Wielka zagadka Abrahama

Abraham żył prawdopodobnie w XV-XIV wieku p.n.e. Był przeciętnym kupcem z Mezopotamii (tam, gdzie dziś jest Irak). Miał wówczas na imię Abram ("Bóg jest wzniosły"). Czuł się upośledzony przez los, bo nie miał syna. W tamtych czasach była to skaza na honorze mężczyzny.

Gdy miał 75 lat, zwrócił się do niego Bóg, który obiecał mu nową ziemię i... syna. Abram spakował manatki i ruszył w nieznane.

Syn z niewolnicą

Czas płynął szybko. Abram włóczył się po całym Bliskim Wschodzie. Jednak dalej był bezdzietny. W końcu jego żona Sara zaproponowała mu, by zapłodnił piękną egipską niewolnicę Hagar. Był to stary, praktykowany na Wschodzie zwyczaj. Kiedy żona była bezpłodna, mąż mógł zapłodnić wybraną przez nią niewolnicę. Gdy przychodził czas porodu, legalna małżonka brała na swoje kolana rodzącą niewolnicę i wtedy dziecko było uznawane za oficjalnego potomka.

Tak też było w przypadku Abrama, Sary i Hagar. Abram w wieku 86 lat po raz pierwszy został ojcem. Synowi nadał imię wskazane przez samego Boga - Izmael, co oznacza "Bóg słyszy".

Ojciec narodów

Ale między niewolnicą a jej panią doszło do konfliktu. Hagar zadzierała nosa. Wtedy miało dojść do pierwszej interwencji anioła. Boży wysłaniec kazał Hagar ukorzyć się przed jej panią. Jednocześnie Bóg obiecał wielką przyszłość jej synowi Izmaelowi.

Tymczasem Abram zawarł przymierze z Bogiem. Aby je przypieczętować, 99-letni Abram obrzezał się, to samo zrobił z 13-letnim Izmaelem i wszystkimi męskimi niewolnikami. Otrzymał wtedy nowe imię: Abraham, co oznacza "ojciec mnóstwa narodów".

Rozpoczął się intensywny czas dla Abrahama. Sara urodziła mu syna Izaaka ("zaśmiał się"), który został obrzezany osiem dni po urodzeniu. Mimo tego Abraham to Izmaela ciągle uznawał za swojego pierworodnego. Jednak Sara chciała pozbyć się Hagar i jej syna. Namawiała męża, by ich wygnał.

Co się zdarzyło potem? Są różne wersje wydarzeń. Muzułmańska różni się od tej przedstawianej przez żydów i chrześcijan.

Złożony Bogu w ofierze

Zgodnie z tym, co mówi Biblia, Abraham zaopatrzył Hagar i Izmaela w wodę i jedzenie i wysłał ich na pustynię. Kiedy prowiant się wyczerpał, załamana Hagar zaczęła lamentować. Wtedy pojawił się anioł, który wskazał im, gdzie jest studnia. Powiedział też, że Izmael zostanie twórcą wielkiego narodu. Zgodnie z Biblią, Izmael zamieszkał na pustyni Paran, a matka sprowadziła mu żonę z Egiptu. I tu kończy się jego historia w Biblii. W I w. żydowski historyk Józef Flawiusz pisał, że dwanaście plemion Izmaela zamieszkuje całą ziemię między Eufratem i Morzem Czerwonym.

Znacznie ważniejszą postacią w Biblii jest syn Abrahama i Sary, Izaak. Bóg poddał Abrahama próbie wierności, każąc mu złożyć syna w ofierze. Abraham chciał spełnić wolę Boga, ale w ostatniej chwili Bóg go powstrzymał i ocalił Izaaka. Zesłany przez Boga anioł polecił mu złożyć w ofierze barana zamiast Izaaka.

Kamień jako relikwia

Tymczasem muzułmanie uważają, że to Izmael jest tym, który miał zostać złożony przez Abrahama w ofierze. Według nich po narodzinach Izaaka Abraham nie wygonił na pustynię swojego pierworodnego syna. Udał się wraz z nim i Hagar do Mekki, gdzie zbudował świątynię Kaabę. Zresztą do dziś w Mekce znajduje się kamień z odbitą stopą Abrahama. Jest to dla muzułmanów święta relikwia. Abraham miał właśnie w Mekce być przez Boga wystawiony na próbę i chciał złożyć w ofierze... Izmaela. W ostatniej chwili Bóg go z tego obowiązku wybawił i zesłał mu barana.

Na pamiątkę tego wydarzenia co roku odbywa się Święto Ofiar - Id al-Adha - najważniejsze święto muzułmańskie. Każdy ojciec rodziny składa w ofierze barana, wielbłąda lub krowę. Zwierzę musi być zabite rytualnie, następnie dzieli się mięso tak, by 1/3 oddać potrzebującym, 1/3 - krewnym, a pozostałą 1/3 spożywa się na wspólnej uczcie. Tego dnia wspólnie odwiedza się meczet, recytuje Koran i rozdziela prezenty. W czasie Święta Ofiar wielu muzułmanów składa też datki pieniężne na pomoc biednym i fundacje charytatywne.

Święto Ofiar przypada w miesiącu, w którym odbywa się pielgrzymka do Mekki. Jest jednym z najważniejszych jej elementów, kończącym pielgrzymkę.

Czczony w trzech religiach

Abraham (po arabsku Ibrahim, czyli "kochający ojca") jest czczony przez chrześcijan, żydów i muzułmanów. Żył około 120 lat. Dziś jego grób znajduje się w Hebronie, 30 km na południe od Jerozolimy. Jest to masywna, przypominająca twierdzę budowla z przełomu XIII i XIV wieku. Została wzniesiona nad Grotą Makpela, którą Abraham kupił na miejsce swego pochówku i gdzie pochowano również jego żonę Sarę i syna Izaaka. Grota jest od XIV wieku zamknięta.