Koncentrujemy się na poszukiwaniu nowych leków

– Rocznie ponad 100 tys. Polaków umiera na nowotwory. Co można zrobić, żeby uratować ich przed tymi chorobami? Co robi w tej materii przemysł farmaceutyczny?

Robert Dewor, dyrektor medyczny GSK

Tylko przez 15 lat, w latach 1999– 2014, z powodu nowotworu zmarło w Polsce ok. 1,5 mln osób. To taka duża populacja, jaka zamieszkuje Kraków i Łódź. Polska jest w czołówce krajów europejskich w tej niechlubnej statystyce umieralności. Dobra wiadomość jest taka, że chorobom nowotworowym można skutecznie zapobiegać, wdrażając zdrowy tryb życia. Trzeba się też regularnie badać. Najpoważniejsze czynniki sprzyjające rozwojowi nowotworów to m.in. palenie tytoniu, otyłość, brak ruchu czy nieodpowiednia dieta. Są to wszystko czynniki, których można przecież często uniknąć. Jeżeli więc mówimy o tym, jak najskuteczniej walczyć z nowotworami, to po prostu nie można zapominać o profilaktyce. My w naszej codziennej pracy w przemyśle farmaceutycznym myślimy o osobach, które zapadną na te choroby i nie ustajemy w wysiłkach, żeby opracowywać nowe leki i terapie dla chorych onkologicznie.

– Czy możemy spodziewać się przełomowych leków? Nad jakimi medykamentami obecnie trwają prace?

– GSK koncentruje się na poszukiwaniu innowacyjnych leków, które, mamy nadzieję, będą w stanie odmienić życie pacjentów z nowotworami, wydłużyć znacząco czas ich życia lub nawet prowadzić do wyleczenia. Pracujemy obecnie nad nowymi terapiami w obszarze np. immunoonkologii, której celem jest pobudzenie układu odpornościowego pacjenta do walki z nowotworem. Inny fascynujący obszar to terapie komórkowe, a więc możliwość nauczenia własnych komórek pacjenta, jak walczyć z nowotworem. Wszystko to brzmi jak z filmów science fiction, ale możliwe jest m.in. dzięki wykorzystaniu najnowszych zdobyczy genetyki, sztucznej inteligencji, a przede wszystkim współpracy z naukowcami z całego świata. Wierzymy, że nowoczesne technologie pozwolą nam przyspieszyć prace nad nowymi lekami i spełnić oczekiwania pacjentów z tymi ciężkimi chorobami. Prace te zazwyczaj są bardzo długotrwałe. Zajmują nawet 10 do 12 lat i obejmują kilka faz badań. Na każdym etapie może się okazać, że cząsteczka, nad którą pracujemy, nie spełnia pokładanych w niej nadziei i trzeba przerwać nad nią prace. Statystycznie tylko 1–2 spośród 10 tys. badanych zostanie wprowadzona na rynek jako nowy lek. Myślę, że to dobitnie pokazuje, jak trudno jest opracować nową terapię.

– A jak dokładnie wygląda wykorzystanie technologii do poszukiwania nowych leków?

– Możemy np. wykorzystywać gigantyczne bazy danych genetycznych do wyboru nowych leków. Ilość danych analizowanych w ten sposób jest obecnie tak ogromna, że żaden człowiek nie byłby w stanie ich przeanalizować. Używamy do tego celu algorytmów uczenia maszynowego czy sztucznej inteligencji. To pozwala badaczom na szybszą i bardziej wiarygodną ocenę, czy lek, nad którym pracują, może być skuteczny. Wpływ wykorzystania nowych technologii na przyspieszenie rozwoju leków może być olbrzymi. Nasza strategia badawczo-rozwojowa sprowadza się do prostego równania: nauka x technologia x kultura. Doskonałym przykładem na intensyfikację działań w tym obszarze jest partnerstwo ze spółką 23andMe, która jest właścicielem jednej z największych na świecie baz danych genowych.

– A czy jest szansa na szczepionkę przeciw nowotworom?

– Mamy już szczepionkę przeciwko wirusowi HPV, który może powodować nowotwory szyjki macicy. W Szkocji, która szczepi populację szczepionką HPV produkowaną przez GSK, udało się osiągnąć spektakularne efekty zdrowotne. Niedawne retrospektywne badanie szkockiej populacji wykazało blisko 90-proc. redukcję w przednowotworowych zmianach w szyjce macicy wśród dziewczynek zaszczepionych przeciwko wirusowi HPV. To czytelny dowód na to, że populacyjne szczepienia przeciw brodawczakowi ludzkiemu znacząco ograniczają zachorowania na raka szyjki macicy. Takie szczepienia mają być wprowadzone w Polsce w ramach wdrażania Narodowej Strategii Onkologicznej. Obecnie spośród 10 kobiet, u których codziennie wykrywa się w Polsce raka szyjki macicy, aż 5 umiera. To znów jeden z najgorszych wyników w Europie. Powinniśmy się więc cieszyć, że szczepienia przeciwko wirusowi HPV będą powszechnie dostępne w naszym kraju.

– Jakie nowoczesne leki trafią niebawem do pacjentów w Polsce?

– We wrześniu podczas jednego z najważniejszych kongresów onkologicznych prezentowaliśmy wyniki nowych badań naszej terapii stosowanej w raku jajnika. Ta terapia jest już zarejestrowana w Polsce. Niektóre polskie pacjentki mogły z niej już skorzystać na etapie badań klinicznych. Pracujemy też obecnie nad terapiami stosowanymi w nowotworach krwi, np. szpiczaku mnogim, nowotworach głowy i szyi oraz płuc. Dzięki obecności GSK w Polsce i współpracy z polskimi naukowcami wszystkie te badania są prowadzone również w naszym kraju.

i