Jaskra - spójrz chorobie w oczy

Ustanowienie Dnia Jaskry i jego obchody na całym globie są dowodem wysokiej rangi problemu, z którym współczesna okulistyka, mimo ogromnego postępu w diagnostyce i leczeniu, nie potrafi w zadowalający sposób sobie poradzić.

Liczne badania wieloośrodkowe wskazują, że niezdiagnozowanych jest minimum 50 proc. pacjentów jaskrowych. Według niektórych doniesień, tylko 1 proc. pacjentów chorych na jaskrę jest leczonych i prawidłowo kontrolowanych.

Jest kilka przyczyn tego, że mimo obecności na rynku nowoczesnej aparatury diagnostycznej, występuje tak duży deficyt w diagnostyce. Są to między innymi następujące fakty:
1. Jaskra jest chorobą cichą, podstępnie, bezobjawowo przebiegającą, zwłaszcza w jej wczesnych stadiach.
2. Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, będące nadal jednym z głównych czynników ryzyka jaskry, w wielu przypadkach nie jest stwierdzane w czasie przesiewowych badań diagnostycznych.
3. Wczesne zmiany w polu widzenia pozostają niezauważalne dla pacjenta. Dopiero zaawansowany ubytek w polu, z nieodwracalnym uszkodzeniem nerwu wzrokowego, powoduje znaczne pogorszenie orientacji przestrzennej.
4. Nawet zaawansowane postacie jaskry mogą zostać przeoczone, zwłaszcza gdy pacjent jest rzadko kontrolowany i nie jest przeprowadzane pełne badanie okulistyczne (np. przychodzi "tylko po okulary").

W Polsce dostępne są preparaty wszystkich nowoczesnych grup leków. Natomiast do niedawna dużą barierą w ich stosowaniu była cena. Obecnie możemy mówić o dużym sukcesie. Po kilkuletnim okresie starań wszystkie nowoczesne leki zostały umieszczone na liście leków refundowanych.

Duży nacisk w leczeniu choroby przewlekłej, jaką jest jaskra, kładzie się na komfort życia pacjenta oraz jego możliwości współpracy z lekarzem. Coraz więcej dostępnych na rynku jest preparatów łączonych, o dużej sile działania i korzystnym dawkowaniu.

Jaskra jest chorobą przewlekłą, której na obecnym poziomie wiedzy medycznej nie jesteśmy w stanie wyleczyć, a jedynie dążymy do zminimalizowania uszkodzeń narządu wzroku, które mogą powstać w jej wyniku. Duże znaczenie ma wczesna profilaktyka i wykrywanie jaskry w populacyjnych badaniach przesiewowych. Tak więc po 35. roku życia raz w roku powinniśmy zgłaszać się na kontrolne badania okulistyczne (badanie dna oka, ocena pola widzenia, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego).

W 2006 roku został przyjęty do realizacji przez NFZ nowy program profilaktyczny: "Program wczesnej diagnostyki jaskry, monitorowania postępu choroby i jej efektywnego leczenia". Był on realizowany w ramach umów z Funduszem Zdrowia w 2007 roku.

Głównym celem programu było zwiększenie wczesnego wykrywania jaskry w populacji oraz zwiększenie możliwości specjalistycznej opieki nad pacjentem z rozpoznaną jaskrą. Niestety, nie został on zaaprobowany jako program profilaktyki zdrowotnej w kolejnych latach.

Uważam, że jest to dużym błędem i powinniśmy dołożyć wszelkich starań, aby pacjenci ponownie mieli możliwość nieodpłatnego wykonania badań przesiewowych w kierunku jaskry. W tym momencie w wielu miejscach są duże trudności w dostępie do poradni okulistycznych, więc wprowadzenie dodatkowych świadczeń w ramach ubezpieczenia zdrowotnego z pewnością poprawi sytuację.

Publikacja pod patronatem publicznego klinicznego szpitala okulistycznego, katedry I kliniki okulistyki II wydziału lekarskiego Uniwersytetu medycznego w warszawie