Czy wiesz, z czego wynikają aktualne ceny energii?

Zgodnie z rynkowymi zasadami – prąd będzie najtańszy wtedy, gdy zapotrzebowanie na energię, a więc jej zużycie, będzie najniższe, gdyż cenę energii wyznaczają wówczas najtańsze źródła. Cena za prąd rośnie wraz ze wzrostem zapotrzebowania na energię i włączaniem do systemu kolejnych, droższych jednostek m.in. elektrowni węglowych i źródeł gazowych.

Reguła merit order

Rynek energii działa w oparciu o tzw. regułę merit order. Zgodnie z tą zasadą w pierwszej kolejności do systemu elektroenergetycznego trafia energia produkowana przez jednostki o najniższym koszcie zmiennym wytwarzania. Wraz ze wzrostem zapotrzebowania na energię, rośnie liczba droższych jednostek wytwarzających energię elektryczną. Im mniejsze jest zapotrzebowanie na prąd, tym mniej jednostek jest angażowanych do produkcji energii.

Odwiedź stronę www.liczysieenergia.pl i obejrzyj animację, która obrazowo wyjaśnia mechanizm kształtowania się cen energii elektrycznej na rynku europejskim.

Czym jest cena krańcowa?

Cena krańcowa to giełdowa cena energii elektrycznej na bieżąco wyznaczana przez najdroższą jednostką w systemie elektroenergetycznym produkującą energię. Oznacza to, że energia w szczytowym momencie zapotrzebowania (tzw. peak) jest droższa niż poza szczytem – off peak.  Elektrownie konwencjonalne mogą regulować produkcję energii w zależności od popytu i warunków rynkowych wykorzystując techniczne możliwości. Z kolei w przypadku OZE, które produkują energię najtaniej, cena za energię będzie zależna od pory dnia i warunków atmosferycznych. Oznacza to, że jeśli nie ma wiatru lub dzień jest pochmurny, odnawialne źródła energii przestają produkować prąd – wówczas muszą być zastąpione przez źródła węglowe i gazowe.

Czynniki wpływające na cenę krańcową

Cenę krańcową zależy głównie od popytu na energię (zapotrzebowania) oraz podaży energii z najtańszych źródeł energii. Im więcej energii elektrycznej zużywamy, tym droższe instalacje wytwórcze wyznaczają jej cenę. Natomiast im większą część zapotrzebowania na energię pokryją OZE i efektywne elektrownie węglowe, tym mniej droższych elektrowni włączanych jest do systemu, a cena energii jest niższa. Funkcjonowanie na rynku energii mechanizmu ceny krańcowej powoduje, że w całej Unii Europejskiej promowane jest wykorzystywanie OZE. Choć produkcja energii z alternatywnych źródeł zależy od warunków atmosferycznych – to jest bardziej opłacalna. Podobnie jest z energią jądrową. Z kolei włączanie do systemu kosztów wytwarzania najdroższych jednostek sprawia, że ich funkcjonowanie nie jest zagrożone i pozostaje opłacalne. To niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, dopóki elektrowni węglowych nie zastąpią czyste źródła energii.

OZE – najtańsze źródło energii

Mimo wysokich kosztów inwestycji, odnawialne źródła energii pozostają najtańszymi jednostkami produkującymi prąd w Polsce, m.in. ze względu na najniższe koszty zmienne produkcji energii. Wyższe koszty związane z produkcją energii dotyczą elektrowni zasilanych węglem brunatnym i kamiennym, elektrownie szczytowo-pompowe (jednocześnie magazynujące energię), a najdroższe są jednostki gazowe. Cenę energii produkowaną przez jednostki węglowe i gazowe kształtują (oprócz kosztów stałych) koszty zmienne m.in. ceny surowców (rekordowo wysokie) i koszty uprawnień do emisji CO2.

Rola spółek energetycznych

Ceny za energię oferowane firmom i publicznym instytucjom wynikają ze wzrostu cen surowców w związku z wojną na Ukrainie i ograniczeniem dostaw rosyjskiego gazu, a więc czynników niezależnych od spółek energetycznych. Z kolei te czynniki wpływają na ceny energii elektrycznej, kształtowanej zgodnie z mechanizmami rynkowymi i giełdowymi, określonymi prawem. Cenę energii elektrycznej można obniżyć poprzez zwiększenie produkcji z OZE oraz zmniejszenie zapotrzebowania na energię elektryczną. Spółki energetyczne współpracują z rządem, poszukując rozwiązań prawnych, które ograniczą wzrost cen i jednocześnie zapewnią środki niezbędne do przeprowadzenia transformacji energetycznej oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego.

Partnerem materiału jest Polski Komitet Energii Elektrycznej