Wilczyński, szef sekcji techniki lotniczej, 1. Brygada Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie - cmentarz w Lodzippłk pil. Leszek Ziemski, inspektor bezpieczeństwa lotów, szef sekcji, 40. Eskadra Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie - cmentarz w Opactwie

Na Starych Powązkach w Warszawie można natrafić na grób młodego lotnika ppor. Witold Piechowski (1896-1918), który zginął śmiercią lotnika 21 listopada 1918 roku w czasie lotu służbowego na samolocie Rumpler C.I.

Na Powązkach Wojskowych spoczywa Jerzy Hołowienko (1929-1966) - pilot doświadczalny. Zginął razem z czterema członkami załogi w katastrofie samolotu PZL MD-12 SP-PAL, która miała miejsce 17 września 1963 r. na terenie wsi Bronisławów. Miejsce katastrofy upamiętnia krzyż i pamiątkowa tablica. 

Janina Antonina Lewandowska z domu Dowbor-Muśnicka (1908-1940) - polska pilot szybowcowy i samolotowy, podporucznik pilot lotnictwa Wojska Polskiego II RP, córka gen. broni WP Józefa Dowbor-Muśnickiego (1867-1937), żona ppłk. Mieczysława Lewandowskiego (1892–1964), którego poślubiła kilka miesięcy przed śmiercią. Jedyna kobieta służąca w WP, która zginęła w Katyniu. Po identyfikacji 4 listopada 2005 jej czaszkę z honorami wojskowymi pochowano w specjalnej urnie w grobowcu rodziny Dowbor-Muśnickich na cmentarzu w Lusowie.

Edward Rutkowski (+29 l.) - pilot, który zginął 17 października 1958 roku i został pochowany na Powązkach Wojskowych. Poniósł śmierć w katastrofie samolotu Tu-104A pod miastem Kanasz w rosyjskiej republice Czuwaszji.  Zginęło wówczas 80 osób, w tym członkowie delegacji rządowych Chińskiej Republiki Ludowej i Korei Północnej. 

Franciszek Hynek (1897-1958) - major pilot balonowy Wojska Polskiego. Dwukrotny zdobywca pucharu Gordona Bennetta (1933,1934, w parze ze Zbigniewem Burzyńskim i Władysławem Pomaskim). W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich oraz cesarskiej i królewskiej armii. Po wybuchu II wojny światowej pełnił funkcję komendanta zorganizowanego w ramach Organizacji Wojskowej „Wilki” – pułku Warszawa–Północ. Był członkiem ZWZ i AK. Aresztowany przez Niemców 19 maja 1944 i osadzony na Pawiaku, a po 8 tygodniach odesłany do obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen. W rocznicę Święta Lotnictwa 7 września 1958 major Hynek podjął się przewiezienia na pokładzie balonu SP BZB „Poznań” listów opatrzonych okolicznościowym datownikiem. Balon wyleciał o godzinie 18.20 z gnieźnieńskiego Rynku. Ostatni wpis w dzienniku pokładowym pochodzi z godziny 20.00, wtedy balon znajdował się nad Żninem. Tuż po północy balon zahaczył o linię wysokiego napięcia przechodzącą przez las. Doszło do zapalenia powłoki balonu i eksplozji. Hynek zginął w wyniku katastrofy we wsi Szatarpy, a jego ciało odnalazł nad ranem rolnik Alfons Dysarz.Pośmiertnie mianowany podpułkownikiem i odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie.

Gwiazda Polski - największy na świecie tradycyjny balon stratosferyczny wielokrotnego użytku, zaprojektowany i zbudowany w Polsce w 1938 roku przez WBS w Legionowie. W październiku 1938 roku miał wystartować z Doliny Chochołowskiej w Tatrach Zachodnich i pobić rekord świata wysokości. Niestety w trakcie napełniania wodorem doszło do pożaru, zapaliło się ok. 800 m² jedwabiu. Kolejny lot miał odbyć się we wrześniu 1939, niestety nie odbył się z powodu wybuchu II wojny światowej. Gwiazda Polski (120 metrów wysokości) miała osiągnięcie nowy rekord wysokości wynoszący 30 000 m. Balon miał pilotować Zbigniew Burzyński (1902-1971) - kapitan Wojska Polskiego, pilot i konstruktor balonów, jeden z pionierów polskiego sportu balonowego, dwukrotny zdobywca pucharu Gordona Bennetta (1933,1935, w parze z Hynkiem i Wysockim) i rekordzista świata - Powązki Wojskowe. Pilotami rezerwowymi byli Franciszek Hynek i Antoni Janusz. W balonie miał polecieć także fizyk i badacz promieniowania kosmicznego, dr Konstanty Narkiewicz-Jodko (1901-1963) - cmentarz w Proszowie (woj. wielkopolskie).

Konstruktorem Gwiazdy Polski był Jan Alfred Szal (1899-1942) - polski konstruktor i wynalazca lotniczy, współpracownik Augusta Piccarda, konstruktor gondoli.Aresztowany 25 czerwca 1942 roku i po kilku dniach zamordowany w Palace, siedzibie zakopiańskiego gestapo. Po ekshumacji pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie Aerostat, czyli powłokę balony skonstruował natomiast inż. Józef Paszczora w Wytwórni Balonów i Spadochronów w Legionowie.

Polscy zdobywcy Pucharu Gordona Bennetta (6 razy, w tym 4 razy przed II wojną światową)

Antoni Janusz (1902-2000) - podpułkownik pilot Polskich Sił Powietrznych (301 dywizjon bombowy), oficer Królewskich Sił Powietrznych, uczestnik wojny przeciw bolszewikom 1920, zdobywca Pucharu Gordona Bennetta 1938 (w parze z Franciszkiem Janikiem), uczestnik kampanii polskiej, francuskiej i angielskiej 1939–1945. Zmarł w Londynie, zgodnie z jego wolą prochy zostały przewiezione do rodzinnego Jarocina i pochowane w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym kościoła Chrystusa Króla.

Franciszek Janik (1900-1975) - pilot balonowy, szybowcowy, konstruktor lotniczy, skoczek spadochronowy, profesor, naukowiec, wykładowca, mechanik, pilot wojskowy, podporucznik rezerwy piechoty i lotnictwa Wojska Polskiego II RP. Został pochowany na Cmentarzu Prawosławnym w Warszawie na Woli – kwatera katolicka.

Władysław Pomaski (1895-1981) - major pilot balonowy. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Szwelicach.

Władysław Wysocki (1905 - data śmierci nieznana) - porucznik obserwator balonowy Wojska Polskiego, zdobywca pucharu Gordona Bennetta oraz rekordzista Polski.Dokonał tego balonem „Polonia II” pilotowanym przez kapitana Zbigniewa Burzyńskiego. Przelecieli oni odległość 1650,47 km w czasie 57 godzin i 54 minuty i wylądował w Tiszkino pod Stalingradem. Jednocześnie ustanowili rekordy świata odległości i długotrwałości lotu. 28 marca 1935 Burzyński z Wysockim ustanowili rekord świata wysokości lotu balonem 9437 m (balon „Warszawa II”), a 11 lipca 1935 rekord Polski wysokości lotu 10 200 m.

Ireneusz Cieślak (1932-2017) - polski pilot balonowy i szybowcowy, zwycięzca Puchar Gordona Bennetta w 1983 (razem ze Stefanem Makné) - Cmentarz Junikowo w Poznaniu.

Stefan Makné (1927-2011) - polski pilot balonowy, szybowcowy i samolotowy. Pochowany na cmentarzu Miłostowo w Poznaniu.