Profilaktyka – medycyna przyszłości

W Polsce najczęstszą przyczyną zgonów są choroby układu krążenia. Drugie miejsce zajmują nowotwory złośliwe. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oszacowała, że na nowotwór choruje co 10. mężczyzna i co 12. kobieta na całym świecie. Z danych Globalnego Obserwatorium Raka IARC wynika, że w 2022 r. najczęściej diagnozowanym nowotworem był: rak płuc, rak piersi u kobiet i rak jelita grubego, a dalej rak prostaty i rak żołądka.

Z rakiem można żyć dłużej i lepiej

Szybkie rozpoznanie choroby nowotworowej zwiększa szanse pacjenta na wyleczenie. Onkologia stale się rozwija. Tylko w minionym i tym roku na listę leków refundowanych trafiło aż 111 nowych terapii onkologicznych, dając nadzieję, tam gdzie jeszcze niedawno jej nie było. Rozwijają się terapie z zakresu m.in. chirurgii, w tym endoskopia, która nawet w niezwykle trudnych przypadkach pozawala pacjentom zachować komfort życia, immunoterapii, hormonterapii, radio– i chemioterapii. Niezwykły rozwój dokonał się także w obszarze medycyny personalizowanej.

- Ogromny postęp w terapii nowotworów w praktyce oznacza, że bardzo wiele osób – nawet w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej – może żyć przez wiele lat. Trzeba tylko w porę wykryć chorobę i tu ważna jest profilaktyka – mówi dr hab. n. med. Beata Jagielska, dyrektor Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego.

Czynniki ryzyka

Zachorowalność na nowotwory jest uzależniona od wielu czynników i choć nie na wszystkie mamy wpływ, jak na przykład te genetyczne, to wiele jest w naszych rękach. Mowa tu przede wszystkim o:

- zaprzestaniu paleniu tytoniu,

- rezygnacji z picia alkoholu,

- poprawie jakości snu,

- eliminacji lub nauce panowania nad nadmiernym stresem,

- zmianach w diecie eliminujących nadmiar soli, czerwone mięso, żywność wysoko przetworzoną, cukier, niezdrowe tłuszcze,

- aktywności fizycznej - i nie chodzi tu koniecznie o maraton, ale o codzienny porządny spacer.

Prowadzenie zdrowego stylu życia może zmniejszyć ryzyko zachorowania w znaczący sposób i nie dotyczy to tylko chorób nowotworowych, ale i kardiologicznych czy metabolicznych.

Badaj się - profilaktycznie

Wiele chorób, nie tylko nowotworowych, długo może nie dawać objawów, stąd trudno je wykryć. Pacjenci nie wiedzą, że chorują, dopóki rak nie wejdzie w zaawansowane stadium, a wtedy na ogół jest już za późno na skuteczne leczenie i wyleczenie choroby. Tu kluczowa jest prewencja. Badania profilaktyczne pozwalają na wykrycie niektórych rodzajów nowotworów jeszcze przed pojawieniem się oznak choroby, a nawet na wykrycie zmian przedrakowych. Chronią przed powikłaniami i mogą uratować życie. Niestety, wg danych Narodowego Funduszu Zdrowia (stan na 1 października 2024 r.), w Polsce wciąż zbyt mało osób korzysta z badań przesiewowych. Jak podaje NFZ, w br. z bezpłatnej mammografii skorzystało jedynie 31 proc. kobiet, a z cytologii tylko 11 proc. Więcej informacji na www.planujedlugiezycie.pl.

