Choroby serca: Objawy, leczenie i profilaktyka. Zadbaj o swoje zdrowie na lato!

Najczęstsze choroby układu krwionośnego i ich objawy

Choroba wieńcowa (niedokrwienna serca)

Wywołuje ją niedostateczny dopływ krwi i tlenu do serca, spowodowany zwężeniem (a niekiedy– zamknięciem) światła tętnic wieńcowych.

Co cię powinno zaniepokoić:

• silny ból głowy, szczególnie z tyłu, z zaburzeniami widzenia, sennością, nudnościami
• bóle w klatce piersiowej promieniujące do szczęki lub do barków, ramion, rąk (częściej lewostronnie)
• bóle za mostkiem – uczucie dławienia, gniecenie, rozpieranie albo pieczenie czy palenie, nigdy– kłucie, przeszywanie
• nagłe uczucie nierównego, szybkiego bicia serca z osłabieniem, zawrotami głowy
• nagłe zasłabnięcie

Nadciśnienie tętnicze

Cierpi na nie już co trzeci dorosły Polak. To stan, w którym serce pracuje z większym wysiłkiem niż jest to potrzebne, bijąc zbyt silnie (wysokie ciśnienie skurczowe – górne), albo zbyt zwężone naczynia krwionośne hamują przepływ krwi do góry (wysokie ciśnienie rozkurczowe – dolne).

Co cię powinno zaniepokoić:

• bóle głowy w rejonie potylicy, zwłaszcza po przebudzeniu
• bóle zamostkowe
• zawroty głowy
• duszności i mroczki przed oczami
• kołatania serca
• szumy w uszach
• potliwość i bezsenność
• zaczerwienienie twarzy i uderzenia gorąca
• obrzęki kończyn
• zimne kończyny
• zasłabnięcia

Miażdżyca (arterioskleroza)

To choroba tętnic prowadząca do ich zwężenia, wskutek czego zmniejsza się przepływ krwi i narządy są niedotlenione. Blaszki powstają głównie w aorcie, tętnicach wieńcowych i mózgowych, rzadziej w tętnicach kończyn.

Co cię powinno zaniepokoić:

•  ból za mostkiem przypominający ściskanie klatki piersiowej, który może promieniować do rąk, szyi i szczęki, lewego barku i brzucha
•  zaburzenia rytmu serca
•  duszności, problemy z oddychaniem
•  zawroty głowy
•  ból podudzi w trakcie chodzenia, tzw. chromanie przystankowe
•  zaburzenia widzenia
•  zawroty głowy
•  owrzodzenia kończyn dolnych
• bladość skóry nóg

Niewydolność żylna

Pojawia się, kiedy dochodzi do zastoju krwi w żyłach wskutek wstecznego przepływu żylnego (refluks) lub zwężenia bądź niedrożności żył.

Co cię powinno zaniepokoić:

• drętwienie nóg
• świąd skóry 
• bolesne skurcze mięśni łydek, które nasilają się w nocy, w pozycji stojącej lub siedzącej i przy wysokiej temperaturze powietrza
• uczucie zmęczenia i ciężkości nóg 
• ból wzdłuż chorej żyły 
• zespół niespokojnych nóg 
• owrzodzenie podudzi
• obrzęk kończyn

Zakrzepica (żylna choroba zakrzepowo-zatorowa)

Wywołują ją skrzepy we krwi powodujące niewydolność układu krążenia i możliwość powstania zatorów najczęściej w żyłach podudzia, rzadziej – uda czy miednicy.

Co cię powinno zaniepokoić:

• gwałtowny ból w łydce, który nasila się przy zginaniu stopy i naciskaniu na podeszwę • obrzęk, najczęściej w okolicy kostki, czasem na całym podudziu lub udzie, ale zawsze poniżej zakrzepu
• skóra jest ciepła i zaczerwieniona
• powiększenie obwodu podudzi
• uczucie rozpierania w obrębie kończyn dolnych

Tętniak

To poszerzenie naczynia krwionośnego (najczęściej tętnicy) na określonym odcinku wskutek powstania skrzepliny i różnego rodzaju zaburzeń przepływu krwi. Może to być: tętniak piersiowo-brzuszny, aorty piersiowej, aorty brzusznej, serca, tętnicy udowej, podkolanowej, nerkowej oraz tętnic mózgowych. Objawy zależą od umiejscowienia.

