Można unieważnić akt notarialny

Czy istnieje możliwość unieważnienia aktu notarialnego podpisanego w kancelarii w obecności notariusza 2 lata temu? Jeśli tak, to w jakich okolicznościach mam prawo to zrobić? Aneta z Kutna

Czynność sporządzona w formie aktu notarialnego ma moc szczególnego dokumentu urzędowego. Akt notarialny to zatem forma, w jakiej może bądź musi zostać sporządzona dana czynność prawna. Nie można mówić o nieważności czy też o unieważnieniu samego aktu notarialnego, gdyż samej formy unieważnić nie można. Mogą natomiast zajść okoliczności, na skutek których dany dokument nie będzie aktem notarialnym albo czynność prawna objęta aktem notarialnym będzie nieważna. 
l Pierwsza sytuacja ma miejsce, gdy dokument nie spełnia wymogów formalnych aktu notarialnego. I tak jeśli nie zostaje zachowana forma aktu notarialnego, to w rezultacie nie ma aktu notarialnego.

PRZECZYTAJ TEŻ: Poradnik Super Expressu: Co to jest zapis windykacyjny

Tak się dzieje, gdy dokument nie zawiera jednego z elementów, o których mowa w art. 92 Prawa o notariacie, np.: na końcu dokumentu brakuje stwierdzenia, iż „akt został odczytany, przyjęty i podpisany”, dokument nie został podpisany przez osoby biorące udział w akcie lub przez notariusza albo gdy dokument nie zawiera daty jego sporządzenia. 
l Z nieważnością czynności prawnej z mocy samego prawa mamy do czynienia np.: gdy dana czynność prawna jest sprzeczna z ustawą albo ma na celu obejście ustawy, gdy jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego lub została dokonana przez osobę, która nie miała zdolności do czynności prawnych albo była nienależycie reprezentowana. Dlatego też notariusz przed dokonaniem czynności notarialnej bada, czy czynność prawna, która ma zostać dokonana przy jego udziale, jest zgodna z prawem i w konsekwencji odmówi dokonania czynności niezgodnej z prawem.

l Czynność prawna może być nieważna również z uwagi na niedochowanie formy zastrzeżonej dla danej czynności pod rygorem jej nieważności czy też z uwagi na wystąpienie którejś z wad oświadczeń woli, tj. gdy czynność została dokonana w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy), dla pozoru (zawarto umowę darowizny w celu ukrycia umowy sprzedaży), pod wpływem istotnego błędu (w mylnym wyobrażeniu o rzeczywistym stanie rzeczy lub o treści złożonego oświadczenia), pod wpływem podstępu (świadome nakłanianie do zawarcia niekorzystnej umowy) czy pod wpływem bezprawnej i realnej groźby (zastraszanie, szantażowanie). W celu potwierdzenia nieważności dokonanej czynności prawnej należy wnieść do sądu pozew o ustalenie nieważności dokonanej czynności prawnej.