30 mln Polaków kupuje w sklepach online. Jak nie dać się oszukać?

Nikogo nie dziwią już statystyki - regularnie wzrasta popularność zakupów robionych w sieci. Jak wskazują sami klienci, tak jest po prostu wygodniej i szybciej. Dodatkowym atutem zakupów internetowych jest znacznie większy wybór i możliwość łatwego porównywania cen. Niestety, wkładanie rzeczy do wirtualnego koszyka wiąże się też z pewnym ryzykiem, zwłaszcza gdy nie jesteśmy wystarczająco ostrożni. Może się okazać, że zapłacimy za „powietrze”, np. elegancko zapakowane w pudełko po smartfonie. Bywają też gorsze scenariusze – jak się przed nimi chronić? Podpowiadamy!

(Nie)bezpieczne zakupy

Jeśli podczas zakupów przez internet stracimy czujność, przestępcom może się udać nas oszukać. Warto mieć na uwadze to, że utrata pieniędzy przelanych na konto fałszywego sklepu bywa najmniejszym z ewentualnych problemów. Inne scenariusze zakładają np. nieświadome przekazanie dostępu do konta bankowego (i utratę wszystkich zgromadzonych na nim pieniędzy!) lub zainstalowanie złośliwego oprogramowania (i utratę cennych danych i informacji). Dobra wiadomość jest taka, że dokonywanie zakupów w internecie – jest bezpieczne, jeśli przestrzegamy kilku podstawowych zasad i zachowujemy zdrowy rozsądek. 

1. Sprawdź adresy sklepu – internetowy i rzeczywisty

Zanim rozpoczniemy zakupy online, warto sprawdzić adresy sklepu – internetowy i rzeczywisty. Adres internetowy widoczny jest w polu adresu w przeglądarce. Strona internetowa może wyglądać znajomo, jeśli jednak ten adres zawiera błędy, literówki lub nijak się ma do nazwy sklepu, należy potraktować to jako bardzo wyraźny sygnał ostrzegawczy. Przy okazji pamiętajmy, że symbol kłódki przy adresie sklepu internetowego nie jest jakimkolwiek dowodem na to, że kupowanie w nim jest bezpieczne!

Druga kwestia to dane kontaktowe sklepu, czyli jego adres rzeczywisty. Jeśli pierwszy raz dokonujemy zakupów w danym sklepie, należy zbadać, czy firma podana na stronie jako jej właściciel istnieje w KRS (Krajowy Rejestr Sądowy). Sprawdźmy podany adres i zweryfikujmy co się pod nim znajduje (taką możliwość dają niektóre serwisy mapowe). Jeśli w KRS pod nazwą rzekomego właściciela sklepu wpisany jest np. sklep stacjonarny lub firma prowadząca działalność inną niż handlowa – to również nie należy tego bagatelizować.

2. Zadzwoń do sklepu

Warto pamiętać też o tym, że fałszywe sklepy internetowe zazwyczaj bardzo oszczędnie przedstawiają dane kontaktowe, bez podawania np. numeru telefonu. Jeśli zatem nie ma możliwości kontaktu telefonicznego, to traktujmy to jako ostrzeżenie. Jeśli jest, a coś innego wzbudza nasz niepokój – warto zadzwonić i usłyszeć, w jaki sposób przedstawia się osoba odbierająca telefon. Jeśli rozmówca nie zna odpowiedzi na nasze pytania, szybko się irytuje lub jeśli wychwycimy jakiekolwiek niespójności – najlepiej odstąpić od robienia zakupów w tym sklepie.

3. Czytaj opinie

Jeśli nie znasz sklepu, w którym planujesz zakupy, zdecydowanie warto sprawdzić opinie na jego temat. A także… sprawdzić, kto te opinie napisał. Na pierwszy rzut oka wydaje się to trudne, ale można mimo wszystko postarać się o taką weryfikację - wiodące, bezpieczne serwisy sprzedażowe przeważnie uniemożliwiają fałszowanie opinii. Ale – dla własnego bezpieczeństwa – sprawdźmy czy wszystkie opinie nie powstały w jednym czasie? Czy nie wyglądają identycznie? Tak możemy ocenić  czy nie zostały przygotowane przez oszustów.

