Jak sobie radzić z chorobą kości?

Osteoporoza, w której następuje stopniowe odwapnienie kości, jest najbardziej rozpowszechnioną przewlekłą chorobą układu kostno-stawowego. Powoduje ubytek masy kostnej, co doprowadza do rozrzedzenia jej struktury przestrzennej, gęstości i wytrzymałości. Utrata gęstości mineralnej kości jest nieuchronnym procesem związanym z wiekiem, rozpoczynającym się już około 40. roku życia u kobiet i 45. roku życia u mężczyzn. Prawidłowy poziom to ok. 0,5-1 proc. masy kostnej rocznie. Natomiast u osób cierpiących na osteoporozę utrata ta wynosi od 2 proc. do 4 proc. lub więcej.

Zobacz też: Perełka ocaliła Julkę!

Kości stają się cieńsze i bardziej kruche, nie są w stanie podołać normalnym naciskom, są podatne na złamania. Nawet niewielki uraz, który dla zdrowego człowieka jest całkiem nieszkodliwy, u chorego na osteoporozę może doprowadzić do złamania groźnego dla zdrowia, a nawet życia.

Złamania osteoporotyczne występują w kilku charakterystycznych miejscach:

* nadgarstku (najczęstsze),

* szyjce kości udowej (najpoważniejsze),

* trzonach kręgów kręgosłupa,

* żeber.

Osteoporoza pierwotna i wtórna

W większości przypadków występuje osteoporoza pierwotna. Jest wynikiem starzenia się organizmu, dotyka głównie kobiety po menopauzie (zmiany hormonalne przyśpieszają utratę masy kostnej) i mężczyzn w podeszłym wieku.

Rzadziej pojawia się osteoporoza wtórna, powstająca w rezultacie innych chorób (zaburzeń hormonalnych, chorób reumatycznych czy układu pokarmowego) lub zażywania niektórych leków.

Jak rozpoznać rzeszotowienie kości

Osteoporoza rozwija się bardzo podstępnie, początkowo nie dając żadnych objawów.

Sygnałami, które powinny nas zaniepokoić, są:

* spadek wzrostu - jeśli jest większy niż o 1/2 cm rocznie, spadek o 3-4 cm może świadczyć o złamaniu kręgów,

* pochylenie sylwetki ku przodowi,

* "wdowi garb", czyli pojawienie się wypukłości pleców, są zgarbione i zaokrąglone,

* dyskomfort przy siedzeniu czy staniu,

* ograniczenia zakresu ruchu kręgosłupa,

* bóle pleców w okolicy kręgosłupa czy żeber mogą być bardzo ostre i gwałtowne, uciążliwe i trudne do uśmierzenia, uniemożliwiające poruszanie i wykonywanie codziennych czynności, oraz występujące w zaawansowanym stadium choroby:

* zwiększona łamliwość kości, złamania mogą pojawiać się nawet przy niewielkich urazach czy naciskach,

* złamania samoistne, pojawiające się bez uchwytnej przyczyny.

Trafna diagnoza

Jeśli zauważysz u siebie objawy mogące świadczyć o chorobie, koniecznie zgłoś się do lekarza. W celu wykrycia osteoporozy musisz wykonać badania. Orientacyjnie możesz zrobić badanie USG, ale podstawowym badaniem jest densytometria, czyli pomiar gęstości kości.

Inne badania diagnozujące osteoporozę to:

* Analiza krwi i moczu, pozwalająca wykluczyć inne choroby oraz określić metabolizm kości, poziom wapnia, fosforu i kreatyniny, Oznacza się też tzw. markery kostne, określające tempo odbudowy i rozpadu kości.

* Zdjęcie rentgenowskie pokazujące kształt i wewnętrzną strukturę kości, wykrywające złamania.

Można też obliczyć za pomocą tzw. kalkulatora FRAX ryzyko złamania w ciągu kolejnych 10 lat - na podstawie wieku, płci, wagi, obecności czynników ryzyka i wyniku densytometrii.

Jak leczyć

Leczenie jest tym skuteczniejsze, im wcześniej zostanie podjęte. Jego celem jest zapobieganie złamaniom. Osteoporoza jest wprawdzie uznawana za chorobę nieuleczalną, ale jest możliwe jej zahamowanie i zwiększenie gęstości kości.

Leki przyjmowane można podzielić na:

- powstrzymujące niszczenie kości, najczęściej są to bisfosfoniany i kalcytonina, stosowane w postaci tabletek lub zastrzyków,- pobudzające tworzenie i uwapnienie kości, czyli najczęściej preparaty wapnia i witaminy D, fluorki i parathormon PTH.

Do najskuteczniejszych i najszybciej działających należy terapia przeciwciałem monoklonalnym w postaci leku Denosumab, podawanego podskórnie raz na pół roku. Dla kobiet po menopauzie wskazana jest hormonalna terapia zastępcza (HZT).

Jak zapobiegać

Osteoporozie możesz zapobiegać w każdym wieku. W ramach samokontroli przynajmniej raz w roku mierz wzrost, jeśli zmniejszył się o 3-4 cm i więcej, można podejrzewać, że doszło do złamania kręgów. Kobiety po 45. roku życia powinny co 3-4 lata wykonywać densytometrię, podobnie panowie po ukończeniu 50 lat.

Na obniżenie ryzyka zachorowania mają wpływ:

* aktywność fizyczna, gimnastyka, spacery,

* zdrowa dieta,

* utrzymanie prawidłowej masy ciała,

* unikanie alkoholu, papierosów i kawy,

* korzystanie ze słońca, pod wpływem promieni słonecznych w organizmie tworzy się witamina D,

* zachowanie ostrożności w sytuacjach mogących prowadzić do upadku, a w konsekwencji do złamania.