Programy badań przesiewowych

Zamiast stosować wymówki takie jak: „nie mam na to czasu”, „nic mi nie dolega” czy „lekarz nie zalecił badań”, warto wziąć udział w bezpłatnych badaniach przesiewowych. Od wielu lat Ministerstwo Zdrowia zapewnia dostęp do bezpłatnych badań przesiewowych w kierunku:

- raka jelita grubego (kolonoskopia) – dla osób, które: nie mają objawów sugerujących nowotwór jelita grubego oraz, nie miały wykonywanej kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat, spełniają kryterium wiekowe: 50–65 lat lub 40–49 lat – jeśli krewny pierwszego stopnia miał diagnozę nowotworu jelita grubego;

- raka piersi (mammografia) - dla kobiet w wieku 45-74 lat, które spełniają jedno z poniższych kryteriów: nie miały wykonywanej mammografii w ciągu ostatnich 2 lat (przy określaniu wieku należy wziąć pod uwagę rok urodzenia) lub zakończyły okres 5 lat od leczenia chirurgicznego raka piersi i pozostają w trakcie uzupełniającej hormonoterapii (HT) zalecenie badania co 12 miesięcy, dla pań, które zakończyły leczenie raka piersi i 5 - letni proces monitorowania po zakończonym leczeniu zalecenie badania co 12 miesięcy;

- raka szyjki macicy (cytologia) – dla kobiet w wieku 25-64 lat, które: nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 3 lat, obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych wirusem HPV – typem wysokiego ryzyka), które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

Innym powszechnie wykonywanym badaniem, choć nie w ramach programu przesiewowego, jak mammografia czy cytologia, jest PSA test, czyli badanie krwi w kierunku raka prostaty oraz badanie badanie skóry dermatoskopem w kierunku czerniaka.

Nie gadaj, tylko się zbadaj!

Tym prostym i zapadającym w pamięć hasłem PZU chce wpłynąć na zwiększenie świadomości społecznej w zakresie profilaktyki zdrowotnej i oswoić lęk związany z wykonywaniem badań, szczególnie w kierunku chorób onkologicznych.

– Dzięki kampanii „Nie gadaj, tylko się zbadaj!” chcemy odczarować onkologię i pokazać, że wczesne wykrycie choroby daje większe szanse na wyleczenie. Jako ubezpieczyciel na co dzień troszczymy się o zdrowie i życie milionów Polaków, dbamy o to, aby jak najdłużej cieszyli się dobrą formą i świetnym samopoczuciem. Dlatego wspólnie z naszymi partnerami merytorycznymi – Ministerstwem Zdrowia, Narodowym Instytutem Onkologii i PZU Zdrowie - będziemy prowadzić szeroką edukację w zakresie profilaktyki onkologicznej, tak, aby zwiększać świadomość społeczną w tym obszarze i przekonać Polaków, że nie warto się bać – mówi Marta Strzyżewska, dyrektor zarządzająca ds. marketingu i zaangażowań społecznych w PZU.

Aby zachęcić Polki i Polaków do rozmów z lekarzami oraz do profilaktyki zdrowotnej, PZU przekaże kilka tysięcy zaproszeń na Roczny Bilans Zdrowia, czyli stacjonarne konsultacje z lekarzem internistą, odbywające się w wybranych placówkach medycznych PZU Zdrowie. W ramach konsultacji lekarze między innymi: przeprowadzą wywiad chorobowy oraz badanie fizykalne, ustalą, czy pacjent narażony jest na czynniki ryzyka chorób cywilizacyjnych, a także przekażą zalecenia co do zdrowego stylu życia i profilaktyki i, w razie potrzeby, wystawią skierowania na dalsze badania. Co ważne, aby skorzystać z bilansu nie trzeba mieć aktywnego pakietu opieki medycznej w PZU Zdrowie.

– Dzięki synergii podmiotów Grupy PZU i infrastruktury medycznej PZU Zdrowie, możemy wspierać profilaktykę realizowaną na co dzień przez lekarzy rodzinnych. Roczny Bilans Zdrowia to zestaw badań, który pozwala na ocenę zdrowia pacjenta, między innymi pod kątem profilaktyki onkologicznej – mówi dr n. med. Igor Radziewicz-Winnicki, prezes zarządu PZU Zdrowie.

Partnerem materiału jest PZU