10 rzeczy,które trzeba wiedzieć o dziedziczeniu ustawowym

Powołanie do spadku wynika z ustawy albo następuje na podstawie testamentu. Jeżeli spadkodawca nie sporządził testamentu, testament okazał się nieważny albo został odwołany przez spadkodawcę lub powołany do spadku w testamencie spadkobierca nie chce lub nie może dziedziczyć, w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe, czyli dziedziczenie z mocy samego prawa. Podobnie w przypadku, gdy spadkodawca rozrządził w drodze testamentu tylko część swojego majątku, co do pozostałej części wchodzi w grę dziedziczenie na podstawie ustawy. Problemy te reguluje czwarta księga Kodeksu cywilnego – spadki.

1. Jeśli zmarły nie miał dzieci ani małżonka lub jego małżonek nie żyje, cały spadek przypada jego rodzicom.

2. Kto, w jakiej kolejności, w jakiej sytuacji oraz jaką część masy spadkowej dziedziczy, określa Kodeks cywilny

3. Przepisów o dziedziczeniu ustawowym nie stosuje się do małżonka, który pozostawał w separacji ze spadkodawcą.

4. Jeśli dzieci nie dożyły otwarcia spadku, w częściach równych dziedziczą dzieci tych dzieci lub ich dalsi zstępni.

5. Po osobie zmarłej 06 bezdzietnie dziedziczą: małżonek, rodzice i rodzeństwo, zstępni rodzeństwa. Małżonek dziedziczy połowę majątku, a druga jest dzielona. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi 1/4 spadku. Cały spadek przypada małżonkowi bezdzietnego spadkodawcy, jeśli nie ma rodziców spadkodawcy, rodzeństwa i ich zstępnych.

6. Jeżeli zmarły pozostawił żonę i dzieci albo tylko dzieci, nie dziedziczą żadni dalsi krewni. Dzieci i małżonek powołani do spadku dziedziczą w częściach równych. Część przypadająca małżonkowi nie może być jednak mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

7. Jeśli dziedziczenie na podstawie testamentu nie jest możliwe (np. dlatego, że spadkodawca nie zostawił testamentu albo któryś ze spadkobierców odrzucił spadek, ma miejsce dziedziczenie ustawowe: spadek, dziedziczą osoby wskazane w ustawie.

8. Rodzeństwo zyskuje prawo do schedy po zmarłym tylko wówczas, jeśli nie żyje rodzic lub oboje rodzice spadkodawcy. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada (w częściach równych) rodzeństwu spadkodawcy.

9. Jeśli zmarły nie pozostawił dzieci, małżonka, rodziców, rodzeństwa ani zstępnych rodzeństwa, dziedziczą dziadkowie spadkodawcy. Jeśli dziadkowie nie dożyli spadku, dziedziczą zstępni dziadków. Jeśli i oni nie dożyli spadku, dziedziczą zstępni zstępnych.

10. Gmina dziedziczy majątek po spadkodawcy, jeśli zmarły nie zostawił: dzieci, małżonka, rodziców, rodzeństwa, zstępnych rodzeństwa, dziadków, zstępnych dziadków i pasierbów. Majątek zmarłego dziedziczy gmina ostatniego miejsca zamieszkania. Może się zdarzyć, że takiego miejsca nie da się ustalić. Wtedy majątek zmarłego dziedziczy Skarb Państwa.

POBIERZ WZÓR UMOWY

JAK MOŻNA PODWAŻYĆ TESTAMENT?

MONIKA KOPIŚ, prawnik kancelarii Omega

Zgodnie z art. 945 § 1 Kodeksu cywilnego testament jest nieważny, jeśli został sporządzony:

• w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
• pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządził- by testamentu tej treści,
• pod wpływem groźby.

W praktyce najczęściej spotykam się z sytuacjami, w których podważenie testamentu następuje na podstawie pierwszego z trzech wymienionych warunków. Podważyć testament możemy w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, zgłaszając wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, który po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną spadkodawcy, a także zeznaniami świadków stwierdzi, czy w chwili sporządzenia testamentu spadkodawca nie znajdował się w stanie wyłączającym możliwość świadomego lub swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli. Powinniśmy dysponować dokumentacją medyczną zmarłego lub wiedzieć, w jakich placówkach medycznych taka dokumentacja się znajduje. Można wówczas zawnioskować, żeby sąd zwrócił się do tej placówki o dostarczenie dokumentacji medycznej. Testament własnoręcznie sporządzony przez spadkodawcę można podważać, podnosząc, że nie został on sporządzony przez zmarłego. W takim wypadku dobrze mieć pisma sporządzane przez spadkodawcę. Na podstawie takich materiałów biegły sądowy będzie mógł wydać opinię o prawdziwości testamentu. Podnosić nieważność testamentu może każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania.

ZACHOWEK POMINIĘTEGO

Może się okazać, że spadkodawca pominął w testamencie swoich najbliższych krewnych. Pominięci krewni (oraz małżonek), którzy dziedziczyliby po zmarłym w wypadku, gdyby testamentu nie było, mogą ubiegać się o zachowek. Zachowek należy się także w sytuacji, kiedy najbliższy krewny zmarłego na mocy testamentu otrzymał mniej, niż odziedziczyłby z mocy ustawy. Najbliższym spadkodawcy należy się zachowek także wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu, a majątek lub znaczną jego część rozdysponował w formie darowizn. Prawo do zachowku przysługuje osobom najbliższym spadkodawcy, czyli zstępnym (dzieciom i wnukom), małżonkowi oraz rodzicom. Nie przysługuje rodzeństwu, dziadkom i pasierbom.

WYSOKOŚĆ ZACHOWKU TO:

• połowa udziału spadkowego, jaki przypadłby osobie uprawnionej do zachowku, gdyby dziedziczyła z mocy ustawy,
• 2/3 wartości udziału spadkowego, jeśli osoba uprawniona do zachowku jest małoletnia lub trwale niezdolna do pracy. Zachowek wypłacany jest zawsze w gotówce.

Już w środę 02.03 w godzinach 10.00–12.00 pod numerem telefonu: 664014388 prawnik Monika Kopiś z kancelarii Omega odpowie na pytania Czytelników dotyczące sporządzenia testamentu i spraw spadkowych.