Od czego zależą ceny energii

1. Giełda energii

Producenci energii elektrycznej (poza ustawowymi wyłączeniami dla np. OZE i wysokosprawnej kogeneracji, czyli elektrociepłowni produkujących jednocześnie prąd i ciepło systemowe), zgodnie z tzw. obligiem giełdowym muszą sprzedawać ją na Towarowej Giełdzie Energii. Obowiązek ten obejmuje również tych producentów, którzy kapitałowo lub w inny sposób powiązani są ze sprzedawcami energii.

Mechanizm ten pomaga w zapewnieniu uczciwej konkurencji między firmami sprzedającymi energię elektryczną. Uniemożliwia więc m.in. firmom powiązanym z producentami energii obniżenie cen poprzez stosowanie ujemnych marż na sprzedaży, bo to byłoby niezgodne z prawem. To oznacza, że firma, która sprzedaje nam energię elektryczną musi kupić ją na giełdzie i zapłacić obowiązującą akurat cenę.

2. Ustalanie cen na giełdzie energii

Energia w  pierwszej kolejności jest dostarczana na giełdę przez najtańsze w  utrzymaniu elektrownie. Obecnie w Polsce są to kolejno: odnawialne źródła energii (OZE), elektrownie zasilane węglem brunatnym i kamiennym, a na końcu – najdroższe w zestawieniu – jednostki gazowe. Najdroższe źródła są włączane do systemu wtedy, gdy jest duże zapotrzebowanie na energię elektryczną, albo gdy warunki atmosferyczne sprawiają, że jest mniej energii ze słońca czy wiatru (OZE). Im większe zapotrzebowanie na energię i im więcej droższej energii, tym wyższa cena. Zgodnie z zasadami obowiązującymi na całym europejskim rynku energetycznym - cenę kształtuje też energia kupowana poza Polską lub ta z Polski sprzedawana do innych krajów. W praktyce cena energii sprzedawanej na giełdzie ustalana jest na podstawie ceny oferowanej przez najdroższą elektrownię sprzedającą energię na giełdzie w danym momencie. Zasada tzw. ceny krańcowej w warunkach polskich oznacza, że niemal zawsze cena energii jest kształtowana przez elektrownie węglowe lub gazowe. Dotyczy całości energii sprzedawanej akurat na giełdzie. Te same reguły obowiązują w całej Europie.

Jak obniżyć domowe rachunki za prąd

Szacuje się, że za największe zużycie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym odpowiadają przede wszystkim sprzęty kuchenne w tym urządzenia grzewcze takie, jak płyta indukcyjna i piekarnik, lodówka, czajnik elektryczny oraz zmywarka. Warto więc wymienić sprzęty na energooszczędne, korzystać z nich tak, by zużywać jak najmniejszą ilość energii -np. nie gotować całego czajnika wody, jeśli potrzebujemy tylko kubek, nie otwierać piekarnika podczas pieczenia, przykrywać garnki pokrywką, ładować lodówkę zgodnie z instrukcją obsługi, nie zabudowywać, ani nie zasłaniać grzejników i wyłączać sprzęty, z których nie korzystamy np. ładowarki czy komputer. Przydają się tzw. listwy zasilające –naciskając jeden przycisk wyłączamy kilka urządzeń jednocześnie.

Opłaca się wymiana oświetlenia na LED - jest droższe w zakupie, ale zużywa znacząco mniej energii i jest o wiele bardziej trwałe od zwykłych żarówek.

Bojler należy wyłączać, gdy domownicy nie potrzebują ciepłej wody, bo inaczej to urządzenie nieustannie podgrzewa wodę zużywając energię. Warto też wyposażyć bojler w sterownik uruchamiający grzejnik z odpowiednim wyprzedzeniem. Wtedy bojler podgrzeje wodę zanim domownicy wrócą ze szkoły i pracy.

Może warto zmienić taryfę? Niektóre taryfy zakładają mniejsze opłaty za energię zużywaną nocą lub w weekendy. Warto na te godziny zaplanować energochłonne czynności, np. pranie. Oszczędności mogą sięgnąć nawet kilkudziesięciu procent kosztów. Warto więc sprawdzić warunki w dostępnych taryfach.

i

Ceny rosły przez wojnę, suszę i remonty

Ceny energii na Towarowej Giełdzie Energii (TGE) –zgodnie z zasadą ceny krańcowej – wyznaczają obecnie produkujące drogą energię elektrownie gazowe lub węglowe. Energia jest droga, bo bardzo podrożały surowce, czyli węgiel i gaz. Stało się tak w konsekwencji agresywnej polityki Rosji na europejskim rynku energetycznym oraz rosyjskiej napaści na Ukrainę. Na ceny na polskiej Towarowej Giełdzie energii wpłynęły m.in:

Drogi gaz

Cena gazu wzrosła z 80-120 zł/MWh przed sezonem zimowym 2021/2022 do ponad 1200 zł/MWh.

Drogi węgiel

Cena węgla energetycznego wzrosła z 60-100 dolarów za tonę na początku 2022 r. do około 350 dolarów za tonę.

Rosnąca cena uprawnień do emisji CO2

Ceny uprawnień do emisji CO2 (to swoiste talony na emisję dwutlenku węgla do atmosfery. Jeśli dana spółka emituje dwutlenek węgla, musi kupić uprawnienia) regularnie utrzymują cenę przynajmniej 80 euro za tonę, ale ostatnio sięgały rekordowych 100 euro za tonę. Jednocześnie w ostatnim czasie w Unii Europejskiej produkcja tańszej energii zeroemisyjnej malała, np.:

Niższy stan wody przez suszę

Ograniczona była produkcja z elektrowni wodnych, bo susza obniżyła poziom wody w rzekach i zbiornikach wodnych w Europie.

Mniej prądu z elektrowni atomowych

We Francji wyłączono znaczącą część bloków elektrowni atomowych w związku z pracami remontowymi. Elektrownie produkowały połowę tego, co dotychczas. W Niemczech natomiast wyłączono znaczącą część bloków elektrowni atomowych w związku z planem rezygnacji z energetyki jądrowej w tym państwie.

Słabsze wiatry

Mniej energii produkowały także farmy wiatrowe, ponieważ w ostatnim okresie wiały słabsze wiatry.

Partnerem materiału jest PGE Polska Grupa Energetyczna