SUPER HISTORIA: „Orzeł wylądował” – tak zdobyto Księżyc

Kosmiczna rywalizacja

W końcu lat 50. XX w. kosmiczna rywalizacja między USA a Związkiem Radzieckim była niezwykle zacięta i wykorzystywana propagandowo przez oba mocarstwa. Pierwszą bitwę pozaziemskiego wyścigu wygrał ZSRR, który najpierw wystrzelił Sputnika 1 (4 października 1957 r.), a chwilę później Sputnika 2 ze słynną Łajką na pokładzie. We wrześniu 1959 r. radziecka sonda Łuna 2 rozbiła się na powierzchni Księżyca, zostawiając tym samym pierwszy ślad Ziemian na obcym obiekcie kosmicznym. Sowieci również jako pierwsi wysłali w kosmos człowieka. Jurij Gagarin poleciał na orbitę okołoziemską 12 kwietnia 1961 r . Ale kiedy amerykański prezydent John F. Kennedy oznajmił, że celem USA jest lądowanie człowieka na Księżycu, sytuacja się zmieniła. W 1967 r. CIA zameldowała, że na Bajkonurze (miejsce startowe Rosjan) stoi olbrzymia rakieta. W obliczu tych informacji Amerykanie szybko podjęli decyzję o próbie startu swojej wysokiej na 111 metrów rakiety Saturn V, takiej samej, jaka później wyniosła Apolla 11. Konkluzja raportu CIA z 1967 r. brzmiała: „ZSRR jest w stanie znaleźć się na Księżycu przed USA”. We wrześniu 1968 r. radziecki statek Zond-5 (z żółwiami na pokładzie) przeleciał wokół Księżyca i powrócił na Ziemię. Trzy miesiące później Amerykanie dziesięciokrotnie okrążyli Księżyc na statku Apollo 8 i wrócili bezpiecznie, co zdopingowało Rosjan do pierwszej nieudanej próby lotu rakiety N-1 w lutym 1969 r. Niestety, konstrukcja eksplodowała na wysokości 12 200 m. Miesiąc później amerykański lądownik księżycowy wykonał udany samodzielny lot wokół Ziemi.

Ostatnia prosta

W maju 1969 r. przeprowadzono próbę generalną działania księżycowego lądownika: astronauci Apollo 10 zbliżyli się do Księżyca na odległość 15 km. 3 lipca 1969 r., na 13 dni przed startem Apollo 11, Rosjanie podjęli kolejną nieudaną próbę startu rakiety N-1. 2735-tonowa konstrukcja runęła na ziemię i eksplodowała. Wtedy ZSRR zrezygnował z wystrzelenia na Księżyc statku załogowego z Leonowem na pokładzie. 21 lipca 1969 r. bezzałogowa radziecka sonda Łuna 15 rozbiła się o Księżyc. Miała przywieźć na Ziemię próbki gruntu i dowieść, że wysyłanie tam ludzi jest zbędne. W tym czasie na Księżycu znajdowali się już astronauci misji Apollo 11.

„Orzeł wylądował”

19 lipca 1969 r. o godz. 16:16 Apollo wszedł na orbitę Księżyca, a Armstrong i Aldrin przeszli do wnętrza lądownika. Testowanie systemów „Orła” trwało dwie godziny. 20 lipca o 17:52 lądownik „Orzeł” odłączył się od orbitera „Columbia”, a o 20:05 zaczął się manewr lądowania. 20 lipca 1969 r. o godz. 20:17 lądownik „Orzeł” wylądował na księżycowym Morzu Spokoju 7 km od planowanego punktu. Pierwszy meldunek z powierzchni Księżyca brzmiał: „Houston, tu Morze Spokoju. Orzeł wylądował”. 21 lipca o 02:51 Armstrong opuścił kabinę lądownika, a o 02:56 postawił lewą stopę na powierzchni Księżyca. Ten moment, z kilkunastominutowym opóźnieniem, pokazały telewizje na całym świecie. Oryginalny zapis zdobycia Księżyca, najważniejszy film w dziejach, zaginął w archiwum NASA i do dzisiaj nie został odnaleziony. Słynne słowa „To mały krok dla człowieka, ale wielki krok dla ludzkości” padły dopiero 6,5 godziny po lądowaniu. Pierwsze słowa brzmiały „Contact light!”. Chodziło o zapalenie się lampki sygnalizującej dotknięcie powierzchni Księżyca przez sondę wysuniętą z podpory lądownika. Ciekawostką jest, że człowiekiem ze słynnego zdjęcia, schodzącym z drabinki lądownika, nie jest Neil Armstrong, tylko Buzz Aldrin – drugi człowiek na Księżycu. Amerykański program Apollo, którego celem był podbój Księżyca, był bardzo medialny. Stacje telewizyjne na całym świecie prześcigały się w dostarczaniu wieści z kosmosu, uśmiech astronauty był od 1969 r. bardziej pożądany niż uśmiech filmowych gwiazd. NASA i rząd amerykański były z tego powodu bardzo zadowolone. Dzięki temu można było latami drażnić Rosjan, którzy odpadli w wyścigu na Księżyc, najpierw tracąc dwie swoje najlepsze rakiety, a potem roztrzaskując o naturalnego ziemskiego satelitę bezzałogową sondę Łuna 15. Amerykański program księżycowy przerwano po misji Apollo 17 w grudniu 1972 r.

Pierwszy spacer

Astronauci Neil Armstrong i Edwin Aldrin z „Apollo 11” jako pierwsi ludzie spacerowali po Księżycu. W kapsule pozostał Michael Collins, pilot statku orbitalnego. Odcisk buta w księżycowym pyle – płaska podeszwa w poprzeczne rowki – stał się symbolem XX wieku. Na Księżycu są warunki sprzyjające zachowywaniu śladów na zawsze, jednak ten pierwszy przepadł w pyłowej zawierusze wywołanej przez startujący lądownik. HB