Rada Języka Polskiego podjęła szokującą decyzję! Polaków aż wstrząśnie po tych wieściach

Wielu czekało na te zmiany

W trakcie ostatnich kilku posiedzeń Rada Języka Polskiego debatowała nad wprowadzeniem szeregu zmian zasad ortografii – w tym pisowni wielką i małą literą.

Ostatnia z dyskusji odbyła się 22 stycznia 2024 roku, a 10 maja został wydany komunikat na stronie Polskiej Akademii Nauki:

To […] przyczyni się do zmniejszenia liczby błędów językowych oraz – być może – umożliwi piszącym skupienie się na innych niż ortograficzne aspektach poprawności tekstu. Rada zaznacza, że większość z wprowadzonych zmian była postulowana już wiele lat temu, jednak z najrozmaitszych powodów nie udało się wcześniej nadać im mocy obowiązującej

Na jakie reformy zdecydowała się Rada pod przewodnictwem dr hab. Katarzyny Kłosińskiej? I czy naprawdę ułatwią nam one życie?

Berlińczyk czy berlinianka?

Jeżeli niejednokrotnie zastanawialiście się nad tym, w jaki sposób zapisać nazwę mieszkańca Berlina, to ogłaszamy, że od stycznia 2026 roku ten przynajmniej problem będziecie mieć z głowy. Zatem dość już rozważań, czy mieszkanka stolicy Niemiec powinna być raczej napisana wielką czy małą litera. A jeżeli małą, to właściwie dlaczego?

Zgodnie z rekomendacją Rady mieszkaniec każdego miasta na świecie – a także każdego osiedla i dzielnicy oraz wsi – zasługuje od stycznia 2026 na Wielką.

Toyota czy snickers?

Wyobraźcie sobie, że pod waszym oknem właśnie zaparkował samochód. Jest to Toyota Corsa, która przy okazji zarysowała wasze auto. Ciśnie się na język wiele inwektyw. Zapytani przez przyjaciela w SMS-ie, jakiej marki samochód uczynił tę szkodę, z pewnością nie napiszecie jego nazwy wielką literą.

I zgodnie z najnowszą rekomendacją popełnilibyście błąd. To samo dotyczy nazw batoników oraz wszystkich innych marek wyrobów przemysłowych. Nawet, jeśli chodziłoby o pojedynczy egzemplarz orzechowego batonika, odtąd zawsze tylko Wielką. Zapamiętajcie!

Razem czy osobno?

Do niedawna sen z powiek autorów artykułów w internecie spędzał dylemat, z jakim imiesłowem mają tym razem do czynienia. A gdy udawało im się to zrozumieć, zaczynali szukać informacji, czy ten imiesłów z partykułą nie- piszemy razem czy osobno.

Witamy w świecie bez zmartwień! Od stycznia 2026 wszystkie imiesłowy odmienne (bez względu na interpretację znaczeniową: czasownikową lub przymiotnikową) zawsze należy zapisywać razem. W przeciwieństwie do cząstek

-bym, -byś, -byśmy, -byście

Od stycznia 2026 zapisujemy je ze spójnikami rozdzielnie.

Półserio niby-Paryżanin

Rada ujednoliciła również łączną pisownię członu pół- w wyrażeniach takich, jak:

półzabawa, półnauka, półżartem, półserio, półspał, półczuwał

oraz pisownię pół- z łącznikiem w wyrażeniach typu:

pół-Polka, pół-Snickers, pół-Berlińczyk, pół-Toyota

Odtąd obowiązuje także zasada, iż przedrostki zapisujemy łącznie z wyrazami zapisywanymi małą literą. Jeżeli słowo zaczyna się jednak wielką literą, wtedy po przedrostku dodajemy łącznik, np.:

super-Europejczyk, niby-Berlinianka, quasi-Łomżanin

W zależności od kontekstu dopuszczalna jest zarówno rozdzielna, jak i łączna pisownia cząstek takich, jak:

super-, ekstra-, eko-, wege-, mini- , maksi- , midi-, mega-

Niedopuszczalna jest taka dowolność w zapisie nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia. A więc także w stopniu wyższym i najwyższym, np.:

nieadekwatny, nieprędzej, nieżyciowo, nienajstaranniej

Nagroda Pulitzera czy nagroda Nike?

Oczywiście miłe byłoby dostać którąkolwiek z tych nagród. Dla RJP problem stanowiła jednak kwestia ujednolicenia zapisu nazw własnych. Decyzja była jednoznaczna i w przypadku wszystkich dwuczłonowych nazw geograficznych używamy wielkiej litery, np.:

Morze Marmara, Pustynia Gobi, Półwysep Hel, Wyspa Uznam

To samo dotyczy wielowyrazowych nazw lokali usługowych oraz gastronomicznych, a także nazw nagród, medali i tytułów honorowych:

Nagroda Kioto, Literacka Nagroda Artystyczna Miasta Lublin, Nagroda Literacka Gdynia, Mistrz Mowy Polskiej, Ambasador Polszczyzny, Honorowy Obywatel Miasta Krakowa

Prosimy jeszcze zapamiętać, że Rada Języka Polskiego wprowadziła pisownię wielką literą także obiektów przestrzeni publicznej:

Plac Zbawiciela, Pomnik Ofiar Getta, Cmentarz Rakowicki, Aleja Róż, Aleje Jerozolimskie, Zamek Ujazdowski, Galeria Zachęta

Nie dotyczy to jedynie wyrazu „ulica”, wciąż zajmującego podrzędne miejsce względem powyższych.

Największa powojenna reforma

Na szczęście najnowsze rekomendacje wejdą w życie dopiero w styczniu 2026 roku. Rada Języka Polskiego chce w ten sposób dać dziennikarzom oraz instytucjom, zwłaszcza wydawcom i autorom podręczników, czas na wprowadzenie uchwalonych zmian. Celem RJP było uproszczenie i ujednolicenie zapisu wyrazów poprzez usunięcie wyjątków. Dzięki temu rzadziej będziemy zmuszeni zastanawiać się, czy w tym przypadku mamy napisać coś wielką literą, choć w innym byłaby to mała.

Instytut Języka Polskiego UW, we wpisie opublikowanym w środę na Facebooku, skomentował:

To chyba największa reforma ortografii w czasach powojennych. Trzeba się będzie uczyć wielu rzeczy od nowa

Życzymy wszystkim użytkownikom języka, aby najnowsze zmiany przyjęli ze spokojem i z otwartymi ramionami!