Co cię powinno zaniepokoić:

• ból pleców lub klatki piersiowej
• chrypka spowodowana uciskiem
• problemy z połykaniem
• puchnięcie szyi
• nudności i wymioty
• niskie ciśnienie krwi
• podwyższone tętno
• pocenie się

Arytmia

Polega na zaburzeniach pracy serca objawiających się przyśpieszeniem, zwolnieniem albo nieregularnościami. Może mieć charakter napadowy lub długotrwały.

Co cię powinno zaniepokoić:

• kołatanie i bóle serca - częstoskurcz serca
• odczucie szybszego bicia serca
• odczucie mocno bijącego serca
• kłucie w klatce piersiowej
• osłabienie
• duszności
• zaburzenia snu
• ból w klatce piersiowej
• omdlenia

Zawał serca

Zawał, czyli martwica komórek określonego obszaru serca, poprzedzony jest objawami, które sygnalizują możliwość dojścia do zatrzymania akcji serca. Atak może być spowodowany zaburzeniem przepływu krwi.

Co cię powinno zaniepokoić:

• piekący, gniotący ból w okolicy mostka
• ból może promieniować w stronę łopatek, żuchwy lub podbrzusza
• odczuwalne drętwienie rąk
• duszności
• stan podgorączkowy
• lepki pot
• bladość skóry
• wymioty i nudności
• dreszcze
• spadek ciśnienia tętniczego

Udar mózgu

Najczęściej występuje udar niedokrwienny (85 proc. przypadków), rzadziej udar krwotoczny (wylew). Przyczyną udaru mogą być nadciśnienie, zbyt wysoki cholesterol czy zaburzenia rytmu serca. Im szybciej zostanie podjęte leczenie, tym większe są szanse na wyjście z udaru bez większego szwanku.

Co cię powinno zaniepokoić:

• niedowład jednej połowy ciała
• drętwienie np. twarzy i ręki
• zaburzenia mowy i widzenia (np. widoczna jest tylko lewa lub prawa strona pola widzenia)
• silny ból głowy
• zawroty głowy
• nudności
• trudności z zachowaniem równowagi

To niezwykłe serce

Nigdy nie odpoczywa, tłocząc krew do każdego zakamarka naszego ciała. Sprawnie działający układ krwionośny to gwarancja długiego życie. Serce to najbardziej pracowity mięsień organizmu. Dzięki swej niezwykłej budowie kurczy się i rozkurcza, działając jak pompa ssąco-tłocząca. Składa się z dwóch przedsionków, dwóch komór i czterech zastawek. Waży zaledwie ok. 300–350 g, z wyglądu można je porównać do zaciśniętej pięści. Krew z serca płynie tętnicami, dostarczając tlen, hormony i składniki odżywcze do wszystkich komórek ciała. Z powrotem do serca żyłami przepompowywana jest krew zawierająca dwutlenek węgla i produkty przemiany materii. Serce jest tak mocne, że mogłoby wypompować krew przynajmniej na 9 metrów w górę. Średnio odpoczywa 15 godzin dziennie, czyli ciężko pracuje tylko 9 godzin. Serce noworodka bije z częstotliwością 120 uderzeń na minutę, serce człowieka dorosłego – przeciętnie tylko 70 uderzeń na minutę.

POWIĘKSZ

Ciekawostka!

Jedna osoba na 25 tysięcy rodzi się z odwrotnym położeniem trzewi. Serce leży więc po prawej stronie, podobnie jak żołądek i śledziona. Nie zakłóca to funkcjonowania organizmu.

-

-

Tabela badań sercowców

Aby wiedzieć, w jakiej kondycji jest nasze serce, powinniśmy systematycznie robić badania. Oto, co musi kontrolować sercowiec:

• Sprawdzać wagę ciała – wskaźnik BMI (waga w kilogramach podzielona przez wzrost w metrach do kwadratu) powinien być poniżej 25, mierzymy też obwód w pasie, gdyż groźna dla serca jest tzw. otyłość brzuszna (norma dla mężczyzn to 94 cm, dla kobiet 80 cm).
• Mierzyć codziennie ciśnienie i puls, najlepiej rano, przed zażyciem lekarstw. Idealne ciśnienie to 120/80 mmHg.