Zwróćmy też uwagę na historię wystawianych opinii – jeśli istnieje w niej luka, np. najnowsze opinie pochodzą z ostatnich dwóch tygodni, potem następuje długa przerwa, a następnie wcześniejsze opinie są starsze niż rok – warto w tej sytuacji zastosować zasadę ograniczonego zaufania. Możemy też skorzystać z wyszukiwarki, ponieważ jest szansa, że oszukani klienci zdążyli zostawić w sieci jakieś ostrzeżenie na temat sklepu, który wydaje się nam interesujący. Skrajne, negatywne opinie na jego temat to poważny sygnał alarmowy.

4. Działaj bez pośpiechu i uważaj na okazje

Wyjątkowe zniżki, a także „gorące” oferty limitowane czasowo skłaniają wielu kupujących do jak najszybszego działania. Jednak przy wszelkich niezwykłych okazjach sprzedażowych lepiej zachować szczególną ostrożność. Atrakcyjna korzyść połączona z atmosferą pośpiechu to częsty zabieg socjotechniczny stosowany przez oszustów.

5. Sprawdź opcje dostawy i sposoby płatności

Wiele opcji dostawy (w tym z zapłatą przy odbiorze) oraz możliwość dokonywania płatności na kilka różnych sposobów, z wykorzystaniem znanych i popularnych systemów płatniczych – to dwa sygnały potwierdzające, że mamy do czynienia z prawdziwym sklepem internetowym. Powinniśmy zachować czujność, jeśli sklep wykorzystuje np. tylko jeden sposób płatności, z którym wcześniej się nie spotkaliśmy. Lepiej też zrezygnować z zakupów, jeżeli w momencie uregulowania płatności – przenoszeni jesteśmy na kolejne strony internetowe, na których np. musimy się zalogować do bankowości internetowej lub zainstalować dodatkowe oprogramowanie. To może być pułapka!

Co robić, jeśli popełniliśmy błąd?

• W przypadku, gdy transakcję w fałszywym sklepie zrealizowaliśmy, używając karty kredytowej lub płatniczej, odzyskanie pieniędzy jest jak najbardziej możliwe. W takiej sytuacji należy skorzystać z mechanizmu tzw. obciążenia zwrotnego (chargeback), składając reklamację w banku i opisując problem.
• Przy płatności przelewem szanse na odzyskanie pieniędzy są dużo mniejsze. Zdarzają się przypadki, gdy bankowi uda się zatrzymać przelew, jednak zazwyczaj musimy poczekać, aż organy ścigania zatrzymają sprawców – i wtedy próbować odzyskać utracone środki.
• Jeśli zrobisz zakupy w fałszywym sklepie, jak najszybciej poinformuj dostawcę płatności (czyli bank), w którym prowadzony jest twój rachunek. Następnie zgłoś incydent na stronie www.incydent.cert.pl oraz na najbliższym komisariacie policji. Im szybciej zareagujesz, tym większa będzie szansa na odzyskanie pieniędzy.

Nie bój się pytać i ufaj intuicji

Aby ochronić się przed oszustami w sieci, warto stosować wyżej przedstawione zasady i porady. Nie zapominajmy przy tym o zachowaniu rozsądku i ostrożności, zwłaszcza w najbardziej newralgicznym momencie, czyli podczas dokonywania płatności. Jeżeli cokolwiek wydaje się nam podejrzane, w  pierwszej kolejności poprośmy o wyjaśnienia sprzedającego. Warto skonsultować się ze znajomymi, a także z dedykowanymi zespołami zajmującymi się cyberbezpieczeństwem, takimi jak CERT Polska.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat zagrożeń podczas dokonywania zakupów w sieci, pobierz bezpłatny poradnik „Jak bezpiecznie kupować w internecie” przygotowany przez CERT Polska. Więcej informacji znajduje się na stronie www.cert.pl.

Partnerzy materiału