Niełatwe jest życie niepełnosprawnego. Co 9. Polak nie miał styczności z taką osobą

W  2022 r. mija 10 lat od ratyfikowania przez Polskę konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. – Walka o realizację celów wyznaczonych przez konwencję staje się szczególnie ważna w obliczu kryzysów związanych z pandemią COVID-19 i wojną w Ukrainie. To kryzysy, które w największym stopniu dotykają osób z niepełnosprawnością i osób znajdujących się w trudnym położeniu życiowym – komunikuje na okoliczność tego Dnia Marcin Wiącek, RPO (rzecznik praw obywatelskich). To że Polska ratyfikowała wspomnianą konwencję wcale nie znaczy, że niepełnosprawni mają się, jeśli można użyć tego sformułowania, dobrze. RPO wskazuje, że wiele jest w tej materii jeszcze do zrobienia. Choćby: uproszczenia wymaga system orzekania o niepełnosprawności. Obecny model instytucji ubezwłasnowolnienia (w związku z niektórymi niepełnosprawnościami) wymaga albo modyfikacji, albo wręcz likwidacji, bo w opinii RPO obecnie prowadzi on do naruszenia godności człowieka. Konieczny jest także wzrost wysokości świadczeń pielęgnacyjnych dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami i zmiana koncepcji, na jakiej opiera się obecnie wsparcie. Teraz, by otrzymywać to świadczenie opiekun musi zrezygnować z pracy… A to tylko niektóre z wielu problemów z jakimi na co dzień muszą borykać się niepełnosprawni. Niepełnosprawność (zwana dawniej inwalidztwem) sama w sobie jest utrudnieniem w życiu, a ono, w polskich realiach jeszcze tylko bardziej komplikuje.

Niepełnosprawność najczęściej jest przyczyną schorzeń narządów ruchu, układu krążenia oraz schorzeń neurologicznych. Niższy udział procentowy osób z uszkodzeniami narządu wzroku i słuchu, z chorobą psychiczną i upośledzeniem umysłowym w zbiorowości osób niepełnosprawnych dotyczy jednak tysięcy osób o obniżonej sprawności w codziennym funkcjonowaniu. Dane dotyczące wielkości populacji osób niepełnosprawnych są różne. Wynika to z tego, że w polskim prawie… nie ma jednej, powszechnie obowiązującej definicji niepełnosprawności. Podstawowe akty prawne określają niepełnosprawność jako „trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy” (art. 2 pkt 10 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Z kolei z medycznego punktu widzenia niepełnosprawność postrzegana jest jako skutek uszkodzenia lub choroby organizmu. Radzić z niepełnosprawnością można więc przez leczenie i rehabilitacja. W wielu przypadkach niepełnosprawności zmiany są na tyle nieodwracalne, że pozostaje tylko rehabilitacja.

W polskim systemie prawnym wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności. To one określają skalę pomocy państwa, zakres świadczeń medycznych i społecznych itd. O stopniu niepełnosprawności orzekają uprawnione do tego powiatowe/miejskie zespoły. Stopień znaczny niepełnosprawności otrzymują osoby, które m.in. mają naruszoną sprawność organizmu, niezdolne są do pracy albo zdolne do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagają stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Umiarkowany stopień niepełnosprawności orzekany jest wobec osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną. Albo też mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne…

Niepełnosprawni są wśród nas i w pełni sprawni ich widzą i znają. Wg sondażu CBOS sprzed kilku lat jedynie co dziewiąty ankietowany (11 proc.) zadeklarował, że nie stykał się z takimi osobami.