Pandemia obniżyła zaufanie do szczepień. Wkrótce mandaty dla uchylających się od obowiązku

– Pandemia wywarła tutaj duży wpływ, zaufanie do szczepień w tym okresie zdecydowanie spadło. Ze względu na omijanie, uchylanie się od rutynowych szczepień prawdopodobnie w wielu przypadkach utracimy odporność populacyjną. Okazuje się, że choroby takie jak odra, z którymi jeszcze kilka lat temu nie mieliśmy problemu, teraz ponownie zaczynają nim być. Wracają choroby, o których zdążyliśmy już zapomnieć – podkreśla w rozmowie z Newserią Renata Bem, dyrektor generalna UNICEF Polska.

Z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny wynika, że w Polsce przez wiele lat poziom zaszczepienia przeciw odrze sięgał nawet 99 proc., ale w 2022 r. wynosił 90,1 proc. Polskie społeczeństwo jest już poniżej poziomu wyszczepialności gwarantującego odporność populacyjną. Dzięki programowi szczepień obowiązkowych przypadki odry od lat występowały tylko sporadycznie. Jednak w 2019 r. odnotowano ich ok. 1,5 tys., czterokrotnie więcej niż rok wcześniej. W kolejnych dwóch latach liczba zachorowań powróciła do poziomów sprzed lat.

Eksperci nie kryją, że sytuacja jest alarmowa. Wkrótce mogą powrócić choroby uważane za wyeliminowane, choćby polio. Dzięki szczepieniom w Polsce od 40 lat nie odnotowano żadnego zachorowania na tę chorobę, ale odsetek dzieci zaszczepionych spadł z prawie 99 proc. w 2011 r. do niespełna 94 proc. w 2021 r.

Resort zdrowia zapowiada wprowadzenie elektronicznej karty szczepień. To ma poprawić monitorowanie poziomu wyszczepienia. Obecnie szczepi się 94 proc. dwulatków przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, polio – 94,1 proc., WZW typu B – 97,3 proc., gruźlicy – 97,7 proc., a odrze – powtórzmy – 90,9 proc. Przygotowywana jest też zmiana przepisów, na mocy których zamiast długiego postępowania egzekucyjnego (wobec rodziców/opiekunów odmawiających szczepień dla swych dzieci) będą mandaty. W 2022 r. sanepid odnotował 6399 takich rodziców/opiekunów. Wystawiono 3150 tzw. tytułów wykonawczych.

Co jest przyczyną spadku zainteresowania – nie tylko w Polsce – szczepieniami ochronnymi (nie wszędzie są one obowiązkowe)? Ruchy antyszczepionkowe? Również. Swój udział ma pandemia i… globalna akcja szczepień przeciw COVID-19. – Szczepienia na COVID-19 były uznawane za szczepionki, które dopiero powstały i są niekoniecznie sprawdzone. Choć w rzeczywistości tak nie jest, zaufanie zdecydowanie spadło – uważa Renata Bem. – W wielu regionach świata spadek liczby szczepień wynika po prostu z okoliczności i sytuacji, w jakiej znajdują się poszczególne kraje. Jeśli mamy konflikt zbrojny czy katastrofę naturalną, natychmiast mamy też zaburzenie harmonogramu rutynowych szczepień

Testem na to, w jakiej tendencji obecnie, przynajmniej w Polsce, jest społeczne zaufanie do szczepień ochronnych, będzie akcja dobrowolnych i darmowych szczepień przeciw HPV, kierowana do dziewczynek (urodzonych w 2010 r.) i chłopców (2011). Akcja ruszyła 1 czerwca i jak poinformował (5 czerwca) minister zdrowia Adam Niedzielski zaszczepiono już ponad 700 dzieci, a ponad 7 tys. kolejnych zapisało się na szczepienie.

Dotychczas darmowe szczepienia przeciw HPV oferowały samorządy lokalne. Taką akcję prowadziło starostwo poznańskie i to od roku 2008. Co roku szczepiło się 11 tys. uprawnionych, czyli 80 proc. populacji dziewcząt i nieco mniej chłopców. To wynik powyżej średniej europejskiej. Jeśli uda się osiągnąć w skali ogólnopolskiej zbliżony wynik to… – Przypuszczamy, że nawet o 70-80 proc. może zmniejszyć się w ciągu 10-15 lat zachorowalność na raka szyjki macicy. Mamy nadzieję, że będzie wtedy już chorobą rzadką – powiedziała PAP specjalistka ginekologii dr n. med. Karolina Frąszczak.

Według danych UNICEF każdego roku szczepionki ratują życie 3 mln dzieci na całym świecie, a w ciągu ostatnich dwóch dekad dzięki nim uodporniono już w sumie ponad 1,1 mld dzieci. Niewykonanie obowiązkowych/ochronnych/zalecanych szczepień to zagrożenie nie tylko dla dzieci, których rodzice tak postanowili, ale również duże niebezpieczeństwo dla tych, które nie mogą być zaszczepione ze względów zdrowotnych.