Śledź z czerwonym barszczem wyostrza wzrok. Marchew wskazana dla komputerowców

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD), zaćma i jaskra to najczęstsze choroby oczu i jednocześnie te, które najczęściej mogą prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Stosowna dieta nie zastąpi leczenia farmakologicznego czy operacyjnego, ale może zmniejszyć postęp choroby. Przyczyny wskutek których dochodzi do chorób oczu są złożone. Dochodzi do nich m.in. z racji wieku, wskutek chorób ogólnoustrojowych, urazów mechanicznych czy nadmiernej ekspozycji promieniowania UV (słońce) lub/i niebieskiego światła (monitory komputerowe). – Bezpośrednią przyczyną schorzeń układu wzroku są wolne rodniki tlenowe i powiązany z nimi przewlekły stres oksydacyjny, który inicjuje proces trwałego uszkodzenia tkanek oka – rogówki, soczewki czy siatkówki. To właśnie te uszkodzenia wpływają na powstanie schorzeń, takich jak zaćma, jaskra czy zwyrodnienie plamki żółtej, czyli AMD – wyjaśnia okulista i chirurg Justyna Krowicka, ordynator kliniki Gemini w Ostrawie. I w tym miejscu dochodzimy do sedna: ochrony przeciwrodnikowej, czyli do antyoksydantów vel przeciwutleniaczy. Najważniejsze z nich to karotenoidy (zwłaszcza: beta-karoten i luteina), prekursor witaminy A, witamina E i C. Bardzo istotne działanie wspomagające mają odpowiednie składniki mineralne: cynk, mangan i selen. Wszystkie te składniki działają synergicznie, czyli wzajemnie się wspomagają i wzmacniają w działaniu.

Co z tzw. spożywki może być smaczne (kwestia subiektywna) i dobre dla oczu (kwestia obiektywna)? Oto kilka tradycyjnych, (nie tylko) wigilijnych potraw, których składniki korzystnie działają nie tylko na zmysł smaku, ale i wzroku.

Śledź (i inne ryby morskie). Śledzie są także obfitym źródłem witamin A, D, E i tych z grupy B (B6, B12) oraz minerałów – żelaza, miedzi, fosforu, jodu i potasu. To bogate źródło kwasów omega-3, będących składnikiem siatkówki oka. – Niedobór kwasów omega-3 w starszym wieku może być powodem zwyrodnienia plamki żółtej, najczęstszej przyczyny utraty wzroku u dorosłych w krajach rozwiniętych. Kwasy omega-3 (i omega-6) wspomagają rozszerzanie naczyń krwionośnych, redukują tworzenie się zakrzepów, obniżają poziom złego cholesterolu, regulują ciśnienie tętnicze oraz przyspieszają przemianę materii. Właśnie dzięki tym właściwościom odgrywają ważną rolę w profilaktyce jaskry, a trakcie leczenia mają znaczenie uzupełniające – wskazuje dr Krowicka.

Bigos i inne wariacje kulinarne z kiszoną kapustą. Dużo witaminy C i witaminy B, a także witamin A, E, K, PP oraz minerałów: wapnia, potasu, magnezu, żelaza i fosforu. Podczas fermentacji wszystkie one nie tracą swoich właściwości, wręcz zyskują nowe, bo stają się... mniej kaloryczne i są lepiej trawione. – Badania pokazały, że dieta bogata w witaminę C, E oraz karotenoidy (luteinę oraz zeaksantynę) zmniejsza ryzyko wystąpienia zaćmy – wyjaśnia okulistka.

Czerwony barszcz, czyli buraki w roli głównej. Sporo kwasu foliowego, trochę witaminy A i C oraz śladowe ilości witamin z grupy B. Ich lecznicza moc tkwi natomiast w bogactwie antyutleniaczy chroniących przed działaniem wolnych rodników (wskazówka: im burak po przekrojeniu ciemniejszy, tym lepszy, bo bogatszy w przeciwutleniacze) oraz mikroelementów. Żelazo i wapń, magnez, potas, mangan, bor, miedź, chlor, fluor, cynk. Ten ostatni wpływa na metabolizm witaminy A zawartej i w rybach, i kiszonej kapuście. Jej niedobór może spowodować ślepotę zmierzchową, potocznie nazywana kurzą. – To wada wzroku, polegająca na zaburzeniu widzenia w warunkach słabego oświetlenia. Pogorszenie widzenia ma miejsce w momencie przemieszczania się z miejsc dobrze oświetlonych do ciemnych. Jest to szczególnie niebezpieczne podczas jazdy samochodem nocą, kiedy na zmianę jesteśmy oślepiani światłami i musimy dostrzegać to, co dzieje się na zacienionej drodze – ostrzega dr Krowicka.

Sałatka jarzynowa, koniecznie z marchewką. Bo ma bardzo dużo karotenu, czyli prowitaminy A. Nic co rośnie w Polsce nie ma jej w sobie więcej. Beta karoten, który nadaje jej pomarańczową barwę, wraz z zawartą w marchwi witaminą C, jest silnym przeciwutleniaczem. Marchew zawiera też sporo witamin B1, B2, PP, K I C oraz związki mineralne: wapń, żelazo, fosfor, miedź, cynk, magnez, jod i potas. Prowitamina A zawarta w marchwi zostaje z kolei zamieniana w wątrobie na witaminę A, a ta jest niezbędna dla prawidłowego działania całego narządu wzroku. Z tego powodu marchewkowa dieta zalecana jest osobom pracującym przy monitorach komputerowych. – Skutkiem niedoboru witaminy A jest kseroftalmia, czyli zespół suchego oka. Pojawienie się problemu związane jest z wysychanie spojówki, rogówki, a nawet całego oka, co w konsekwencji może doprowadzić nawet do ślepoty – tłumaczy okulistka.

Było o kwasie omega-3, teraz pora na deser i kwas omega-6. Polecają się migdały i orzechy włoskie, które – obok roślin strączkowych są źródłem kwasu omega-6. Mają też sporo antyoksydantów, kwas elagowy, który wspiera układ odpornościowy oraz witaminy E i z grupy B, m.in. B2, która odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku. Duża zawartość witaminy E w migdałach hamuje proces zwyrodnienia plamki żółtej. O tej chorobie w polecanym artykule.