Epidemia wpływa na psyche małoletnich. Oddziały psychiatryczne są zapełnione!

– Epidemia w pierwszej fazie, w pierwszej fali, była dla wszystkich wielką niewiadomą. Gdy młodzież zamiast w szkolnych ławkach zaczęła siedzieć w domach przed komputerami, to nawet z tego była zadowolona. Co najmniej połowa uczniów taką zmianę przyjęła z zadowoleniem. W tym czasie nasz oddział był zajęty w połowie. Następne fale epidemii pokazały, że rodzice nie radzą sobie w sytuacji, gdy w jednym mieszkaniu dorośli pracują zadanie a dzieci uczą się przez komunikator. Teraz na oddziale mamy wszystkie łóżka zajęte – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Małgorzata Janas-Kozik, kierownik Oddziału Klinicznego Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu. Sosnowiecki oddział jest największym ze wszystkich 34 istniejących w Polsce oddziałów psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży: ma 64 łóżka. Funkcjonuje tu także oddział pomocy dziennej i poradnia zdrowia psychicznego.

Prof. Janas-Kozik wyjaśnia, że w pierwsza fala pandemii wpłynęła na połowę chorych w sposób terapeutyczny, odstresowujący. Co innego było w kolejnych etapach epidemii. U wielu uczniów, u których zdiagnozowane były wcześniej zaburzenia psychiczne, izolacja tylko je pogłębiła. Było, że leczeni wcześniej (50 proc. chorych nie wymaga podawania leków, równie skuteczna jest pomoc terapeutyczna) przerywali proces z obawy przed zarażeniem się, choć większość oddziałów, na czele z największym, były dostępne dla pacjentów.

– Powrót do szkoły, tak uważam, był wielkim stresem dla dzieci i młodzieży. W tym czasie przebyło nam pacjentów, szczególnie z zaburzeniami adaptacyjnymi, zauważalny jest wzrost cyberprzemocy wśród nieletnich. Przed epidemia najczęściej rodzina spotykała się, gdy dorośli wrócili z pracy, a dzieci ze szkoły. Na wspólny czas zostawał parę godzin. W epidemii to zmieniło się. 70 proc. rodziny spędzało z sobą aż 90 proc. czasu. Mama pracy zdalnej, tata też i dzieci również – wylicza prof. Janas-Kozik. Jeśli dojdzie do kolejnej fali epidemii i dzieci znów będą siedzieć w domach przed ekranami, a nie w szkolnych ławkach, to warto być przygotowanym na taką ewentualność. Wystarczy ściągnąć przygotowaną w kwietniu 2020 r. przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne instrukcję „Jak poradzić sobie w dobie COVID-19? Wskazówki dla rodziców, opiekunów, dzieci, adolescentów i profesjonalistów”.

W Polsce ok. 630 tys. dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia (9 proc. tej grupy wiekowej) wymaga pomocy systemu lecznictwa psychiatrycznego i psychologicznego. Należy przyjąć, że jakiegoś rodzaju pomocy wymagają także ich rodziny. Z danych Ministerstwa Zdrowia wynika, że brakuje 300 lekarzy psychiatrów specjalizujących się w leczeniu dzieci i młodzieży. Jak podkreśla prof. Janas-Kozik tak specjalizacja umieszczona jest na liście deficytowych, podejmujący się specjalizowanie w tej dziedzinie objęci są preferencyjnymi warunkami, a mimo to chętnych jest stanowczo za mało w stosunku do potrzeb. Powód? Mała atrakcyjność finansowa tej specjalizacji.

Ważną rolę w systemie wczesnego ostrzegania pełnią, obok lekarzy i psychologów, instytucje w rodzaju różnych telefonów zaufania. Oto niektóre z nich:

• Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży – 116 111,

• Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka – 800 12 12 12,

• Policyjny Telefon Zaufania – 800 12 02 26,

• Linia Wsparcia – 800 70 22 22,

• Telefon Forum Przeciw Depresji 22 594 91 00. Miesięcznie o pomoc zgłasza się kilkanaście tysięcy osób. Nie tylko rodziców nieletnich. Oni sami również dzwonią pod numery telefonów zaufania.