Czy smog potęguje ADHD? To są pierwsze takie badania w świecie!

Prace prowadzą naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie, To pierwsze, nie tylko w kraju, tak szeroko zakrojone badania w tej materii. Ich idea zaistniała w 2017 r. w środowisku psychologów UJ. Potem Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej przekazała (z tzw. środków unijnych) na realizację projektu ponad 15 mln zł. W ramach ekipy badawczej powstały 4 zespoły (od psychologii, neuroobrazowania i neurobiologii, epidemiologii oraz modelowania zanieczyszczeń powietrza) sformowane przez 30 specjalistów. Do badań 500 dzieci wybrano losowo oraz 300 ze stwierdzonym ADHD. Żyją one w miastach różnej wielkości (w tym i Krakowie). Łączy je to, że są zanieczyszczone przez smog, ale na różnym poziomie. Badacze z Instytutów Psychologii i Psychologii Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie chcą zweryfikować hipotezę o negatywnym wpływie smogu na rozwijający się mózg, dotychczas sformułowaną jedynie w pojedynczych badaniach naukowych.

Wpływ smogu na mózg jest najprawdopodobniej niedoszacowany. Przygotowanie do rozpoczęcia badań były i są nadal dużą operacją logistyczną. Ruszyły w styczniu 2021 r. – Oprócz obrazowania mózgu, wszyscy uczestnicy badania będą poddani szczegółowym testom psychologicznym, tak aby ich ocena psychologiczna była jak najbardziej wiarygodna – wyjaśniał prof. UJ Marcin Szwed, psycholog kierujący projektem Neurosmog.

Do czego sprowadzają się te badania? Badanym wykonuje się rezonans mózgu. Następnie psycholodzy dziecięcy analizują zachowanie dzieci, to jakie mają problemy, jak szybko ulegają zmęczeniu, jaki mają czas reakcji w testach psychologicznych itd. Kolejną składową badań jest epidemiologia środowiskowa. Sprawdza się gdzie i w jakich warunkach żyje badane dziecko, jak jest odżywiane itd. Dalej zespół ds. zanieczyszczeń powietrza sporządza model jakości powietrza, by wiadomo było, kto i kiedy i jaką przyjął dawkę zanieczyszczeń. – Ważnym celem naszego projektu jest zobaczyć, czy w jakiś sposób zanieczyszczenie powietrza może wpływać na funkcjonowanie poznawcze i rozwój intelektualny nie tylko u dzieci z ADHD, ale też właśnie w grupie kontrolnej, dzieci bez zdiagnozowanego ADHD. Sprawdzamy też, jakie wyniki w nauce osiągają dzieci w szkole, ponieważ niektóre badania pokazują, że smog może mieć również związek z tym obszarem, co oczywiście jest związane między innymi z funkcjonowaniem intelektualnym dzieci – podkreśla (w rozmowie z „Medycyną Praktyczną”) dr Dorota Buczyłowska, neuropsycholog uczestnicząca w projekcie NeuroSmog. W umowie z Fundacją ustalono, że prace będą prowadzone cztery lata.

O tym, że smog szkodzi płucom, to wiadomo i nikt nie odważy się negować wyników takich badań, bo wyjdzie na durnia. Czy działa też na rozwój inteligencji oraz ADHD u dzieci? Wpływ zanieczyszczeń powietrza na mózg wykazali w badaniach m.in. brytyjscy naukowcy (Lancaster University). Przebadali oni w tym kierunku ok. 200 mieszkańców (w wieku od 11 miesięcy do 27 lat) ze skrajnie zasmogowanych miejsc w Meksyku. Okazało się, że narażeni na życie w smogu mieli uszkodzenia mózgu, podobne do wywoływanych przez choroby Alzheimera albo Parkinsona. Wracając do ADHD. Przed kilku laty przez świat przeszła wieść, że odkrywca tego schorzenia, je sobie… wymyślił. Okazało się, że (zmarły w 2009 r.) Leon Eisenberg nic takiego nie stwierdził, a poza tym faktycznym odkrywcą ADHD (od ang. attention-deficit hyperactivity disorder, czyli zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi), był lekarz lekarz Alexander Crichton. Odkrycie opisał w roku… 1798.