Wczesna profilaktyka ratuje życie

Współczesna medycyna mocno się rozwinęła, a im szybciej wykryty zostanie nowotwór, tym lepsze są rokowania pacjentów. W Polsce dostępne są trzy programy profilaktyki onkologicznej – badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego, raka piersi i raka szyjki macicy. Niestety, z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że wciąż zbyt mało Polaków korzysta z badań przesiewowych NFZ (stan na 1 października 2024 r.)

Dlaczego warto się badać?

Profilaktyczne badania pozwalają na wykrycie niektórych rodzajów nowotworów jeszcze przed pojawieniem się oznak choroby, a nawet na wykrycie zmian przedrakowych. Mogą zaoszczędzić czas i środki związane z kosztownym leczeniem, pozwalają niejednokrotnie uniknąć hospitalizacji i groźnych powikłań. Przede wszystkim jednak mogą uratować nam życie. Z raportu przygotowanego przez Ministerstwo Zdrowia i Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego pn. Sytuacja Zdrowotna Ludności Polski i Jej Uwarunkowania (2022 r.) wynika, że niska frekwencja na badaniach przesiewowych wynika głównie z postaw, przekonań na temat badań i niskiego poziomu wiedzy. Często posługujemy się wymówkami typu: „nie mam na to czasu”, „nic mi nie dolega” czy „lekarz nie zalecił badań”.

Aktualne programy profilaktyki onkologicznej

Ważną rolę w opiece nad pacjentami mają lekarze rodzinni w POZ. To oni zlecają odpowiednie badania z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, oceniają ogólny stan zdrowia i rozszerzają diagnostykę, gdy jest taka potrzeba. Dodatkowo od wielu lat Ministerstwo Zdrowia zapewnia dostęp do bezpłatnych badań przesiewowych w kierunku:

- raka jelita grubego – to nowotwór wykrywany podczas kolonoskopii, mogą z niej korzystać osoby, które: nie miały wykonywanej kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat, spełniają kryterium wiekowe: 50–65 lat lub 40–49 lat – jeśli krewny pierwszego stopnia miał diagnozę nowotworu jelita grubego, nie mają objawów sugerujących nowotwór jelita grubego;

- raka piersi – badanie mammograficzne jest skierowane do kobiet w wieku 45-74 lat, które spełniają jedno z poniższych kryteriów:

- nie miały wykonywanej mammografii w ciągu ostatnich 2 lat (przy określaniu wieku należy wziąć pod uwagę rok urodzenia),

- zakończyły okres 5 lat od leczenia chirurgicznego raka piersi i pozostają w trakcie uzupełniającej hormonoterapii (HT) zalecenie badania co 12 miesięcy,

- zakończyły leczenie raka piersi i 5 - letni proces monitorowania po zakończonym leczeniu zalecenie badania co 12 miesięcy

- raka szyjki macicy – z badania cytologicznego mogą skorzystać kobiety w wieku 25-64 lat:

- które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 3 lat,

- obciążone czynnikami ryzyka (zakażone wirusem HIV, przyjmujące leki immunosupresyjne, zakażone wirusem HPV – typem wysokiego ryzyka), które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

Jak podaje NFZ, w 2024 r. (stan na 1 października) z bezpłatnej mammografii skorzystało jedynie 31 proc. kobiet, a z cytologii tylko 11 proc. Więcej informacji na www.planujedlugiezycie.pl.

Nowoczesne metody leczenia nowotworów

Onkologia to dziedzina medycyny, która nieustannie się rozwija. Na liście leków refundowanych w latach 2023–2024 znajduje się aż 111 nowych terapii. Do dyspozycji pacjentów są nowoczesne terapie z zakresu m. in. chirurgii, immunoterapii, hormonterapii, radio– i chemioterapii czy terapii celowanej.

– Ogromny postęp w terapii nowotworów oznacza w praktyce, że bardzo wiele osób – nawet w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej – może żyć przez wiele lat. Trzeba tylko w porę wykryć chorobę i tu ważna jest profilaktyka – to tylko tyle i aż tyle – mówi dr hab. n. med. Beata Jagielka, dyrektor Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego.

Nie gadaj, tylko się zbadaj!

Tym prostym i zapadającym w pamięć hasłem, PZU chce wpłynąć na zwiększenie świadomości społecznej w zakresie profilaktyki zdrowotnej i oswoić lęk związany z wykonywaniem badań, szczególnie w kierunku chorób onkologicznych.

– Dzięki kampanii „Nie gadaj, tylko się zbadaj!” chcemy odczarować onkologię i pokazać, że wczesne wykrycie choroby daje większe szanse na wyleczenie. Jako ubezpieczyciel na co dzień troszczymy się o zdrowie i życie milionów Polaków, dbamy o to, aby jak najdłużej cieszyli się dobrą formą i świetnym samopoczuciem. Dlatego wspólnie z naszymi partnerami merytorycznymi – Ministerstwem Zdrowia, Narodowym Instytutem Onkologii i PZU Zdrowie, będziemy prowadzić szeroką edukację w zakresie profilaktyki onkologicznej, tak, aby zwiększać świadomość społeczną w tym obszarze i przekonać Polaków, że nie warto się bać – mówi Marta Strzyżewska, dyrektor zarządzająca ds. marketingu i zaangażowani społecznych w PZU.

– Dzięki synergii podmiotów Grupy PZU i infrastruktury medycznej PZU Zdrowie, możemy wspierać profilaktykę realizowaną na co dzień przez lekarzy rodzinnych. Roczny Bilans Zdrowia to zestaw badań, który pozwala na ocenę zdrowia pacjenta, między innymi pod kątem profilaktyki onkologicznej – mówi dr n.med. Igor Radziewicz-Winnicki, prezes zarządu PZU Zdrowie.

Partnerem materiału jest PZU