Prezydent Polski ogłasza żałobę narodową po śmierci wybitnej osobistości lub z powodu wielkiej katastrofy. Może być ogłaszana na skutek tragicznych wydarzeń w kraju, ale także jako rodzaj hołdu złożonego ofiarom podobnych zdarzeń (zamach, katastrofa naturalna lub inna) poza granicami państwa.
Na czas jej trwania odwołuje się zazwyczaj imprezy masowe i widowiska rozrywkowe, koncerty, rozgrywki sportowe, zaleca się także powściągliwość w zachowaniu oraz zmianę programów telewizyjnych (ograniczenie emisji programów rozrywkowych, komedii, reklam).
Żałoby narodowe w Polsce w ostatnich latach
18 lipca 1997 r. - Powódź tysiąclecia (55 ofiar śmiertelnych)
12-14 września 2001 r.- Zamach na World Trade Center i Pentagon w Nowym Jorku i Waszyngtonie (2752 ofiary śmiertelne, w tym 5 Polaków)
12-13 marca 2004- Zamach w Madrycie 11 marca 2004 (191 ofiar śmiertelnych, w tym 4 Polaków)
5 stycznia 2005 - Trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim w 2004 (około 294 tys. ofiar śmiertelnych)
3-8 kwietnia 2005 - Śmierć papieża Jana Pawła II
14 lipca 2005 - Zamach w Londynie 7 lipca 2005 (52 ofiary śmiertelne, w tym 3 Polki)
29 stycznia–1 lutego 2006 - Katastrofa budowlana na Śląsku (65 ofiar śmiertelnych)
23-25 listopada 2006 - Katastrofa górnicza w kopalni Halemba (23 ofiary śmiertelne)
23-25 lipca 2007 - Katastrofa polskiego autokaru pod Grenoble we Francji (26 ofiar śmiertelnych, wszystkie z nich to Polacy)
24-26 stycznia 2008 - Katastrofa lotnicza w Mirosławcu (w katastrofie zginęło 19 oficerów i jeden podoficer)
14-16 kwietnia 2009 - Pożar hotelu socjalnego w Kamieniu Pomorskim (23 ofiary śmiertelne)
21-22 września 2009 - Katastrofa górnicza w kopalni "Wujek"-"Ruch Śląsk" (20 ofiar śmiertelnych)
10-18 kwietnia 2010 - Katastrofa lotnicza Tu-154 Mpod Smoleńskiem (96 ofiar śmiertelnych, wszystkie z nich to Polacy. Wśród ofiar byli urzędujący prezydent RP Lech Kaczyński wraz z małżonką Marią, ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, parlamentarzyści oraz wysocy urzędnicy państwowi i dowódcy wojskowi)
5-6 marca 2012 - Katastrofa kolejowa pod Szczekocinami (16 ofiar śmiertelnych).