POWIĘKSZ

Okresowo według wskazań lekarza należy wykonać:

• lipidogram, czyli oznaczenie poziomu cholesterolu LDL, tzw. złego cholesterolu (poniżej 115 mg/dl), cholesterolu HDL, tzw. dobrego cholesterolu (mężczyźni ponad 40 mg/dl, kobiety ponad 45 mg/dl), cholesterolu całkowitego (nie więcej niż 200 mg/dl) i poziomu trójglicerydów (poniżej 150 mg/dl)
• badanie poziomu cukru (poniżej 100 mg/dl)
• badanie EKG (elektrokardiogram), zwykłe i metodą Holtera,
• RTG klatki piersiowej,
• badanie echa serca, a w niektórych przypadkach test wysiłkowy na bieżni
• badanie dopplerowskie wykrywające zwężenie tętnic
• obrazowe badanie serca, czyli tomografię komputerową i rezonans magnetyczny
• arteriografię i koronarografię

Jak choruje serce kobiety

Kobiety, wbrew krążącym na ten temat mitom, chorują na serce równie często jak mężczyźni. U pań odmienne są jednak objawy i przebieg chorób układu krwionośnego. Kobiety na schorzenia sercowo- naczyniowe zapadają w okresie menopauzy. Przyczyną jest działanie żeńskich hormonów płciowych – estrogenów, które chronią serce. W czasie menopauzy wydzielanie estrogenów zmniejsza się, dlatego stan serca i naczyń krwionośnych pogarsza się.

Nietypowe objawy Objawy schorzeń układu krwionośnego u kobiet są bardzo często nietypowe. Ból wynikający z choroby wieńcowej mylony jest z bólem żołądka lub kręgosłupa. Zawał zaś może przebiegać bezobjawowo, tylko u 1/3 pań obserwuje się charakterystyczny ból zamostkowy. U kobiet częściej występują też nietypowe objawy, takie jak:

• bóle karku, pleców, łokci, a nawet bóle kciuka czy żuchwy
• ból krtani
• duszność bez bólu
• ból w nadbrzuszu często połączony z odbijaniem, nudnościami lub wymiotami
• ogólne zmęczenie,wyczerpanie
• nierówne bicie serca
• zimne poty.

Uwaga! Niekorzystnie na pracę układu krwionośnego może wpływać hormonalna antykoncepcja doustna.

-

-

Jak choruje serce mężczyzny

Najczęstszą przyczyną śmierci mężczyzn po 50. roku życia są schorzenia układu krążenia, przede wszystkim choroba niedokrwienna serca, która powoduje zawał. Ściany tętnic mężczyzn są sztywne, chropowate i bardziej kruche. Dlatego zmiany miażdżycowe u panów szybciej dają o sobie znać. Mężczyźni mają wyższe stężenie lipidów i niższe cholesterolu HDL, co również zwiększa ryzyko wystąpienia u nich miażdżycy. Częściej też cierpią na zaburzenia nadkomorowe rytmu serca oraz na migotanie
i trzepotanie przedsionków.

Ryzyko rośnie z wiekiem

Mężczyźni są zagrożeni chorobami serca dużo wcześniej niż kobiety. W grupie wiekowej pomiędzy 35. a 44. rokiem życia ryzyko wystąpienia zawału u mężczyzn jest dziesięciokrotnie wyższe niż u kobiet. Po 45. roku życia możliwość chorób serca u panów bardzo rośnie, co ma związek nie tylko z naturalnym starzeniem się organizmu. Mężczyźni częściej palą papierosy, piją zbyt duże ilości alkoholu, żyją w długotrwałym stresie, niewłaściwie się odżywiają, a wszystkie te czynniki wpływają na stan serca.

Triada objawów

U mężczyzn choroby serca, takie jak choroba wieńcowa czy zawał serca, przebiegają w typowy sposób, dając
charakterystyczną triadę objawów (u pań występuje ona dużo rzadziej):

• ból w klatce piersiowej, za mostkiem, określanyjako piekący, rozpierający, ściskający, nasilający się przy wysiłku
• nagłe lub nasilające się duszności niezwiązane z wysiłkiem
• ból i drętwienie lewej ręki.

Zwalcz wysoki cholesterol

Chociaż cholesterol jest człowiekowi niezbędny, jego nadmiar, a zwłaszcza podwyższony poziom LDL, czyli „złego cholesterolu", może prowadzić do miażdżycy, zawału serca czy udaru mózgu. Tzw. złogi cholesterolowe (inaczej blaszki miażdżycowe) odkładają się w ścianach tętnic, powodując ich zwężenie. Dlatego tak ważne jest dbanie o właściwy poziom cholesterolu we krwi. Najważniejsza w profilaktyce i zbijaniu podwyższonego cholesterolu jest dieta, a pierwszym krokiem – zmiana złych nawyków żywieniowych. Drugi filar – to aktywność fizyczna. Regularny ruch obniża poziom cholesterolu całkowitego i podwyższa poziom dobrego.

