Droga do wydatkowania 7 proc. PKB na ochronę zdrowia nie jest usłana różami

Raport „Health at a Glance. Europe 2022”(„Zdrowie w skrócie. Europa 2022”) jest inny od poprzednich (publikowanych co dwa lata), bo dotyczy sytuacji w systemach ochrony zdrowia w warunkach pandemii SARS-CoV-2/COVID-19. W tym czasie wydatki „na zdrowie”, w przeliczeniu na mieszkańca, wzrosły prawie we wszystkich państwach Europy. Paradoksalnie pandemia zmniejszyła stałe wydatki, choćby dlatego, ze wstrzymano lub ograniczono pozacovidowe świadczenia zdrowotne. Walka z zarazą wygenerowała jednak wzrost wydatków. Rekordowy wzrost w krótkim czasie zaobserwowano we wszystkich krajach Europy z wyjątkiem trzech państw – w Belgii, Słowacji i Polsce odnotowano spadek wydatków per capita na zdrowie. W Polsce wynosiły to rocznie 1591 euro, przy średniej europejskiej (z 2020 i 2021 r.) wynoszącej 3159 euro. Różnice nie są tak gigantyczne przy wskaźniku ukazującym wydatki na leki. W 2020 r. statystyczny mieszkaniec Unii Europejskiej wydał na nie (receptowe i bezreceptowe) średnio 462 euro. W Polsce – 314 euro na osobę. W tym miejscu trzeba jednak zauważyć, że o ile w Polsce 65 proc. wydatków na leki pokrywał obywatel z własnej kieszeni, to statystyczny europejski pacjent tylko 30 proc. To kilka z przykładów ukazujących dystans między nami a tzw. średnią unijną.

Bogatszy w szczegóły jest (bo dotyczy tylko polskiego systemu ochrony zdrowia i perspektyw jego rozwoju) jest publikowany co kwartał „Monitor finansowania ochrony zdrowia” Federacji Przedsiębiorców Polskich. Przygotowuje go Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE) dla „nagłośnienia potrzeby zwiększania przejrzystości danych dot. finansowania systemu ochrony zdrowia w Polsce oraz monitorowania wyzwań finansowych związanych z realizacją ustawy 7% PKB na zdrowie”. Stwierdza się w nim, że uwzględniając wielkości wynikające z uchwalonej ustawy budżetowej oraz planu finansowego NFZ, publiczne wydatki na zdrowie w 2022 r. powinny wynieść 159,5 mld zł. To o 12,6 mld zł więcej niż 2021 r.). Porównując tą wartość z PKB prognozowanym na 2023 r. (3,318 mld zł), przekłada się to na wydatki na poziomie 4,81 proc. PKB - o 1,19 pkt proc. poniżej wymaganego celu ustawowego. Jednak zgodnie z ustawą, wydatki za rok bieżący porównuje się z PKB sprzed dwóch lat (który w 2021 r. wynosił 2,622 mld zł).

W efekcie, zgodnie z definicją przyjętą na potrzeby ustawy, w 2023 r. wydatki na zdrowie wyniosą 6,08 proc. PKB. Przypomnijmy: 7 proc. PKB na zdrowie ma być przeznaczane w 2027 r. W osiągnięciu tego celu mają pomóc m.in. rozwiązania Nowego Ładu, np. dodatkowe wpływy ze składki zdrowotnej płaconej przez osoby prowadzące działalność gospodarczą. Z szacunków CALPE wynika, że w 2022 r. zamiast planowanych 12,6 mld zł, będzie ich o 7 mld zł mniej. – Konieczna będzie zatem dalsza dyskusja na temat modelu finansowania ochrony zdrowia, zapewniającego osiągnięcie do 2027 r. celu wydatkowego na poziomie 7 proc. PKB. W ramach obowiązujących regulacji, a więc uwzględniając efekty Polskiego Ładu, w dalszym ciągu brakuje nam strumienia 93,4 mld zł rocznie na dofinansowanie publicznej ochrony zdrowia – podkreśla Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Tym bardziej, że zwiększone nakłady finansowe w 2023 r. na ochronę zdrowia w połowie będą przeznaczone na finansowanie podwyżek płac minimalnych (ok. 2,3 mld zł) dla personelu medycznego. Koszty płacowe „zaszyte” są w wycenie świadczeń medycznych. Zatem będzie potrzebna ich korekta. Jak widać droga do 7 proc. PKB wydawanych w 2027 r. na ochronę zdrowia jest wyboista…