Kiedy cała Polska szyła maseczki, a umowy były tak podpisane, że NIK ma poważne zastrzeżenia

Przypomnijmy sobie początki światowej paniki pandemicznej. Nagle maseczki medyczne (jednorazowe chirurgiczne i wielokrotnego użytku FFP2 i FFP3) stały się przedmiotem pożądania. Podaż nie nadążała za popytem. Tym bardziej, że w Polsce 16 kwietnia 2020 r. władza wprowadziła obowiązek zakrywania ust i nosa w miejscach publicznych (i nie tylko). Rząd postanowił, że niedobory w tym asortymencie tzw. środków ochrony indywidualnej uzupełni się także produkcją bawełnianych (najczęściej) masek. I temu miał służyć rządowy program „Polskie Szwalnie”. Zaplanowano uszycie 105 mln maseczek medycznych i 67 mln sztuk nie spełniających takich kryteriów (na początku epidemii wystarczyło zasłonić się szalikiem, by dopełnić obowiązku wprowadzonego w kwietniu). Do programu przystąpiło ok. 200 przedsiębiorstw różnej wielkości. Liderami przedsięwzięcia byli giganci branży: 4F, EM Poland, LPP, PTAK, Modesta, Pako Lorente i Rascal Industry. To tyle tytułem historycznych przypomnień. Teraz będzie nieco o tym, co stwierdzili inspektorzy Najwyższej Izby Kontroli.

Pod lupę wzięli 13 umów zawartych w ramach rzeczonego programu antycovidowej mobilizacji. W 10 z nich dopatrzyli się nieprawidłowości. Zasadniczej:z tych umów nie wynikało w jakikolwiek sposób, kto i na podstawie jakich kryteriów zawarł te umowy z wykonawcami. Wartość zamówień, realizowanych zna zlecenie Agencji Rozwoju Przemysłu (ARP) wyniosła 313 mln zł.

Kontrolerzy wykazali, że w kwestionowanych umowach brakowało potwierdzenia, jak Agencja dokonała wyboru ofert. Zakłady produkcyjne kierowały je raz to do Agencji, a innym do Ministerstwa Rozwoju i Technologii. NIK wyraziła zastrzeżenia co do rzetelności kontroli jakości na zamówionym towarem. W tym miejscu trzeba przypomnieć, że jakość maseczek, tzn. zgodność produktu z odpowiednimi normami dotyczyć mogła w owym czasie tylko maseczek medycznych. Te szyte z bawełny, wypełnianych watą itp. w ramach programu „Polskie Szwalnie”, czy też poza nim, nie spełniały jakichkolwiek, wcześniejszych, medycznych normatywów, co zresztą było mniej istotne, skoro wystarczyło zwykłym szalikiem zasłonić nos i usta, by „zabezpieczyć się” w jakimś tam stopniu przed zarażeniem. NIK formułując ten zarzut odwołuje się do wytycznych konsultanta krajowego w dziedzinie chorób zakaźnych, ale od 27 lutego 2021 r. wszedł zakaz używania szalików w charakterze maseczek. Formalnie NIK ma jednak rację kwestionując rzetelność kontroli jakościowej, a to dlatego, że „w umowach bardzo ogólnie określono warunki, jakie powinny spełniać maseczki niemedyczne”.

Są jednak wykazane nieprawidłowości znacznie większego kalibru. Jedna z firm dostarczyła Agencji zamiast zmówionych masek medycznych – maseczki niemedyczne. ARP opłaciła 24 faktury przedstawione przez podwykonawców jednego ze swoich kontrahentów bez wcześniejszej rzetelnej weryfikacji dokumentacji rozliczeniowej i wyjaśnienia, dlaczego faktury zostały wystawione na rzecz firmy niebędącej kontrahentem ARP...

W latach 2020-2021 ARP kupiła ponad 178 mln maseczek ochronnych jednorazowego użytku, z czego 105 mln maseczek medycznych i ponad 73 mln maseczek niemedycznych. „Do Kancelarii Premiera dostarczyła ok. 105 mln maseczek medycznych i ok. 67 mln maseczek niemedycznych za ponad 313 mln zł (78 proc. maksymalnej kwoty wynikającej z umowy)”.