Co jeść, by skutecznie chronić swoje serce, obniżając poziom cholesterolu we krwi:

1. Ogranicz niezdrowe tłuszcze zwierzęce

Zastąp je zdrowymi tłuszczami pochodzenia roślinnego – olejami, oliwą z oliwek, miękkimi margarynami. Zrezygnuj z wieprzowiny.

2. Jedz dużo warzyw i pełnoziarnistych produktów zbożowych

Zawierają błonnik, który utrudnia przyswajanie cholesterolu w przewodzie pokarmowym. Są też źródłem antyoksydantów.

3. Jedz owoce

Najlepsze są owoce jagodowe, takie jak porzeczki, agrest, truskawki, jagody, poziomki, winogrona. Bardzo dobre działanie mają także awokado oraz jabłka.

4. Jedz więcej ryb morskich

Zwłaszcza dorsze, makrele, sardynki, łososie są doskonałym źródłem kwasów omega-3 i skutecznie obniżają poziom trójglicerydów.

5. Unikaj śmietany, pełnotłustego mleka i jego przetworów

Wybieraj chudy twaróg i jogurty naturalne. Nie przesadzaj z jedzeniem jajek – żółtko jajka to prawdziwa bomba cholesterolowa. Zmniejsz spożycie serów żółtych i topionych.

6. Włącz do jadłospisu produkty naturalne obniżające poziom cholesterolu

Jedz karczochy, czosnek, siemię lniane, otręby. Pij zieloną herbatę i fermentowane produkty sojowe. Używaj oliwy i oleju rzepakowego (zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe, które obniżają poziom złego cholesterolu).

7. Pij jak najwięcej

Specjaliści zalecają picie 2 l płynów dziennie. Powinna to być głównie woda, herbaty owocowe, w mniejszych ilościach soki naturalne.

8. Ruszaj się

Ważny jest wybór rodzaju sportu. Najlepiej, żeby to były ćwiczenia poprawiające wytrzymałość (np. biegi, pływanie, jazda na rowerze, intensywne spacery), ale każdy ruch jest lepszy niż żaden.

-

-

Sport dla sercowców

Uprawianie sportu przeciwdziała nadwadze i otyłości, podnosi stężenie dobrego cholesterolu, obniża poziom złego i ciśnienia tętniczego oraz usprawnia przepływ krwi przez naczynia. Najlepiej znaleźć sobie taki rodzaj aktywności fizycznej, która będzie sprawiała przyjemność, a nie była katorgą. Codziennie, bez względu na pogodę, spaceruj co najmniej przez pół godziny. Wchodź po schodach, zamiast jeździć windą. Ale pamiętaj, nie forsuj się zbytnio. Ćwiczenia muszą być dostosowane do twojego stanu zdrowia, wieku i kondycji. Jeśli wcześniej nie uprawiałeś sportu, stopniowo zwiększaj intensywność wysiłku.

POWIĘKSZ

Aktywności zalecane sercowcom

• SPACER

Spaceruj w równym tempie, wymachując rękami. Dzięki temu poprawisz kondycję, wzmocnisz serce, kości i dotlenisz mózg.

• NORDIC WALKING

Marsz z kijkami daje większe efekty niż zwykły spacer. Spalasz więcej kalorii, a ze względu na używanie kijków mniejsze jest ryzyko urazów kolan i kręgosłupa. Wzmacniasz mięśnie i korygujesz postawę ciała.

• JOGA

Ćwiczenia oddechowe i rozciągające, połączone z odprężeniem psychicznym. Poprawisz wydolność układu krążenia i ukoisz nerwy.

• ROWER

Jazda na rowerze nie tylko wzmacnia mięśnie, ale też działa korzystnie na układ oddechowy. Polepsza przepływ krwi w nogach, co działa korzystnie na żylaki.

• ĆWICZENIA W WODZIE

Aquaaerobik poprawia nie tylko kondycję fizyczną, ale też wzmacnia odporność. Ćwiczenia w zimnej wodzie zahartują organizm. Poprawią pracę serca, płuc i pobudzą krążenie.

• BIEGANIE

Trucht lub bieg w wolnym tempie to świetna forma sportu, ale nie dla osób z dużą nadwagą. Dlaczego? Ze względu na duże przeciążenie stawów. Dla nich lepszy jest spacer. Bieganie wzmacnia układ oddechowy i krążenie, poprawia kondycję.

ZŁOTA ZASADA

Zasada zalecana przez kardiologów: „3 x 30 x 130", oznacza, że ćwiczysz minimum trzy razy w tygodniu przez co najmniej 30 minut z intensywnością powodującą przyspieszenie tętna do 130 uderzeń na minutę.
-

-