10 RZECZY, KTÓRE MUSISZ WIEDZIEĆ NA TEMAT DAROWIZN

1. Służebność mieszkania jest służebnością osobistą, co znaczy, że przysługuje osobie oznaczonej w umowie.

2. W wypadku gdy odwołanie darowizny dotyczy własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, umowę zawiera się w formie aktu notarialnego.

3. Odwołanie darowizny może też uzasadniać fakt, że w razie jej wykonania nastąpiłby uszczerbek dla ciążących na darczyńcy ustawowych obowiązkach alimentacyjnych, czyli nie mógłby wywiązywać się z zobowiązań jakie ma np. w stosunku do swoich dzieci.

4. Dożywocie nie musi dotyczyć samego darczyńcy, ale również osoby mu bliskiej. Darczyńca może podarować komuś mieszkanie, w zamian za to, że do śmierci zapewni mieszkanie i utrzymanie jego rodzicom.

5. Znacznie więcej obowiązków obdarowanego na rzecz darczyńcy pociąga za sobą umowa dożywocia. Dożywotnik dokonuje darowizny w zamian za utrzymywanie go do końca życia. Jeśli z umowy nie wynika na czym to utrzymanie ma polegać, dożywocie oznacza, że dożywotnika trzeba przyjąć jako domownika i zapewnić mu m.in. wyżywienie, pomoc w chorobie i konieczną pielęgnację.

6. Do tego aby przedmiot darowizny z powrotem stał się własnością darczyńcy, konieczne jest oświadczenie obdarowanego o zwrotnym przekazaniu przedmiotu darowizny. Jeśli darczyńca odmówi, pozostaje wytoczenie sprawy w sądzie.

7. Jeżeli sytuacja majątkowa darczyńcy pogorszyła się w istotny sposób już po zawarciu umowy darowizny, ale jeszcze zanim przedmiot darowizny został wydany obdarowanemu, można ją odwołać, dostarczając obdarowanemu oświadczenie o odwołaniu. Należy w nim wskazać o jaki przedmiot chodzi i uzasadnić decyzję.

8. Darczyńca, który chce komuś podarować mieszkanie lub dom, może polecić obdarowanemu, aby ustanowił na jego rzecz służebność mieszkania. Warto wiedzieć, że umowa taka powinna mieć formę aktu notarialnego. Może polegać na tym, że darczyńca do śmierci będzie miał prawo mieszkać w darowanej nieruchomości lub w jej części.

9. Trzeba pamiętać, że warunkiem skutecznego cofnięcia (czyli odwołania) darowizny jeszcze nie wykonanej jest znaczne pogorszenie się (po zawarciu umowy) stanu majątkowego darczyńcy, na przykład na tyle, że w razie wykonania umowy darowizny nie byłby on w stanie samodzielnie się utrzymać.

10. Darowiznę, która już została wykonana, można odwołać w wypadku kiedy obdarowany dopuści się wobec darczyńcy, działania bądź zaniechania, które: jest bezpośrednio lub pośrednio wymierzone w darczyńcę lub jest rażącym naruszeniem norm społecznych i rodzinnych. Darczyńca ma rok na odwołanie darowizny, licząc od dnia, w którym dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

KIEDY MOŻNA ODWOŁAĆ DAROWIZNĘ

OLGA PŁUDOWSKA, prawnik kancelarii Omega

Darowizna nie powinna naruszać normalnej egzystencji darczyńcy i jego najbliższej rodziny (R. Longchamps de Berier, Polskie prawo..., s. 479). Ochrona przed skutkami darowizny jest uzasadniona tylko w tych sytuacjach, gdy stan majątkowy darczyńcy uległ zmianie już po zawarciu umowy darowizny. Możliwość odwołania darowizny niewykonanej obejmuje zatem okres pomiędzy zawarciem umowy a jej wykonaniem. Wykonanie umowy darowizny pozbawia darczyńcę prawa odwołania darowizny na podstawie omawianego przepisu. Sam fakt zawarcia umowy darowizny i jej skutku w postaci zubożenia darczyńcy i jego najbliższych nie uzasadnia potrzeby jego ochrony. Uszczuplenie majątku darczyńcy, przy braku jakichkolwiek po jego stronie korzyści, jest bowiem istotą umowy darowizny. Mogą jednak zdarzyć się sytuacje, gdy osoby, które dokonały darowizny, pragną ją odwołać, bowiem zmusza ich do tego niespodziewane pogorszenie się ich sytuacji majątkowej. Komentowany przepis określa sytuacje, w których prawo upoważnia darczyńcę do odwołania darowizny. Prawo to przysługuje jedynie darczyńcy, a nie przysługuje jego spadkobiercom czy osobom, wobec których na darczyńcy ciążyły określone obowiązki. Okolicznością uzasadniającą odwołanie darowizny jest istotna zmiana stanu majątkowego darczyńcy. Zmiany nieistotne nie dają podstawy do odwołania darowizny, podobnie jak samo tylko powoływanie się na fakt, że darczyńca znajduje się w trudnej sytuacji materialnej.